فاطمه عسکری؛ شهلا احمدی
چکیده
جنس Pimpinella با حدود 180-170 گونه در جهان، یکی از بزرگترین جنس‌های خانواده چتریان می‌باشد. براساس مطالعات فلور ایران، این جنس در فلات ایران، 25 گونه دارد که 22 گونه آن در ایران است و 6 گونه از آنها بومی هستند. گونه Pimpinella olivierioides Boiss. & Hausskn. در منطقه غرب و مرکز پراکنش دارد. هدف از انجام این تحقیق، تعیین ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس گونه P. ...
بیشتر
جنس Pimpinella با حدود 180-170 گونه در جهان، یکی از بزرگترین جنس‌های خانواده چتریان می‌باشد. براساس مطالعات فلور ایران، این جنس در فلات ایران، 25 گونه دارد که 22 گونه آن در ایران است و 6 گونه از آنها بومی هستند. گونه Pimpinella olivierioides Boiss. & Hausskn. در منطقه غرب و مرکز پراکنش دارد. هدف از انجام این تحقیق، تعیین ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس گونه P. olivierioides می‌باشد. اندام‌های گیاه P. olivieroides در مرحله گلدهی در اواخر تیر 1391 از منطقه نهاوند جمع‌آوری و پس از تفکیک در دمای محیط خشک و بعد به ذرات کوچک آسیاب شدند. نمونه ساقه و برگ، ریشه و گل‌آذین به تفکیک با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. برای جداسازی و شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی GC و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. بازده اسانس ساقه و برگ گیاه P. olivieroides (بر پایه وزنی-وزنی خشک شده) 0.09%، ریشه 0.52% و گل‌آذین 0.57% بود. بیشترین درصد ترکیبهای اسانس ساقه و برگ، ریشه و گل‌آذین به‌ترتیب جرماکرن D (36.5%، 21.9% و 11.1%) و بی‌سیکلوجرماکرن (7.5%، 15.9% و 4.4%) بودند. بتا-بیزابولن (24.9%) فقط در اسانس ریشه و ترانس-پینوکامفن (14.7%) و سیس-پینوکامفن (13.4%) دیگر ترکیبهای شاخص اسانس ساقه و برگ بودند. نکته جالب توجه در مورد این اسانس‌ها، رنگ آنها بود که به‌ترتیب آبی روشن، آبی کاربنی و سبز چمنی بود. با مقایسه ترکیبهای اصلی اسانس مشخص می‌شود که تنوع ترکیب‌ها در اسانس اندام‌های مختلف وجود دارد.
مهدی قنبری؛ محمدکاظم سوری
چکیده
بومادران هزاربرگ با نام علمی Achillea millefolium L. متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) می‌باشد. 130 گونه مختلف از این جنس در سراسر جهان پراکنش دارند، از این بین 19 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارد که از این تعداد 7 گونه بومی ایران است. در این مطالعه سرشاخه‌های گلدار به همراه برگ‌های روی ساقه و برگ‌های قاعده‌ای گیاه در خرداد ماه 1390 از هفت منطقه زنوز، ...
بیشتر
بومادران هزاربرگ با نام علمی Achillea millefolium L. متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) می‌باشد. 130 گونه مختلف از این جنس در سراسر جهان پراکنش دارند، از این بین 19 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارد که از این تعداد 7 گونه بومی ایران است. در این مطالعه سرشاخه‌های گلدار به همراه برگ‌های روی ساقه و برگ‌های قاعده‌ای گیاه در خرداد ماه 1390 از هفت منطقه زنوز، باسمنج، پیربالا، بناب مرند، شبستر، کندلج و جلفا واقع در استان آذربایجان‌شرقی جمع‌آوری شده و بعد از خشکاندن در سایه و دمای اتاق جهت استخراج اسانس به روش تقطیر با آب با طرح کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا به مدت 4 ساعت بکار گرفته شد. ترکیب شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. بازده متوسط تولید اسانس توسط پیکر رویشی و گل در این گیاه با سه تکرار برحسب وزن خشک ماده گیاهی، برای مناطق مختلف تقریباً برابر 1/0% زنوز، 4/0% باسمنج، 1/0% پیربالا، 2/0% بناب مرند، 1/0% شبستر، 25/0% کندلج و 4/0% جلفا تعیین شد. در مجموع در اسانس زنوز، باسمنج، پیربالا، بناب مرند، شبستر، کندلج و جلفا به‌ترتیب 35، 38، 48، 43، 45، 37 و 42 ترکیب شناسایی شد که از این میان ترکیب‌های‌دلتا-کادینول (3/23-7/3%)، 1،8-سینئول (5/18-7/7%)، جرماکرن D (9/10-7/2%)، آلفا-اودسمول (8-2%)، ترانس نرولیدول (3/11-6/2%) و آلفا-پینن (4/9-6/1%) در همه مناطق مشترک بوده و دارای بیشترین غلظت بودند. با توجه به غلظت بالای دو ترکیب با ارزش 1،8-سینئول و دلتا-کادینول در مناطق باسمنج و زنوز و با در نظر گرفتن بیشترین بازده اسانس، می‌توان نتیجه گرفت که این دو منطقه برای استخراج 1،8-سینئول و دلتا-کادینول مناسب می‌باشند.
فاطمه عسکری؛ مهدی میرزا
چکیده
گیاه Centaurea depressa M. Bieb. به‌نام گل‌گندم، یک گیاه داروییست که از عصاره آن برای شستشوی چشم استفاده می‌شود و ناراحتی‌های دستگاه گوارش را تا حدودی کاهش می‌دهد. در این تحقیق به‌منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس اندام‌های مختلف گونه C. depressa، گیاه از مناطق دماوند و تهران در مرحله گلدهی جمع‌آوری گردید. اندام‌های گیاهان به‌صورت ...
بیشتر
گیاه Centaurea depressa M. Bieb. به‌نام گل‌گندم، یک گیاه داروییست که از عصاره آن برای شستشوی چشم استفاده می‌شود و ناراحتی‌های دستگاه گوارش را تا حدودی کاهش می‌دهد. در این تحقیق به‌منظور بررسی کمّی و کیفی اسانس اندام‌های مختلف گونه C. depressa، گیاه از مناطق دماوند و تهران در مرحله گلدهی جمع‌آوری گردید. اندام‌های گیاهان به‌صورت سه نمونه ساقه همراه برگ، ریشه و گل‌آذین تفکیک شده، در دمای محیط خشک شده و بعد به ذرات کوچک آسیاب شدند. نمونه‌های فوق با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای جداسازی و شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. بازده اسانس ساقه و برگ، ریشه و گل‌آذین منطقه دماوند (بر پایه وزنی- وزنی خشک شده) به‌ترتیب 18/0%، 13/0% و 07/0% و منطقه باغ گیاه‌شناسی به همان ترتیب 10/0%، 13/0% و 08/0% بود. در منطقه دماوند بیشترین ترکیبهای اسانس ساقه و برگ تیمول (5/56%)، اسپاتولنول (7/12%) و جرماکرن D (9/9%) بود. ترکیبهای اصلی اسانس ریشه پنتادکادین-1-ال (2/32%) و سیس-7-هگزادسن (5/29%) بودند. جرماکرن دی، جرماکرن B و تیمول (4/32%، 4/9% و 7/8%) بیشترین ترکیبهای اسانس گل‌آذین بودند. در منطقه باغ گیاه‌شناسی بیشترین ترکیبهای اسانس ساقه و برگ اسپاتولنول (4/25%)، Eudesma-4(15)-7-diene-1-b-ol (5/14%) و جرماکرن D (7/13%) بود. ترکیبهای اصلی اسانس ریشه تترادکانال (7/30%)، کاریوفیلن‌اکساید (7/23%) و سیس-7- هگزادسن (3/22%) بود. تترادکانال (3/82%) و سیس-7-هگزادسن (5/15%) بیشترین ترکیبهای اسانس گل‌آذین بودند. با توجه به نتایج درمی‌یابیم که در ترکیبهای اصلی اسانس دو رویشگاه و حتی اندام‌های مختلف یک رویشگاه تنوع وجود دارد.
محمدرضا اخگر؛ مهران مرادعلیزاده
چکیده
جنس Nepeta (تیره نعناع) با نام فارسی "پونه‌سا" در ایران شامل 67 گونه است که پونه‌سای شیرازی با نام علمیNepeta schiraziana Boiss. از گونه‌های انحصاری آن می‌باشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس ساقه، گل و برگ گونه Nepeta schiraziana بود. بدین منظور، این گیاه از منطقه سپیدان واقع در شمال غرب استان فارس جمع‌آوری گردید و ...
بیشتر
جنس Nepeta (تیره نعناع) با نام فارسی "پونه‌سا" در ایران شامل 67 گونه است که پونه‌سای شیرازی با نام علمیNepeta schiraziana Boiss. از گونه‌های انحصاری آن می‌باشد. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس ساقه، گل و برگ گونه Nepeta schiraziana بود. بدین منظور، این گیاه از منطقه سپیدان واقع در شمال غرب استان فارس جمع‌آوری گردید و از ساقه، گل و برگ آن بهطور جداگانه به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. ترکیبهای تشکیل‌دهنده روغنهای اسانسی با استفاده از دستگاه‌های کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) جداسازی و شناسایی شدند. در هر یک از روغنهای اسانسی ساقه و گل، 14 ترکیب شناسایی شد که 8،1-سینئول (6/45% و 4/39%)، جرماکرن D (4/17% و 8/15%) و بتا-کاریوفیلن (7/11% و 6/10%) ترکیبهای عمده، به‌ترتیب در اسانس ساقه و گل بودند. از طرف دیگر، از میان 18 ترکیب شناسایی شده در اسانس برگ، 8،1-سینئول (5/38%)، بتا-کاریوفیلن (2/14%) و کاریوفیلن اکسید (7/11%) ترکیبهای اصلی اسانس را تشکیل میدادند. در نتیجه در هر سه اندام مورد بررسی، 8،1-سینئول بیشترین درصد اسانس را به خود اختصاص داده و ایزومرهای نپتالاکتون که در بسیاری از گونه‌های Nepeta گزارش شده، در گونه Nepeta schiraziana شناسایی نشد.
نغمه پیروزی؛ حسین آذر‌نیوند؛ اصغر کهندل؛ فرحناز خلیقی سیگارودی
چکیده
یکی از گونه‌های مرتعی که با توجه به بررسی‌های انجام شده از نظر استفاده چند منظوره قابلیت‌های زیادی دارد،Bidens bipinnata L. (دودندان دوشاخه) متعلق به خانواده کاسنی (Compositae) است. تحقیق حاضر روی گونه Bidens bipinnata L. به منظور بررسی شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در قسمت‌های هوایی گیاه دارویی در منطقه کرج انجام شد. به منظور بررسی مواد تشکیل‌دهنده ...
بیشتر
یکی از گونه‌های مرتعی که با توجه به بررسی‌های انجام شده از نظر استفاده چند منظوره قابلیت‌های زیادی دارد،Bidens bipinnata L. (دودندان دوشاخه) متعلق به خانواده کاسنی (Compositae) است. تحقیق حاضر روی گونه Bidens bipinnata L. به منظور بررسی شناسایی ترکیبهای شیمیایی موجود در قسمت‌های هوایی گیاه دارویی در منطقه کرج انجام شد. به منظور بررسی مواد تشکیل‌دهنده اسانس این گیاه پس از شناسایی کامل گیاه و مشخص شدن رویشگاه آن در منطقه کرج، قسمت‌های هوایی گیاه در مرحله میوهدهی جمع‌آوری گردید. نمونه‌های گیاهی تهیه شده در شرایط سایه، خشک و توسط دستگاه کلونجر به شیوه تقطیر با آب (Hydrodistilation) اسانس‌گیری شد. پس از تهیه اسانس، به کمک دستگاه‌های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی کوپل شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS)، نوع ترکیب‌ها و درصد ترکیبهای شیمیایی اسانس بهطور کامل تفکیک و شناسایی گردید. تعداد 31 ترکیب شیمیایی شناسایی شد که در این میان به‌ترتیب آلفا-پینن (8/25%)، بتا- میرسن (7/22%)، جرماکرن D (2/10%)، بیسیکلو جرماکرن (6/7%)، گاما-المن (5/3%) و اسپاتولنول (9/2%) ترکیبهای عمده بودند.
فاطمه سفیدکن؛ عاطفه بهمن‌زادگان؛ مصطفی گلی‌پور؛ ولی‌الله مظفریان؛ سعیده مشکی‌زاده
چکیده
جنس Bunium با نام فارسی زیره در ایران 14 گونه دارد. اغلب این گیاهان دارای غده زیرزمینی بوده و در دامنه‌های کوهستانی و اراضی زراعی می‌رویند. تنها گونه شناخته شده جنس زیره در ایران که جایگاه ارزشمندی در صادرات و صنایع داخلی دارد B. persicum است که اسانس آن حاوی کومین‌آلدئید و آلدئیدهای ترپینن می‌باشد. در این تحقیق به منظور تعیین نوع و درصد ترکیبهای ...
بیشتر
جنس Bunium با نام فارسی زیره در ایران 14 گونه دارد. اغلب این گیاهان دارای غده زیرزمینی بوده و در دامنه‌های کوهستانی و اراضی زراعی می‌رویند. تنها گونه شناخته شده جنس زیره در ایران که جایگاه ارزشمندی در صادرات و صنایع داخلی دارد B. persicum است که اسانس آن حاوی کومین‌آلدئید و آلدئیدهای ترپینن می‌باشد. در این تحقیق به منظور تعیین نوع و درصد ترکیبهای موجود در اسانس اندام هوایی و بذر B. cylindricum (Boiss.& Hohen.) Drude وB. rectangulum Boiss.& Hausskn.، این گیاهان از رویشگاه طبیعی خود جمع‌آوری شده و پس از خشک‌کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب استخراج گردید. اجزای تشکیل‌دهنده اسانس‌ها، با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. 17 ترکیب در اسانس اندام هوایی B. cylindricum شناسایی شد که اجزای اصلی جرماکرن D (2/31%)، دیل آپیول (9/26%)، ترانس-کاریوفیلن (1/11%)، جرماکرن B (1/7%) و ترپینولن (6/5%) بودند. همچنین 20 ترکیب مختلف در اسانس بذر B. cylindricum مورد شناسایی قرار گرفت. ترکیبهای عمده این اسانس دیل آپیول (8/25%)، ترانس-کاریوفیلن (4/15%)، گلوبولول (2/12%)، اسپاتولنول (2/7%) و جرماکرن D (6/6%) بودند. 7 ترکیب مختلف در اسانس گل B. rectangulum مورد شناسایی قرار گرفت که ترکیبهای عمده آن دیل آپیول (8/81%) و جرماکرن D (3/11%) بودند. همچنین 11 ترکیب در اسانس بذر B. rectangulum شناسایی شد که ترکیبهای اصلی دیل آپیول (3/63%)، جرماکرن D (4/22%) و ترانس-کاریوفیلن (1/5%) بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که گرچه اسانس هر دو این گونه‌ها حاوی مقادیر بالایی از ترکیبهای سسکوئی‌ترپنی است اما بین نوع و میزان این ترکیب‌ها در اسانس دو گونه و همچنین اسانس اندام‌های مختلف اختلافاتی وجود دارد.
مهردخت نجف‌پور نوایی؛ مهدی میرزا
چکیده
جنس Scaligeria از تیره چتریان است و در ایران 7 گونه دارد که یکی از گونه‌های معطر آن، گیاه Scaligeria assyriaca Freyn & Bornm. است. این گیاه در رویشگاههای طبیعی کشور یافت می‌شود. هدف از این تحقیق مقایسه کمی و کیفی اسانس برگ و میوه این گونه بود. این گیاه از منطقه‌ای بین اسفراین و بجنورد در استان خراسان جمع‌آوری شد و با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای ...
بیشتر
جنس Scaligeria از تیره چتریان است و در ایران 7 گونه دارد که یکی از گونه‌های معطر آن، گیاه Scaligeria assyriaca Freyn & Bornm. است. این گیاه در رویشگاههای طبیعی کشور یافت می‌شود. هدف از این تحقیق مقایسه کمی و کیفی اسانس برگ و میوه این گونه بود. این گیاه از منطقه‌ای بین اسفراین و بجنورد در استان خراسان جمع‌آوری شد و با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاههایگاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل شده به طیفسنججرمی(GC/MS)استفاده شد.بررسی و مقایسه نتایج نشان می‌دهد که در برگ؛ جرماکرن D (1/21%)، بتا-کاریوفیلن (4/13%)، آلفا-کوپائن (2/10%)، بتا-سزکویی فلاندرن (10%) و در میوه؛ میریستیسین (3/24%)، جرماکرن D (7/13%)، المیسین (11%)، کسان (5/9%) و بتا-سزکویی فلاندرن (7/8%) ترکیبهای اصلی اسانس گیاه را تشکیل میدادند.
حمزه امیری؛ محمد هادی مشکات السادات؛ حسین لاری یزدی؛ اردشیر گودرزی
دوره 22، شماره 3 ، آبان 1385، ، صفحه 270-275
چکیده
Salvia reuteranaگیاهی علفی و پایا متعلق به تیره نعناع است که در بعضی از مناطق ایران از جمله استان لرستان به صورت وحشی می روید. بخش های هوایی این گیاه در مرحله پس از گلدهی از ارتفاعات شمال شهرستان الشتر واقع در استان لرستان در اوایل خرداد ماه 1384 جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در سایه، با روش تقطیر با آب (Hydro-distillation) مورد اسانس گیری قرار گرفت (بازده ...
بیشتر
Salvia reuteranaگیاهی علفی و پایا متعلق به تیره نعناع است که در بعضی از مناطق ایران از جمله استان لرستان به صورت وحشی می روید. بخش های هوایی این گیاه در مرحله پس از گلدهی از ارتفاعات شمال شهرستان الشتر واقع در استان لرستان در اوایل خرداد ماه 1384 جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در سایه، با روش تقطیر با آب (Hydro-distillation) مورد اسانس گیری قرار گرفت (بازده اسانس 8/0% بود). اسانس بدست آمده از این گیاه به وسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تجزیه گردید.46 ترکیب در اسانس این گیاه شناسایی گردیدکه 7/91% از کل اسانس را شامل می شود. جرماکرن D (5/27%)، بتا کاریوفیلن(5/15%)، لینالول (5/12%)، بی سیکلو جرماکرن (2/9%)، کاریوفیلن اکسید (3/6%) و اسپاتولنول (7/5%) ترکیبهای اصلی روغن اسانسی این گونه را تشکیل می دهند.
