میثم علیجانی؛ مجید امینی دهقی؛ سید علی‌محمد مدرس ثانوی؛ سعید محمدرضایی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر مقادیر نیتروژن (0، 40 و 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از منبع اوره) و فسفر (0، 30 و 60 کیلوگرم فسفر در هکتار از منبع سوپر فسفات تریپل) بر میزان عملکرد و تولید اسانس گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد تهران ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر مقادیر نیتروژن (0، 40 و 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از منبع اوره) و فسفر (0، 30 و 60 کیلوگرم فسفر در هکتار از منبع سوپر فسفات تریپل) بر میزان عملکرد و تولید اسانس گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد تهران در سال 1386 اجرا گردید. نتایج نشان داد که بین تیمارهای کود نیتروژنه از نظر عملکرد یعنی تعداد گل و وزن خشک گل در بوته اختلاف معنی‌داری در سطح 01/0 وجود داشت و 40 کیلوگرم نیتروژن به‌ترتیب با تولید 2/742 گل و 63/20 گرم گل در هر بوته بالاترین عملکرد را داشته و تیمار شاهد با تولید 06/507 تعداد گل و 06/10 گرم گل در هر بوته کمترین میزان تولید گل و وزن خشک گل را داشته است. بین تیمارهای کود فسفات از نظر عملکرد اختلاف معنی‌داری وجود داشته و بیشترین عملکرد مربوط به 60 کیلوگرم فسفر در هکتار با تولید 26/816 گل و 17/30 گرم در هر بوته بوده است. بنابراین مناسبترین تیمار برای حداکثر عملکرد سطح دوم کود نیتروژنه و سطح سوم کود فسفاته یعنی مصرف 40 کیلوگرم نیتروژن و 60 کیلوگرم فسفر در هر هکتار پیشنهاد می‌شود. درصد کامازولن در بین ترکیب اسانس اختلاف معنی‌داری را نشان نداد. به‌طور کلی از نظر میزان عملکرد و درصد اسانس در گیاه بابونه 40 کیلوگرم نیتروژن و 60 کیلوگرم فسفر در هکتار بهترین عملکرد را داشته است.
حسین آذرنیوند؛ منصوره قوام عربانی؛ فاطمه سفیدکن؛ علی طویلی
چکیده
بومادران (Achillea millefolium L. subsp. Millefolium) یکی از گونه‌های با ارزش دارویی و صنعتی موجود در مراتع ایران و متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) است. این گیاه به‌طور خودرو در دشتها، کنار جاده‌ها و نواحی کوهستانی می‌روید. از نظر درمانی التیام‌دهنده جراحات بوده و به علت دارا بودن تانن و مواد تلخ و عطری بر روی سلسله اعصاب و قلب اثرگذار است. همچنین بررسی‌های ...
بیشتر
بومادران (Achillea millefolium L. subsp. Millefolium) یکی از گونه‌های با ارزش دارویی و صنعتی موجود در مراتع ایران و متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) است. این گیاه به‌طور خودرو در دشتها، کنار جاده‌ها و نواحی کوهستانی می‌روید. از نظر درمانی التیام‌دهنده جراحات بوده و به علت دارا بودن تانن و مواد تلخ و عطری بر روی سلسله اعصاب و قلب اثرگذار است. همچنین بررسی‌های جدید در مورد این گیاه خاصیت ضد سرطانی آن را به اثبات رسانده است. به منظور نمونه‌برداری از این گیاه در هنگام گلدهی در اوایل تیرماه 1386 در رویشگاه سیاه‌بیشه واقع در استان مازندران و با توجه به حضور و فراوانی گیاه، 2 طبقه ارتفاعی با فاصله 100 متر از هم انتخاب گردید. سرشاخه و برگ گیاه مورد نظر و نیز نمونه خاک پای بوته در هر طبقه ارتفاعی در طول یک ترانسکت 100 متری از سه نقطه به‌طور تصادفی جمع‌آوری شد. سپس از هر نمونه گیاهی خشک شده در هوای آزاد، به مقدار 80 گرم به روش تقطیر با آب به مدت 2 ساعت اسانس‌گیری انجام و به منظور تعیین مقدار و شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. نتایح حاصل از تجزیه واریانس بازده اسانس، عدم وجود اختلاف معنیدار بین طبقات ارتفاعی از نظر بازده اسانس گل و وجود اختلاف معنیدار در سطح 1 درصد از نظر بازده اسانس برگ را به وضوح نشان داد و بیشترین میزان بازده اسانس برگ (1/0%) متعلق به ارتفاع 2100 متری بود. از بین ویژگیهای خاک و ارتفاع تنها میان میزان نیتروژن خاک و این کمیت ارتباط معنی‌داری وجود داشت. نتایج بدست آمده نشان داد که بین میزان نیتروژن و بازده اسانس برگ همبستگی منفی وجود دارد. مهمترین ترکیبهای اسانس گل در نمونه‌های ارتفاع 2100 متر و 2200 متر به‌ترتیب 8،1-سینئول (4/14% و 2/8%)، سیس-کادین-4-اِن-7-اُل (6/4% و 15%)، ترانس-کاریوفیلن (5/5% و 8/4%)، گاما-مورولن (4/4% و 2/5%) و کامفور (6/2% و 1/4%) بودند. ترکیبهای اصلی موجود در اسانس نمونه‌های برگ دو ارتفاع 2100 متری و 2200 متری به‌ترتیب 8،1-سینئول (6/5% و 7/4%)، گلوبولول (6/7% و 7/8%)، ترانس-کاریوفیلن (5% و 2/3%)، سیس-کادین-4-اِن-7-اُل (5/25% و 4/0%)، ترانس-سسکوئی لاوانولول (3/2% و 8/12%) و ترانس سسکویی لاواندولیل استات (4/2% و 1/8%) بودند.
محمدحسن عصاره؛ منصوره صداقتی؛ خدیجه کیارستمی؛ عباس قمری‌زارع
چکیده
توانایی اکالیپتوس‌ها در رشد سریع سبب شده تا این جنس در جنگل‌کاری، مصارف صنعتی و دارویی اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کند. گونه درختی Eucalyptus maculata Hook. از نظر تولید برخی ترکیبهای شیمیایی و مصارف دارویی نسبت به سایر اکالیپتوس‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش برای بررسی تغییرات کمّی اسانس و نوع ترکیبهای تشکیل‌دهنده برگ درخت ...
بیشتر
توانایی اکالیپتوس‌ها در رشد سریع سبب شده تا این جنس در جنگل‌کاری، مصارف صنعتی و دارویی اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کند. گونه درختی Eucalyptus maculata Hook. از نظر تولید برخی ترکیبهای شیمیایی و مصارف دارویی نسبت به سایر اکالیپتوس‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش برای بررسی تغییرات کمّی اسانس و نوع ترکیبهای تشکیل‌دهنده برگ درخت E. maculata، از منطقه گرمسیری دزفول (ایستگاه تحقیقاتی صفیآباد) در استان خوزستان در چهار فصل سال جمع‌آوری گردید. روغن اسانسی گیاه به روش تقطیر با آب استخراج و به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفت. بیشترین بازده اسانس در فصل پاییز (7/1%) و کمترین بازده اسانس در فصل بهار (52/0%) بدست آمد. بیشترین مقدار 8،1-سینئول با راندمان 5/22% در زمستان، سیترونلال 0/15% در بهار و سیترونلول 0/35% در تابستان بدست آمد. بیشترین مقدار ترکیبهای معطر (46%) در تابستان بدست آمد و همچنین بیشترین ترکیب در تمامی فصول سیترونلول بود و سیترونلیل استات نیز مقدار خود را در کل سال ثابت نگه داشت.
محمّدتقی عبادی؛ مجید عزیزی؛ رضا امیدبیگی؛ محمد حسن‌زاده خیاط
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت و میزان بذر مصرفی بر عملکرد، درصد اسانس و درصد کامازولن بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) اصلاح شده رقم پرسو (Presov)، بذر این رقم از کشور اسلواکی خریداری شد و آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده و در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت (15 آبان، 15 اسفند و 15 فروردین ماه) ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت و میزان بذر مصرفی بر عملکرد، درصد اسانس و درصد کامازولن بابونه آلمانی (Matricaria recutita L.) اصلاح شده رقم پرسو (Presov)، بذر این رقم از کشور اسلواکی خریداری شد و آزمایشی به صورت کرتهای خرد شده و در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل سه تاریخ کاشت (15 آبان، 15 اسفند و 15 فروردین ماه) و فاکتور فرعی شامل سه میزان بذر مصرفی (0.2، 0.4 و 0.8 گرم در متر مربع که معادل 2، 4 و 8 کیلوگرم در هکتار می‌باشد) بود. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع بوته، تعداد بوته در کرت، قطر گل، عملکرد گل تازه و خشک، درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد کامازولن بود. نتایج نشان‌دهنده اثر معنیدار تاریخ کاشت بر تمام صفات مورد اندازه‌گیری بود، ولی میزان بذر مصرفی تنها بر تعداد بوته در کرت و عملکرد اسانس اثر معنی‌داری داشت. اثر متقابل این دو فاکتور بر تمامی صفات مورد اندازه‌گیری معنیدار بود. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت 15 آبان دارای بیشترین ارتفاع بوته (47.4 سانتی‌متر)، تعداد بوته در کرت (135.4 بوته)، عملکرد گل تازه (749.1 گرم در متر مربع) و عملکرد گل خشک (175.1 گرم در متر مربع) بود، ولی بیشترین میزان اسانس و کامازولن (به‌ترتیب 0.59 و 5.62 درصد وزنی براساس وزن خشک) و عملکرد اسانس (0.79 گرم در متر مربع) به تاریخ کاشت 15 اسفند ماه تعلق داشت و تاریخ کاشت 15 فروردین دارای بیشترین قطر گل (17.9 میلی‌متر) بود. در بررسی اثر متقابل تاریخ کاشت و میزان بذر مصرفی، بیشترین ارتفاع بوته (7/49 سانتی‌متر)، عملکرد گل تازه و خشک (به‌ترتیب 810 و 2/198 گرم در متر مربع) به تیمار کاشت 15 آبان ماه و استفاده از 0.8 گرم بذر در متر مربع تعلق داشت، ولی بیشترین میزان اسانس و کامازولن (به‌ترتیب 0.63 و 5.9 درصد وزنی براساس وزن خشک) و بیشترین عملکرد اسانس (0.97 گرم در متر مربع) مربوط به تاریخ کاشت 15 اسفندماه و 0.4 گرم بذر در متر مربع بود. با توجه به نتایج حاصل به نظر می‌رسد 15 اسفندماه بهترین تاریخ کاشت و 0.4 گرم بذر در متر مربع بهترین میزان بذر مصرفی جهت کاشت بابونه آلمانی اصلاح شده رقم پرسو در محل مورد تحقیق می‌باشد.
فروزان نیکخواه؛ فاطمه سفیدکن؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر مراحل مختلف برداشت و همچنین روشهای مختلف اسانس‌گیری بر بازده اسانس گیاه آویشن (Thymus vulgaris L.) آزمایشهای جداگانه‌ای در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور انجام شد. در آزمایش اول، تیمارها شامل تأثیر مراحل مختلف برداشت (رویشی، اوایل گلدهی و گلدهی کامل) بر بازده اسانس استخراج شده از ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر مراحل مختلف برداشت و همچنین روشهای مختلف اسانس‌گیری بر بازده اسانس گیاه آویشن (Thymus vulgaris L.) آزمایشهای جداگانه‌ای در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور انجام شد. در آزمایش اول، تیمارها شامل تأثیر مراحل مختلف برداشت (رویشی، اوایل گلدهی و گلدهی کامل) بر بازده اسانس استخراج شده از گیاه آویشن بود که با استفاده از روش تقطیر با آب انجام شد. ترکیبهای تشکیل‌دهنده کلیه اسانسها به‌وسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. طبق نتایج بدست آمده از آزمایش اول مشخص شد که تأثیر مراحل مختلف برداشت بر بازده اسانس گیاه آویشن در سطح یک درصد معنیدار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین بازده اسانس مربوط به اوایل گلدهی بود که معادل 18/1% شد و نسبت به سایرین اختلاف معنیدار داشت. تجزیه و شناسایی ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانسها نشان داد که در تمام مراحل برداشت و روشهای استخراج، تیمول، پارا-سیمن و گاما-ترپینن ترکیبهای عمده اسانس بودند. مقدار تیمول در اسانس در مراحل اوایل گلدهی و گلدهی کامل تفاوت جزئی داشت، ولی در مرحله قبل از گلدهی مقدار آن پایین‌تر بود. آزمایش دوم نیز شامل تأثیر روشهای مختلف اسانس‌گیری (تقطیر با آب، تقطیر با آب و بخار و تقطیر با بخار آب) بر بازده اسانس استخراج شده از گیاه آویشن در مرحله گلدهی کامل بود. نتایج حاصل از آزمایش دوم نشان داد که در مرحله گلدهی کامل، تأثیر روشهای مختلف اسانس‌گیری بر بازده اسانس گیاه آویشن در سطح یک درصد معنیدار بود. مقایسه میانگینها مشخص کرد که بیشترین بازده اسانس تولیدی مربوط به روش تقطیر با بخار آب و معادل 20/1% شد که با روش تقطیر با آب در یک سطح قرار داشت ولی نسبت به روش تقطیر با آب و بخار اختلاف معنیدار نشان داد. در روشهای مختلف تقطیر نیز میزان تیمول در اسانس تفاوت قابل‌ملاحظه‌ای نداشت ولی به‌صورت مشاهده‌ای درصد تیمول در روش تقطیر با آب کمی بالاتر بود. به‌طور کلی با توجه به نتایج این تحقیق، می‌توان مرحله اوایل گلدهی و روش تقطیر با بخار آب را به‌عنوان مناسبترین زمان برداشت و روش استخراج برای اسانس آویشن باغی معرفی نمود.
محمد‌شاهین دانشمندی؛ مجید عزیزی
چکیده
در این پژوهش اثر بازدارندگی اکالیپتوس (Eucalyptus golubulus Labill.) بر جوانه‌زنی و رشد علف هرز پنجه‌مرغی (Cynodon dactylon (L.) Pers.) به‌صورت: الف) غلظتهای متفاوت اسانس (ppm20، ppm50، ppm100) با روش محلول‌پاشی، ب) مقادیر مختلف برگ (2، 5 و 10 درصد وزنی) به‌صورت مالچ و مخلوط با خاک در چهار تکرار و ج) تأثیر غلظتهای مختلف اسانس (ppm20، ppm50، ppm100) و عصاره (25، 50 و 75 درصد) بر فرایند ...
بیشتر
در این پژوهش اثر بازدارندگی اکالیپتوس (Eucalyptus golubulus Labill.) بر جوانه‌زنی و رشد علف هرز پنجه‌مرغی (Cynodon dactylon (L.) Pers.) به‌صورت: الف) غلظتهای متفاوت اسانس (ppm20، ppm50، ppm100) با روش محلول‌پاشی، ب) مقادیر مختلف برگ (2، 5 و 10 درصد وزنی) به‌صورت مالچ و مخلوط با خاک در چهار تکرار و ج) تأثیر غلظتهای مختلف اسانس (ppm20، ppm50، ppm100) و عصاره (25، 50 و 75 درصد) بر فرایند جوانه‌زنی ریزومهای این علف هرز با سه تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه آزمایش مجزا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که تأثیر غلظتهای مختلف اسانس به‌صورت محلول‌پاشی باعث کاهش رشد و ارتفاع بوته‌ها شد. کمترین میزان رشد رویشی در تیمار محلول‌پاشی با اسانس (ppm100) بود که پس از گذشت چهار ماه بتدریج نشانه‌های زردی و خشکیدگی در آنها ظاهر شد. مالچ اکالیپتوس نیز تأثیر بازدارندگی قابل‌توجهی بر جوانه‌زنی ریزومها داشت، به‌گونه‌ای که در 50 درصد تیمار مالچ اکالیپتوس جوانه‌زنی ریزومها به‌طور کامل متوقف شد. بیشترین تعداد ساقه روییده شده از هر ریزوم در تیمار شاهد مشاهده شد. در آزمایش سوم فرایند جوانه‌زنی ریزومها تحت تأثیر اسانس و عصاره اکالیپتوس قرار گرفت. جوانه‌زنی و ظهور گیاهچه‌ها با افزایش غلظت اسانس کاهش می‌یافت. غلظت 25 درصدی عصاره، جوانه‌زنی را 66 درصد کاهش داد ولی غلظتهای 50 درصد و 75 درصد آن باعث توقف کامل جوانه‌زنی شد. از نتایج بدست آمده استنباط می‌شود که عصاره و بعد اسانس اکالیپتوس دارای پتانسیل بالقوه در کنترل و مدیریت علف هرز پنجه‌مرغی بوده و می‌توان در راستای تحقق کشاورزی ارگانیک و تهیه علف‌کشهای با منشأ طبیعی از آن استفاده کرد.
احمد اکبری‌نیا؛ فاطمه سفیدکن؛ سیدرضا رزاز هاشمی
چکیده
مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) گیاهی از خانواده Lamiaceaeو انحصاری ایران می‌باشد. این گیاه علاوه بر استفاده سنتی از نظر کاربرد در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز حائز اهمیت است. سه توده ژنتیکیاین گونه جمع‌آوری شده از استان قزوین در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشت شد. سرشاخه‌های گلدار آنها از پایه‌های سه ساله ...
بیشتر
مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) گیاهی از خانواده Lamiaceaeو انحصاری ایران می‌باشد. این گیاه علاوه بر استفاده سنتی از نظر کاربرد در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز حائز اهمیت است. سه توده ژنتیکیاین گونه جمع‌آوری شده از استان قزوین در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشت شد. سرشاخه‌های گلدار آنها از پایه‌های سه ساله در چین‌های مختلف برداشت شده و مورد مقایسه آماری قرار گرفتند. از سرشاخه‌های خشک شده به روش تقطیر با آب به مدت 3 ساعت اسانس‌گیری بعمل آمد و میزان اسانس براساس درصد ماده خشک محاسبه شد. در عرصه طبیعت شنین با 3/3% بالاترین میزان اسانس و پس از آن آبگرم با 3% و آروچان با 21/2% در مرتبه‌های بعدی قرار گرفتند. در مزرعه میزان اسانس توده‌های ژنتیکی در چین‌های مختلف روند یکسانی نشان نداد. در چین‌های اول و دوم آبگرم و در چین سوم آروچان بیشترین اسانس را دارا بودند. بیشترین کاهش اسانس در مقایسه بین گیاهان کشت شده و عرصه طبیعت مربوط به شنین بود. از لحاظ میزان تیمول بین توده‌ها در نمونه‌های جمع‌آوری شده از طبیعت در دامنه 35% تا 36% بود. اما در شرایط کشت شده بیشترین میزان تیمول مربوط به چین سوم آبگرم (6/49%) و بعد چین دوم آروچان (3/38%) و چین اول شنین (1/38%) بود. کارواکرول در نمونه‌های طبیعت حدود 1% و بیشتر از نمونه‌های کشت شده بود.
مهردخت نجف‌پور نوایی؛ مهدی میرزا
چکیده
جنس Scaligeria از تیره چتریان است و در ایران 7 گونه دارد که یکی از گونه‌های معطر آن، گیاه Scaligeria assyriaca Freyn & Bornm. است. این گیاه در رویشگاههای طبیعی کشور یافت می‌شود. هدف از این تحقیق مقایسه کمی و کیفی اسانس برگ و میوه این گونه بود. این گیاه از منطقه‌ای بین اسفراین و بجنورد در استان خراسان جمع‌آوری شد و با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای ...
بیشتر
جنس Scaligeria از تیره چتریان است و در ایران 7 گونه دارد که یکی از گونه‌های معطر آن، گیاه Scaligeria assyriaca Freyn & Bornm. است. این گیاه در رویشگاههای طبیعی کشور یافت می‌شود. هدف از این تحقیق مقایسه کمی و کیفی اسانس برگ و میوه این گونه بود. این گیاه از منطقه‌ای بین اسفراین و بجنورد در استان خراسان جمع‌آوری شد و با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاههایگاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل شده به طیفسنججرمی(GC/MS)استفاده شد.بررسی و مقایسه نتایج نشان می‌دهد که در برگ؛ جرماکرن D (1/21%)، بتا-کاریوفیلن (4/13%)، آلفا-کوپائن (2/10%)، بتا-سزکویی فلاندرن (10%) و در میوه؛ میریستیسین (3/24%)، جرماکرن D (7/13%)، المیسین (11%)، کسان (5/9%) و بتا-سزکویی فلاندرن (7/8%) ترکیبهای اصلی اسانس گیاه را تشکیل می‌دادند.
شهلا احمدی؛ فاطمه سفیدکن؛ پرویز باباخانلو؛ فاطمه عسگری؛ کریم خادمی؛ ناهید ولیزاده؛ محمدعلی کریمی‌فر
چکیده
جنس مرزه در دنیا حدود 30 گونه دارد که Satureja bachtiarica Bunge یکی از گونه‌های اندمیک این جنس در ایران است. به منظور بررسی تغییرات ترکیبهای اسانس مرزه بختیاری، نمونه‌ها در سال 1382 در خرم‌آباد و به روش اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 36 کرت کشت شدند. سرشاخه‌های گیاه جهت بررسی کمیت و کیفیت اسانس در سال دوم و در دو مرحله ...
بیشتر
جنس مرزه در دنیا حدود 30 گونه دارد که Satureja bachtiarica Bunge یکی از گونه‌های اندمیک این جنس در ایران است. به منظور بررسی تغییرات ترکیبهای اسانس مرزه بختیاری، نمونه‌ها در سال 1382 در خرم‌آباد و به روش اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 36 کرت کشت شدند. سرشاخه‌های گیاه جهت بررسی کمیت و کیفیت اسانس در سال دوم و در دو مرحله قبل از گلدهی و گلدهی از رویشگاه گیاه و مزرعه جمع‌آوری شدند و از آنها اسانس تهیه شد. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاههای آنالیز GC و GC/MS مورد شناسایی کیفی و کمی قرار گرفتند. در اسانس مرزه بختیاری جمع‌آوری شده از رویشگاه در مرحله قبل از گلدهی، عمده‌ترین ترکیبهای شناسایی شده پارا-سیمن (5/36٪)، کارواکرول (0/20٪) و تیمول (2/19٪) و در مرحله گلدهی کامل پارا-سیمن (2/23٪)، کارواکرول (8/25٪)، تیمول (3/1٪) و منتون (5/18٪) بودند. در اسانس مرزه بختیاری جمع‌آوری شده از مزرعه در مرحله قبل از گلدهی عمده‌ترین این ترکیبها پارا-سیمن (6/28٪) و کارواکرول (6/48٪) و در مرحله گلدهی کامل پارا-سیمن (2/21٪) و کارواکرول (3/62٪) بودند. بازده اسانس مرزه بختیاری کشت شده و جمع‌آوری شده از رویشگاه در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل به‌ترتیب (1/1% و 1/2%) و (8/1% و 1/1%) بود. مقایسه میزان کارواکرول در مرزه بختیاری کشت شده و وحشی در مراحل قبل از گلدهی و گلدهی کامل که به‌ترتیب 6/48%، 3/62% و 20%، 8/25% بودند، نشان‌دهنده این است که تغییرات شرایط اکولوژیک ازجمله: ارتفاع از سطح دریا، دما، خاک، رطوبت، اقلیم و ... بر درصد کارواکرول تأثیر مثبت داشته است.
زهرا باهرنیک؛ مریم تیموری؛ مهدی میرزا
چکیده
در این تحقیق تأثیر تیمارهای مختلف آبیاری بر ترکیب شیمیایی و خواص ضد باکتریایی اسانس گل گیاه وایول (Parthenium argentatum A. Gray) مطالعه شده است. اجرای مطالعات تیمار آبیاری گیاهان در قالب طرح آماری اسپلیت پلات در چهار سطح آبیاری کامل (در حد ظرفیت زراعی)، تنشهای ملایم (75% و 50% ظرفیت زراعی) و شدید (25% ظرفیت زراعی) و در سه تکرار انجام شد. بعد اسانس گیاهان ...
بیشتر
در این تحقیق تأثیر تیمارهای مختلف آبیاری بر ترکیب شیمیایی و خواص ضد باکتریایی اسانس گل گیاه وایول (Parthenium argentatum A. Gray) مطالعه شده است. اجرای مطالعات تیمار آبیاری گیاهان در قالب طرح آماری اسپلیت پلات در چهار سطح آبیاری کامل (در حد ظرفیت زراعی)، تنشهای ملایم (75% و 50% ظرفیت زراعی) و شدید (25% ظرفیت زراعی) و در سه تکرار انجام شد. بعد اسانس گیاهان تحت تیمار استخراج شده و مورد بررسی کمی و کیفی قرار گرفت. همچنین اثر ضد باکتریایی اسانسهای بدست آمده از گیاهان تحت تیمار بر روی 4 باکتری گرم مثبت و 4 باکتری گرم منفی به روش انتشار روی دیسک بررسی شد. نتایج حاصل نشان داد که نه تنها کمیت اسانس بلکه کیفیت آن نیز تحت تأثیر قرار گرفته و میزان ترکیبهای آلفا-پینن، بتا-پینن و نیز گاما-اودسمول و بتا-اودسمول نیز تغییر یافته است. همچنین نتایج نشان داد که اثر ضد باکتریایی اسانس حاصل از تیمار تنش متوسط (50% ظرفیت زراعی) بر باکتریهای گرم مثبت و منفی بیش از سایر اسانسها بوده که میتواند ناشی از میزان بالای آلفا-پینن و بتا-پینن در ترکیبهای تشکیل‌دهنده آن در مقایسه با سایرین باشد. بعلاوه حساسیت باکتریهای گرم مثبت بیش از باکتریهای گرم منفی بوده است.
محمود نادری حاجی‌باقرکندی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدرضا پورهروی؛ مهدی میرزا
چکیده
برگ‌بو با نام علمی Laurus nobilis L. گیاهیست به‌صورت درخت و درختچه، همیشه سبز و ناخزان که در شرایط مساعد ارتفاع آن به 15-20 متر می‌رسد. از اسانس برگ‌بو به‌عنوان داروی ضد لارو و نیز برای رفع درد مفاصل، تشنجهای عضلانی، گرفتگی عضلات و ایجاد بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. همچنین برگهای آن جهت خوشبو کردن و نیز به‌عنوان ادویه در تهیه ترشیجات بکار ...
بیشتر
برگ‌بو با نام علمی Laurus nobilis L. گیاهیست به‌صورت درخت و درختچه، همیشه سبز و ناخزان که در شرایط مساعد ارتفاع آن به 15-20 متر می‌رسد. از اسانس برگ‌بو به‌عنوان داروی ضد لارو و نیز برای رفع درد مفاصل، تشنجهای عضلانی، گرفتگی عضلات و ایجاد بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. همچنین برگهای آن جهت خوشبو کردن و نیز به‌عنوان ادویه در تهیه ترشیجات بکار می‌رود. در این تحقیق، به منظور بررسی کمی و کیفی اسانس برگ‌بو کاشته شده در ایران، برگ این گیاه از باغ گیاه‌شناسی ملی ایران (تهران) و اندامهای مختلف سرشاخه (شامل ساقه، برگ و میوه) آن از باغ گیاه‌شناسی نوشهر در زمستان 1387 جمع‌آوری و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب استخراج شد. اسانسها به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی مجهز به طیف‌سنج جرمی تجزیه و شناسایی شدند. بازده اسانس (w/w نسبت به وزن خشک) برای برگ نمونه باغ گیاه‌شناسی ملی ایران 86/3% و برای برگ نمونه باغ گیاه‌شناسی نوشهر 35/1%، میوه 43/0% و در ساقه 22/0% بدست آمد. در اسانس برگهای برداشت شده از باغ گیاه‌شناسی ملی ایران، 20 ترکیب شناسایی شده که از بین آنها 8،1-سینئول (0/47%)، سابینن (9/13%) و آلفا-ترپینیل استات (5/11%) اجزای عمده بودند. در نمونه‌های برداشت شده از نوشهر، 27 ترکیب در اسانس برگ، 37 ترکیب در اسانس میوه و 24 ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شدند. از بین ترکیبهای موجود در اندامهای مورد بررسی، برخی ترکیبها ازجمله 8،1-سینئول (2/58%)، آلفا-ترپینیل استات (0/10%) و سابینن (2/7%) در اسانس برگ، 8،1-سینئول (9/42%)، آلفا-ترپینیل استات (8/16%) و سابینن (7/4%) در ساقه و ترانس–بتا-اوسیمن (8/20%)، 8،1-سینئول (4/14 %)، آلفا-ترپینیل استات (5/8%)، جرماکرن B (8/7%)، آلفا-پینن (6/6%)، جرماکرن D (6%)، سابینن (4/5%) و بتا-پینن (1/5%)، در اسانس میوه بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده‌اند. نتایج این تحقیق نشان داد که گرچه بازده اسانس ساقه بسیار کمتر از برگ است، اما اسانس این دو اندام از نظر ترکیب مشابه می‌باشند، در حالی که اسانس میوه دارای میزان 8،1-سینئول پایین‌تر از برگ و ساقه بوده و در عوض دارای مقدار قابل توجهی ترانس-بتا-اوسیمن است. همچنین اسانس برگ نمونه تهران بازده اسانس بالاتر ولی میزان 8،1-سینئول پایین‌تری دارد.
زهره حبیبی؛ مریم یوسفی
چکیده
در این تحقیق اسانس و عصاره قسمتهای هوایی گیاه Codonocephalum stenocalathium Rech. f. مورد بررسی قرار گرفت. روغن اسانسی به‌وسیله روش تقطیر با آب بدست آمد و با کروماتوگرافی گازی کوپل شده با طیف‌سنج جرمی جداسازی و شناسایی شد. 27 ترکیب که 2/70% از کل اسانس را تشکیل می‌دادند، شناسایی شدند. ترکیبهای اصلی تشکیل‌دهنده اسانس عبارت از E-نوسیفرول (4/10%)، ژرانیل-n-پروپیونات ...
بیشتر
در این تحقیق اسانس و عصاره قسمتهای هوایی گیاه Codonocephalum stenocalathium Rech. f. مورد بررسی قرار گرفت. روغن اسانسی به‌وسیله روش تقطیر با آب بدست آمد و با کروماتوگرافی گازی کوپل شده با طیف‌سنج جرمی جداسازی و شناسایی شد. 27 ترکیب که 2/70% از کل اسانس را تشکیل می‌دادند، شناسایی شدند. ترکیبهای اصلی تشکیل‌دهنده اسانس عبارت از E-نوسیفرول (4/10%)، ژرانیل-n-پروپیونات (4/6%)، Z-لانسئول استات (7/4%) و آلوآرومادندرن اپوکساید (4/3%) بودند. از عصاره کلروفرمی گیاه C. stenocalathiumدو ترکیب شناخته شده به نامهای ψ-تاراکساستریل استات و ایلیسیک اسید خالصسازی شد که با استفاده از روش طیفبینی رزونانس مغناطیسی شناسایی شدند. اثر ضد میکروبی عصاره خام کلروفرمی در برابر سه باکتری گرم مثبت و سه باکتری گرم منفی بررسی شد. عصاره خام بهویژه در برابر دو گونه باکتری گرم مثبت (Staphylococcus aureus و Bacillus subtilis) و یک گونه باکتری گرم منفی (Escherichia coli) فعالیت ضد باکتریایی بالایی نشان داد.
الهام مرتضی؛ غلامعلی اکبری؛ سید علی‌محمد مدرس ثانوی؛ بهروز فوقی؛ محمد عبدلی؛ حسین علی‌آبادی فراهانی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت و تراکم بوته مختلف بر مقدار و ترکیبهای اسانس گیاه سنبل‌الطیب (Valeriana officinalis L.)، این آزمایش در سالهای 1385-1384، در مزرعه آزمایشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام شد. آزمایش به‌صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. عامل اصلی زمان کاشت، در سه سطح 20 مرداد، 10 و 30 شهریور و عامل فرعی ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر تاریخ کاشت و تراکم بوته مختلف بر مقدار و ترکیبهای اسانس گیاه سنبل‌الطیب (Valeriana officinalis L.)، این آزمایش در سالهای 1385-1384، در مزرعه آزمایشی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام شد. آزمایش به‌صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. عامل اصلی زمان کاشت، در سه سطح 20 مرداد، 10 و 30 شهریور و عامل فرعی تراکم کاشت، در سه سطح 40000، 80000 و 120000 بوته در هکتار بود. بذرهای سنبل‌الطیب از واحد تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه شهید بهشتی تهیه شد. پس از استخراج اسانس از ریشه خشک شده به روش تقطیر با آب، ترکیبهای آن توسط دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد شناسایی قرار گرفت. تعداد 81 ترکیب در اسانس سنبل‌الطیب شناسایی شد. در میان همه این ترکیبها، بورنیل استات، والرنال، کامفن و والرانون بیشترین درصد را در میان دیگر ترکیبهای اسانس دارا بودند. با توجه به نتایج، تیمارهای تاریخ کاشت و تراکم بوته، در سطح 1 درصد تأثیر معنی‌داری بر مقدار اسانس و ترکیبهای بورنیل استات، والرنال، کامفن و والرانون داشت و اثر متقابل تاریخ کاشت و تراکم بوته در سطح 5 درصد بر صفت درصد اسانس، معنیدار بود. نتایج نهایی این آزمایش نشان داد که بیشترین مقدار اسانس و ترکیبهای بورنیل استات، والرنال، کامفن و والرانون از تیمار تاریخ کاشت 30 شهریور و تراکم 40000 بوته در هکتار حاصل شد.
محمد مقتدر؛ عبدالرضا ایرج منصوری؛ حسن سالاری؛ آرمیتا فرهمند
دوره 25، شماره 1 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 20-28
چکیده
برای شناسایی ترکیبهای شیمیایی و بررسی اثر ضد میکروبی، بذرهای زیره (Bunium persicum Boiss.) از رویشگاه طبیعی آن در خرداد ماه 1385 از لاله‌زار کرمان جمع‌آوری شد و پس از تمیز کردن بذرها، اسانس‌گیری با روش تقطیر با آب انجام شد. بازده اسانس بذر زیره سیاه 2/4% بود. ترکیبهای موجود در اسانس با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه‌ای (GC) و گاز کروماتوگراف ...
بیشتر
برای شناسایی ترکیبهای شیمیایی و بررسی اثر ضد میکروبی، بذرهای زیره (Bunium persicum Boiss.) از رویشگاه طبیعی آن در خرداد ماه 1385 از لاله‌زار کرمان جمع‌آوری شد و پس از تمیز کردن بذرها، اسانس‌گیری با روش تقطیر با آب انجام شد. بازده اسانس بذر زیره سیاه 2/4% بود. ترکیبهای موجود در اسانس با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه‌ای (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد شناسایی قرار گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده، 26 ترکیب در اسانس زیره (Bunium persicum) مورد شناسایی قرار گرفت که 7/99% اسانس را به خود اختصاص دادند. در میان ترکیبهای شناسایی‌شده به‌ترتیب ترکیبهای گاما-ترپینن-7-آل (91/26%)، کومین آلدئید (3/23%) و گاما-ترپینن (0/22%) بالاترین مقدار را به خود اختصاص دادند. از سایر ترکیبهای اصلی می‌توان از پارا-سیمن (3/7%)، 2-کارن-10-آل (9/6%) و لیمونن (8/4%) را نام برد. برای بررسی اثر ضد میکروبی اسانس بر روی 9 سوش باکتری نیز با روش Disk diffusion که شامل دو نوع باکتری گرم مثبت (استافیلوکوکوس آرئوس و استافیلوکوکوس اپیدرمیدیس) و هفت نوع باکتری گرم منفی (سودوموناس آئروجینوزا، شیگلا فلکسنری، کلبسیلا پنومونی، سالمونلاتیفی، سراشیا مارسسنس و دو سوش اشرشیاکلی) با اندازه‌گیری قطر هاله عدم رشد بررسی شد. نتایج نشان داد که اسانس زیره سیاه مورد مطالعه دارای اثر ضد میکروبی قابل توجهی می‌باشد. با توجه به مقدار بالای ترکیبهای ترپینن و کومین آلدئید موجود در اسانس با خواص ضد میکروبی که دارند، از اسانس Bunium persicum می‌توان جهت مقابله با میکروبهای بیماری‌زای خاص استفاده کرد و جایگزین بی‌ضرر برای آنتی‌بیوتیک‌ها پیدا نمود.
الهام فتحی؛ فاطمه سفیدکن؛ غلامرضا بخشی خانیکی؛ زهرا آبروش؛ محمدحسن عصاره
دوره 25، شماره 1 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 64-74
چکیده
در این تحقیق برگهای جوان گونه‌ای اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus largiflorens در فصل بهار از شهرستان کاشان در استان اصفهان (نواحی مرکزی ایران) جمع‌آوری شد. برگهای جمع‌آوری شده تحت پنج تیمار مختلف شامل آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه خشک شدند. پس از خشک کردن برگها، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج شد ...
بیشتر
در این تحقیق برگهای جوان گونه‌ای اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus largiflorens در فصل بهار از شهرستان کاشان در استان اصفهان (نواحی مرکزی ایران) جمع‌آوری شد. برگهای جمع‌آوری شده تحت پنج تیمار مختلف شامل آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه خشک شدند. پس از خشک کردن برگها، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج شد و به‌وسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس این گونه در تیمار خشک شده در آون Cº50 (59/1%) به‌ترتیب بیش از آون Cº40 (58/1%) و آون Cº30 (37/1%) بدست آمد. بازده اسانس نمونه خشک شده در آفتاب (31/1%) تقریباً برابر با نمونه خشک شده در سایه (32/1%) بود. اجزای عمده اسانس شامل 8،1-سینئول (0/25%، 2/26%، 6/40%، 7/29% و 6/24%)، پارا-سیمن (2/17%، 4/17%، 3/20%، 5/20% و1/17%) و آلفا-پینن (2/16%، 6/12%، 4/14%، 2/7% و 9/9%) به‌ترتیب در آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه بودند. با توجه به بالاتر بودن بازده اسانس و بیشتر بودن درصد 8،1-سینئول در آون Cº50 می‌توان برای این گونه خشک کردن در آون Cº50 را توصیه نمود. در بخش دیگری از تحقیق برگهای خشک شده در سایه، علاوه بر روش تقطیر با آب با استفاده از دو روش تقطیر دیگر یعنی تقطیر با آب و بخار و تقطیر با بخار آب مستقیم، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج و به‌وسیله دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس در روش تقطیر با آب 32/1%، در روش تقطیر با آب و بخار 92/0% و در روش تقطیر با بخار مستقیم 77/0% بود. بالاترین درصد ترکیب عمده اسانس یعنی 8،1-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست آمد (4/31%). به این ترتیب مشاهده می‌شود که در روش تقطیر با آب بازده اسانس بالاتر می‌باشد و بیشترین درصد 8،1-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست می‌آید.
مریم پیوندی؛ آذر رفعتی؛ مهدی میرزا
دوره 25، شماره 1 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 75-84
چکیده
در این تحقیق اثر کودهای شیمیایی ازت و فسفر بر میزان رشد، کیفیت و کمیت اسانس در گیاه درمنه شیرین (Artemisia annua L.) مطالعه شد. برای این منظور اثر کودهای نیتروژن (46% به فرم اوره) و فسفر (48% به فرم سوپر فسفات تریپل) هر کدام در چهار سطح به مقادیر صفر، 40، 80 و 120 کیلوگرم در هکتار روی رشد رویشی و تغییرات کمی و کیفی اسانس برگ درمنه شیرین بررسی شد. این آزمایش ...
بیشتر
در این تحقیق اثر کودهای شیمیایی ازت و فسفر بر میزان رشد، کیفیت و کمیت اسانس در گیاه درمنه شیرین (Artemisia annua L.) مطالعه شد. برای این منظور اثر کودهای نیتروژن (46% به فرم اوره) و فسفر (48% به فرم سوپر فسفات تریپل) هر کدام در چهار سطح به مقادیر صفر، 40، 80 و 120 کیلوگرم در هکتار روی رشد رویشی و تغییرات کمی و کیفی اسانس برگ درمنه شیرین بررسی شد. این آزمایش به صورت بلوکهای کامل تصادفی، با 16 تیمار و در سه تکرار اجرا شد. بررسی شاخصهای رشد نشان داد که اختلاف میانگین ارتفاع بوته‌ها، تعداد شاخههای فرعی و وزن خشک بوته‌ها در تیمارهای مختلف فسفر و نیتروژن در 5%≥P معنیدار است. به‌طوری که بیشترین ارتفاع بوته و شاخههای فرعی در تیمارهای N80P40 و N40P40 بدست آمد. افزایش فسفر بیش از 80 کیلوگرم در هکتار در همه تیمارها باعث کاهش معنیدار رشد شد. اسانس برگهای گیاه در زمان گلدهی با روش تقطیر با بخار استخراج شد. درصد اسانس در تیمار N80Po و N40P0 افزایش معنی‌داری را نسبت به سایر تیمارها نشان داد. بررسی کیفی ترکیبهای اسانس برگها با GC/MS حضور 24 ترکیب را در همه تیمارها نشان داد که از این میان آرتمیزیا کتون، کامفور، 8،1-سینئول، آرتمیزیا الکل، ویریدیفلورن و آلفا-پینن عمده‌ترین ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس این گیاه بودند.
حسین آذرنیوند؛ مرضیه علی‌خواه اصل؛ حسین ارزانی؛ غلامرضا امین؛ محمد جعفری؛ سیدسعید موسوی
دوره 25، شماره 1 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 85-91
چکیده
اسانس قسمتهای هوایی گیاه گرز (Diplotaenia cachrydifolia Boiss.) در دو حالت سبز و خشک از نظر میزان و درصد ترکیبهای موجود در آن، مورد بررسی قرار گرفت تا علت غیر خوش‌خوراک بودن و سمیت آن در حالت سبز و خوش‌خوراک شدن آن برای دام در حالت خشک، مشخص شود. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب انجام شد. اسانس استخراج شده توسط دستگاه گاز گروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج ...
بیشتر
اسانس قسمتهای هوایی گیاه گرز (Diplotaenia cachrydifolia Boiss.) در دو حالت سبز و خشک از نظر میزان و درصد ترکیبهای موجود در آن، مورد بررسی قرار گرفت تا علت غیر خوش‌خوراک بودن و سمیت آن در حالت سبز و خوش‌خوراک شدن آن برای دام در حالت خشک، مشخص شود. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب انجام شد. اسانس استخراج شده توسط دستگاه گاز گروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) بررسی و سپس اجزاء آن شناسایی گردید. براساس نتایج بدست آمده، بازده اسانس در حالت سبز 7/2% و در حالت خشک 4/0% بود. در حالت سبز، 18 ترکیب (4/91%) در اسانس شناسایی شد که لیمونن (6/49%)، سیس- بتا-اوسیمن (6/12%)، دیل آپیول (8/10%) و آلفا-فلاندرن (3/4%) ترکیبهای عمده بودند. در حالت خشک 17 ترکیب (6/91%) شناسایی گردید که ترکیبهای عمده را لیمونن (7/50%)، دیل آپیول (3/18%)، سیس-بتا-اوسیمن (3/10%) و آلفا-پینن (1/4%) تشکیل می‌دادند. براساس نتایج حاصل شده، بالا بودن میزان اسانس یکی از عوامل کاهنده خوش‌خوراکی گیاه در حالت سبز می‌باشد. همچنین ترکیبهای بتا-میرسن و آلفا-فلاندرن که دارای عوارض مضر بیولوژیکی هستند و مقدارشان در حالت خشک کاهش نشان داد، به‌عنوان ترکیبهای ضد کیفیت معرفی می‌شوند. در مجموع، بالا بودن میزان اسانس گیاه و بعضی ترکیبهای موجود در اسانس می‌توانند از عوامل ضد کیفیت، به‌حساب آیند.
کرامت‌الله سعیدی؛ رضا امیدبیگی
دوره 25، شماره 1 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 113-119
چکیده
گیاه Kelussia odoratissima Mozaff. از خانواده چتریان می‌باشد که ارزش دارویی و غذایی بالایی دارد و برای درمان بیماریهای مختلف از آن استفاده می‌شود. این آزمایش به منظور تعیین میزان و ترکیب اسیدهای چرب، میزان کل مواد فنولیکی و میزان اسانس بذر گیاه دارویی کلوس انجام شد. استخراج ترکیبهای فنولیکی با استفاده از روش Folin-Ciocalteu انجام شد و جذب در طول موج 750 ...
بیشتر
گیاه Kelussia odoratissima Mozaff. از خانواده چتریان می‌باشد که ارزش دارویی و غذایی بالایی دارد و برای درمان بیماریهای مختلف از آن استفاده می‌شود. این آزمایش به منظور تعیین میزان و ترکیب اسیدهای چرب، میزان کل مواد فنولیکی و میزان اسانس بذر گیاه دارویی کلوس انجام شد. استخراج ترکیبهای فنولیکی با استفاده از روش Folin-Ciocalteu انجام شد و جذب در طول موج 750 نانومتر بوسیله دستگاه اسپکتروفتومتر قرائت شد. براساس نتایج بدستآمده میزان ترکیبهای فنولیکی در بذر کلوس mg GAE/g DW 15/288 بود. برای اسانس‌گیری از روش تقطیر با آب و دستگاه کلونجر استفاده شد. میزان اسانس بدست آمده 1/2 درصد بود. به منظور تعیین میزان روغن بذر گیاه، روغنگیری به روش سوکسله انجام شد و ترکیب اسیدهای چرب آن با استفاده از دستگاه GC تعیین شد. بذر حاوی 25 درصد روغن بود و مهمترین اسید چرب بذر، C18:1 شامل: C18:1(n-12) (اسید پتروسلینیک) و C18:1(n-9) (اسید اولئیک) به میزان 35/75 درصد بود. سایر اسیدهای چرب بذر اسید لینولئیک 14/19 درصد، اسید پالمتیک 65/6 درصد، اسید استئاریک 9/1 درصد و اسید لینولنیک 95/ درصد بودند.
محمدتقی درزی؛ امیر قلاوند؛ فاطمه سفیدکن؛ فرهاد رجالی
دوره 24، شماره 4 ، بهمن 1387، ، صفحه 396-413
چکیده
به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum Vulgare Mill.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، فنکون و لیمونن در اسانس، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل سه فاکتوره با استفاده از عوامل تلقیح میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمی‌کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) در قالب طرح پایه ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum Vulgare Mill.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، فنکون و لیمونن در اسانس، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل سه فاکتوره با استفاده از عوامل تلقیح میکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح)، کود فسفات زیستی (0، 30 و 60 کیلوگرم در هکتار) و ورمی‌کمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با هیجده تیمار و سه تکرار در دو سال زراعی 1384 و 1385 در ایستگاه تحقیقات همند آبسرد در دماوند (وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) به اجرا درآمد. همچنین یک کرت به‌عنوان شاهد برای مقایسه با کرتهای کودهای زیستی در هر تکرار قرار داده شد که فقط کودهای شیمیایی (NPK به میزان 90، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار) در آن بکار برده شد. مقایسه میانگینها توسط آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان اسانس در دانه (88/3%) و میزان آنتول در اسانس (42/68%) و کمترین میزان فنکون (68/11%) و لیمونن (44/10%) در اسانس در تلقیح با میکوریزا حاصل شد. کود فسفات زیستی نیز دارای تأثیر معنی‌داری بر روی میزان فنکون در اسانس نبود، ولی اثر معنی‌داری بر روی میزان اسانس در دانه و میزان آنتول و لیمونن در اسانس داشت. به‌طوری که بیشترین میزان اسانس در دانه (86/3%) و میزان آنتول در اسانس (90/67%) با مصرف 60 کیلوگرم کود فسفات زیستی و نیز کمترین میزان لیمونن در اسانس (59/10%) با مصرف 30 کیلوگرم از آن بدست آمد. همچنین بیشترین میزان اسانس در دانه (03/4%) و میزان آنتول در اسانس (47/71%) و کمترین میزان فنکون (45/10%) و لیمونن (58/9%) در اسانس با مصرف 10 تن ورمی‌کمپوست حاصل شد. مقایسه شاهد با تیمارهای کودهای زیستی نیز معنیدار شد. به‌طوری که از نظر میزان اسانس در دانه و میزان آنتول، فنکون و لیمونن در اسانس، دو تیمار کود زیستی حاوی تلقیح با میکوریزا، مصرف 30 کیلوگرم کود فسفات زیستی و 10 تن ورمی‌کمپوست و تلقیح با میکوریزا، مصرف 60 کیلوگرم کود فسفات زیستی و 10 تن ورمی‌کمپوست دارای ترکیب بهتری نسبت به تیمار شاهد بودند.
معصومه حبشی؛ مهدی میرزا؛ یونس مستوفی؛ کامکار جایمند
دوره 24، شماره 4 ، بهمن 1387، ، صفحه 428-436
چکیده
گیاه بالنگ (Citrus medica L.) یکی از گونه‌های خانواده مرکبات می‌باشد. اسانس پوست میوه بالنگ در صنایع غذایی، دارویی و عطرسازی کاربرد فراوان دارد. میوه‌های بالنگ در فصل پاییز از منطقه شمال ایران جمع‌آوری گردید و سپس از پوست میوه به روشهای تقطیر با آب و پرس سرد اسانس‌گیری شد. بازده اسانس تقطیر 6/0% و بازده اسانس پرس سرد 5/0% بدست آمد. برای شناسایی ...
بیشتر
گیاه بالنگ (Citrus medica L.) یکی از گونه‌های خانواده مرکبات می‌باشد. اسانس پوست میوه بالنگ در صنایع غذایی، دارویی و عطرسازی کاربرد فراوان دارد. میوه‌های بالنگ در فصل پاییز از منطقه شمال ایران جمع‌آوری گردید و سپس از پوست میوه به روشهای تقطیر با آب و پرس سرد اسانس‌گیری شد. بازده اسانس تقطیر 6/0% و بازده اسانس پرس سرد 5/0% بدست آمد. برای شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاههای GC و GC/MS استفاده گردید. در اسانس تقطیری 25 ترکیب شناسایی شد که عمده‌ترین ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس، لیمونن (3/58%)، گاما-ترپینن (8/16%)، ژرانیال (6%)، نرال (8/4%)، ژرانیل استات (4/1%) ژرانیول (4/1%) بودند. در اسانس پرس سرد، 23 ترکیب مورد شناسایی قرار گرفت و عمده‌ترین ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس، لیمونن (7/63%)، گاما-ترپینن (7/21%) و ژرانیال (3/1%) بودند.
سعید دوازده امامی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدرضا جهانسوز؛ داریوش مظاهری
دوره 24، شماره 3 ، آبان 1387، ، صفحه 263-270
چکیده
به منظور مقایسه کشت پاییزه، بهاره و تابستانه گیاه دارویی بادرشبویه از نظر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد کمی و کیفی اسانس و مراحل فنولوژیک آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در سالهای 85 و 86 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان انجام شد. سه تیمار کشت پاییزه، بهاره و کشت تابستانه مورد مقایسه قرار گرفت. عملکرد بیولوژیکی در ...
بیشتر
به منظور مقایسه کشت پاییزه، بهاره و تابستانه گیاه دارویی بادرشبویه از نظر عملکرد بیولوژیکی، عملکرد کمی و کیفی اسانس و مراحل فنولوژیک آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در سالهای 85 و 86 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان انجام شد. سه تیمار کشت پاییزه، بهاره و کشت تابستانه مورد مقایسه قرار گرفت. عملکرد بیولوژیکی در واحد سطح و زمان، ضریب توزیع، میزان اسانس 100 گرم ماده خشک، میزان اسانس در واحد سطح، ضریب تبدیل ماده تر به خشک و مدت زمان لازم تا گلدهی گیاه و ترکیبهای اسانس، مورد اندازه‌گیری و مقایسه قرار گرفت. براساس نتایج بدست آمده از این مطالعه، کشت پاییزه این گیاه در منطقه اصفهان موفق نبود و یخبندان در مرحله برگ لپه‌ای باعث خشکیدن گیاه شد. عملکرد بیولوژی تر و خشک و عملکرد اسانس در واحد سطح اختلاف معنی‌داری داشت و اعداد بدست آمده برای این صفات در کشت بهاره 7/12 و 5/3 کیلوگرم در متر مربع و 3/10 میلی‌لیتر در متر مربع و برای کشت تابستانه 1/4 و 1 کیلوگرم در متر مربع و 1/4 میلی‌لیتر در متر مربع بود. ضریب تبدیل ماده تر به خشک در کشت بهاره 5/27 درصد و در کشت تابستانه 4/25 درصد بدست آمد. ضریب توزیع یا ضریب تبدیل عملکرد بیولوژیکی به عملکرد اقتصادی (سرشاخه گلدار و برگ) در کشت بهاره 7/46 درصد و در کشت تابستانه 2/62 درصد محاسبه شد. کیفیت اسانس نیز تحت تأثیر فصل کاشت قرار گرفت. مجموع 5 ترکیب مهم اسانس بادرشبویه یعنی نرال، ژرانیول، نریل استات و ژرانیل استات در کشت بهاره 92 درصد و در کشت تابستانه 4/64 درصد اسانس را تشکیل دادند و بیشترین میزان تغییر مربوط به افزایش ژرانیل استات در کشت بهاره (3/35%) نسبت به کشت تابستانه (14%) بود. در کشت بهاره تعداد روز تا گلدهی 122 روز و در کشت تابستانه 61 روز بود. به‌رغم برتری عملکرد بیولوژیکی، کمیت و کیفیت اسانس در واحد سطح در کشت بهاره نسبت به کشت تابستانه چنانچه این صفات بر اساس واحد زمان محاسبه گردند و دیگر محدودیتها نیز در نظر گرفته شود، کشت تابستانه قابل مقایسه با کشت بهاره است.
محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند؛ ولی‌‌اله مظفریان
دوره 24، شماره 3 ، آبان 1387، ، صفحه 271-277
چکیده
گیاه Anthemis coelopoda Boiss.، از خانواده Asteraceae و تیره فرعی Radiae می‌باشد. جنس Anthemis دارای گونه‌های مختلفی است که از نظر شکل خارجی تا حدودی شبیه به هم هستند. در این تحقیق به بررسی کمی و کیفی اسانس گونه Anthemiscoelopoda Boiss.که در ایران رویش دارد، پرداخته شده است. جمع‌آوری گیاه از استان گیلان در سال 1382 صورت گرفت. از گل و برگ به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری انجام ...
بیشتر
گیاه Anthemis coelopoda Boiss.، از خانواده Asteraceae و تیره فرعی Radiae می‌باشد. جنس Anthemis دارای گونه‌های مختلفی است که از نظر شکل خارجی تا حدودی شبیه به هم هستند. در این تحقیق به بررسی کمی و کیفی اسانس گونه Anthemiscoelopoda Boiss.که در ایران رویش دارد، پرداخته شده است. جمع‌آوری گیاه از استان گیلان در سال 1382 صورت گرفت. از گل و برگ به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری انجام شد. بازده اسانس در گل 04/0% و در برگ 08/0% تعیین گردید. سپس نمونه‌های اسانس توسط دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه قرار گرفتند.ترکیبهای عمده در اسانس گل سیس-کریزانتنیل استات (3/27%)، هگزیل بوتانوات (0/16%) و میرسن (0/7%) بودند. در اسانس برگ ایزوبورنیل فرمات (6/30%)، ترانس-اتیل کریزانتمومات (0/15%) و پارا-منتا-1،5-دیان،8-اول (7/13%) اجزای اصلی بودند. با توجه به منابع موجود، تغییر در میزان ترکیبهای عمده در گونهها نیز مشاهده شدهاست.
غلامرضا ناصری؛ معصومه مازندرانی؛ محمدباقر رضایی
دوره 24، شماره 2 ، مرداد 1387، ، صفحه 126-134
چکیده
گیاه دارویی بابونه کبیر با نام علمی Tanacetum parthenium( L.) Schultz – Bip.یکی از مهمترینگونه‌هایدارویی جنوب شرق استان گلستان است که اغلب در مناطق 800 تا 1250 متری حاشیه جاده‌ها و رودخانه‌ها، مناطق باز جنگلی، لابه‌لای صخره‌های مناطق پرشیب و حتی داخل مزارع باز رویش دارد. در این تحقیق ضمن مطالعه برخی نیازهای اکولوژیکی و اتنوفارماکولوژیک این گیاه، ...
بیشتر
گیاه دارویی بابونه کبیر با نام علمی Tanacetum parthenium( L.) Schultz – Bip.یکی از مهمترینگونه‌هایدارویی جنوب شرق استان گلستان است که اغلب در مناطق 800 تا 1250 متری حاشیه جاده‌ها و رودخانه‌ها، مناطق باز جنگلی، لابه‌لای صخره‌های مناطق پرشیب و حتی داخل مزارع باز رویش دارد. در این تحقیق ضمن مطالعه برخی نیازهای اکولوژیکی و اتنوفارماکولوژیک این گیاه، مواد مؤثره آن نیز مورد مطالعه قرار گرفت. سرشاخه‌های گلدار گیاه در خرداد ماه 1385 از یکی از رویشگاه طبیعی واقع در ارتفاع 1100 متری کوهستان زیارت جمع‌آوری گردید و پس از خشک کردن در دمای محیط به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. بازده اسانس 66/0% در گل‌آذین و 12/0% در برگ بدست آمد. ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانس توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و دستگاه کروماتوگراف گازی متصل به طیف‌سنجی جرمی (GC/MS) مورد تجزیه قرار گرفت. بررسی و شناسایی کمی و کیفی ترکیبها با مطالعه طیفهای جرمی و محاسبه شاخصهای بازداری کواتس و سطح زیر پیک در کروماتوگرام GC صورت گرفت. از بیشترین ترکیبهای شناسایی شده در اسانس گل‌آذین، کامفور (3/53%)، آلفا-پینن (7/17%) و آلفا-بیزابولول اکسید بی (5/10%) و در برگها، کامفور (9/38%)، آلفا-پینن (4/8%)، ژرماکرن دی (3/6%) و گاما-ترپینن با 2/8% از مهمترین ترکیبهای موجود در اسانس بودند. ترکیبهای شناسایی شده در اسانس گل و برگهای گیاه، مصرف سنتی گیاه را توسط مردم بومی منطقه در تسکین درد و درمان التهابات مزمن مورد تأیید قرار می‌دهد.
پروین رامک؛ فاطمه سفیدکن
دوره 24، شماره 2 ، مرداد 1387، ، صفحه 189-197
چکیده
درمنه ایرانی (Artemisia persica Boiss) با نام محلی جوشن از زمانهای قدیم به‌صورت سنتی در درمان ناراحتیهایی چون تب، مالاریا، خونریزی، هپاتیت، انگلهای روده‌ای، دردهای عصبی، التیام زخمها و اسپاسم مصرف می‌شود. به‌منظور بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس گونه Artemisia persica در مزرعه و رویشگاه، این گونه در دو منطقه بروجرد و نورآباد کاشته شد. طرح کاشت به‌صورت ...
بیشتر
درمنه ایرانی (Artemisia persica Boiss) با نام محلی جوشن از زمانهای قدیم به‌صورت سنتی در درمان ناراحتیهایی چون تب، مالاریا، خونریزی، هپاتیت، انگلهای روده‌ای، دردهای عصبی، التیام زخمها و اسپاسم مصرف می‌شود. به‌منظور بررسی تغییرات کمی و کیفی اسانس گونه Artemisia persica در مزرعه و رویشگاه، این گونه در دو منطقه بروجرد و نورآباد کاشته شد. طرح کاشت به‌صورت فاکتوریل در قالب بلوکهای تصادفی با 4 تکرار و به روش تقسیم بوته صورت گرفت. در سال دوم و در فصل گلدهی سرشاخه‌های گلدار از مزارع بروجرد و نورآباد و همزمان از ارتفاعات 2900 متر رشته کوه گرین جمع‌آوری شدند. اسانس نمونه‌ها به روش تقطیر با آب استخراج شد و بازده اسانس در مزارع نورآباد، بروجرد و رویشگاه به‌ترتیب 5/0%، 7/0% و (v/w)9/0% بود. تجزیه و شناسایی ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس گیاهان مربوط به رویشگاه گرین و دو منطقه کشت به‌وسیله دستگاههای GC و GC/MS صورت پذیرفت. لاسینیاتا فورانون E (1/17%)، ارتودوگلاسیا اکسید C (2/13%)، ترانس-پینوکاروئول (2/10%)، پینوکارون (5/8%)، آلفا-پینن (8/5%)، 1و8-سینئول (6/5%) عمده‌ترین ترکیبهای موجود در Artemisia persicaدر رویشگاه بودند. ماده لاسینیاتا فورانون E در اسانسهای مزارع بروجرد (5/14%) و نورآباد (17%) نیز بیشترین میزان را نسبت به سایر ترکیبها داشت. میزان لاسینیاتا فورانون E در مزارع بروجرد و نورآباد دارای تفاوت معنی‌داری با یکدیگر بودند (05/0=P). نتایج حاصل از آنالیز داده‌ها به کمک نرم‌افزار MSTATC نشان داد که اثر مکان بر میزان اسانس این گونه در 05/0=P معنیدار بود.
فاطمه حیدری؛ سعید زهتاب سلماسی؛ عزیز جوانشیر؛ هوشنگ آلیاری؛ محمدرضا دادپور
دوره 24، شماره 1 ، اردیبهشت 1387، ، صفحه 1-9
چکیده
نعناع فلفلی با نام علمیMentha piperita L.، از جمله گیاهان دارویی و معطر باارزش در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی است که به دلیل طیف وسیع کاربرد آن در صنایع مختلف دارویی در سطح وسیعی از مزارع کشت می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر عناصر ریز مغذی و تراکم بوته بر درصد و عملکرد اسانس آزمایشی در سال 1384، در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در قالب ...
بیشتر
نعناع فلفلی با نام علمیMentha piperita L.، از جمله گیاهان دارویی و معطر باارزش در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی است که به دلیل طیف وسیع کاربرد آن در صنایع مختلف دارویی در سطح وسیعی از مزارع کشت می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر عناصر ریز مغذی و تراکم بوته بر درصد و عملکرد اسانس آزمایشی در سال 1384، در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد که فاکتورهای آن را عناصر ریز مغذی در دو سطح (عدم محلول‌پاشی و محلول‌پاشی) و تراکم بوته در چهار سطح (8، 12، 16 و 20 بوته در متر مربع)، تشکیل می‌دادند. داده‌های بدست آمده از هر دو چین به صورت آزمایش فاکتوریل بر مبنای بلوکهای کامل تصافی و داده‌های حاصل از یک سال به صورت اسپلیت پلات در زمان آنالیز شده است. نتایج حاصل از دو چین نشان داد که نعناع فلفلی در چین اول نسبت به چین دوم از رشد مناسب‌تری برخوردار بود. به‌طوری که این گیاه بیشترین عملکرد اسانس را در چین اول تولید نمود، اما میزان اسانس در برگ و بوته در چین اول نسبت به چین دوم کمتر بود. بیشترین درصد اسانس برگ در چین دوم و در اثر محلول‌پاشی با عناصر ریز مغذی به میزان 96/2 درصد حاصل شد. بیشترین عملکرد اسانس نیز در چین اول به میزان 02/20 لیتر در هکتار بدست آمد. نعناع فلفلی در تراکم 20 بوته در متر مربع و در اثر محلول‌پاشی با عناصر ریز مغذی بیشترین عملکرد خشک و عملکرد اسانس را در واحد سطح تولید نمود.
