سهیلا شهریاری؛ مجید عزیزی؛ حسین آرویی؛ حسین انصاری
چکیده
بهمنظور اثر رژیمهای مختلف آبیاری و انواع خاکپوش بر شاخصهای فیزیولوژیک و میزان اسانس گیاه دارویی نعنا فلفلی (Mentha piperita L.) در سال 1389 در مزرعهی دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد آزمایشی بهصورت فاکتوریل با طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح آبیاری (100، 80 و 60 درصد نیاز آبی محاسبه شده از تشت تبخیر ...
بیشتر
بهمنظور اثر رژیمهای مختلف آبیاری و انواع خاکپوش بر شاخصهای فیزیولوژیک و میزان اسانس گیاه دارویی نعنا فلفلی (Mentha piperita L.) در سال 1389 در مزرعهی دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد آزمایشی بهصورت فاکتوریل با طرح بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل سه سطح آبیاری (100، 80 و 60 درصد نیاز آبی محاسبه شده از تشت تبخیر کلاس A) و دو نوع خاکپوش (پلاستیک سیاه، خرده چوب) و شاهد بدون پوشش بودند. نتایج حاصل نشان داد که اثر آبیاری بر وزن تر و خشک، سطح برگ و محتوای آب نسبی برگ و عملکرد اسانس معنیدار بود. اثر خاکپوش بر فاصله میانگرهها، تعداد شاخه، وزن تر و خشک، سطح برگ و عملکرد اسانس معنیدار بود. اثر متقابل آبیاری و خاکپوش بر فاصله میانگره، وزن تر و خشک، و سطح برگ معنیدار بود. نتایج این تحقیق نشان داد که بالاترین عملکرد وزن خشک بوته (35/38 گرم) و بالاترین عملکرد اسانس (83/82 لیتر در هکتار) در تیمار سطح اول آبیاری به همراه کاربرد خاکپوش خرده چوب بدست آمد. همچنین بین تیمار سطح اول آبیاری به همراه خاکپوش خرده چوب با تیمار سطح سوم آبیاری و خاکپوش خرده چوب اختلاف معنیداری وجود نداشت. کمترین عملکرد وزن خشک (87/14 گرم) و کمترین عملکرد اسانس (57/29 لیتر در هکتار) با تیمار سطح سوم آبیاری و بدون پوشش بدست آمد. همچنین بهترین تیمار در کاهش اثر تنش ناشی از کم آبیاری، خاکپوش خرده چوب بوده است. بهطور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که استفاده از خرده چوب بهعنوان خاکپوش و آبیاری به میزان 60% نیاز آبی، بالاترین شاخص بهرهوری آب در تولید نعنا فلفلی را در شرایط اقلیمی منطقه محل اجرای آزمایش دارا میباشد.
محمدتقی درزی؛ محمدرضا حاج سیدهادی؛ فرهاد رجالی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی انیسون (Pimpinella anisum L.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، گاما-هیماکالن و استراگول در اسانس، آزمایشی بهصورت فاکتوریل دو عامله با استفاده از عوامل ورمیکمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) و کود بیولوژیک فسفره (عدم تلقیح، تلقیح با بذر و تلقیح با بذر + محلولپاشی بر روی ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی انیسون (Pimpinella anisum L.)، شامل میزان اسانس و میزان آنتول، گاما-هیماکالن و استراگول در اسانس، آزمایشی بهصورت فاکتوریل دو عامله با استفاده از عوامل ورمیکمپوست (0، 5 و 10 تن در هکتار) و کود بیولوژیک فسفره (عدم تلقیح، تلقیح با بذر و تلقیح با بذر + محلولپاشی بر روی خاک در مرحله ساقه رفتن) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با نه تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات همند دماوند وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال زراعی 1388-1387 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان اسانس در دانه (21/4%) در مصرف 10 تن ورمیکمپوست حاصل شده و بیشترین میزان آنتول در اسانس (14/94%) و کمترین میزان گاما-هیماچالن (47/2%) و استراگول (10/1%) در اسانس با مصرف 5 تن ورمیکمپوست حاصل گردید. کود بیولوژیک فسفره نیز دارای تأثیر معنیداری بر روی صفات مورد بررسی بود، بهطوری که بیشترین میزان اسانس در دانه (97/3%) و میزان آنتول در اسانس (60/94%) و نیز کمترین میزان گاما-هیماچالن (12/2%) و استراگول (95/0%) در اسانس با دو بار مصرف کود بیولوژیک فسفره بدست آمد. همچنین اثرهای متقابل در بین عاملها بر روی میزان گاما-هیماچالن و استراگول در اسانس معنیدار گردید، بهطوری که کمترین میزان گاما-هیماکالن (93/1%) و استراگول (97/0%) در اسانس در تیمار 5 تن ورمیکمپوست و دو بار مصرف کود بیولوژیک فسفره حاصل شد.
رمضان کلوندی؛ مهدی میرزا؛ کیوان صفیخانی؛ محمود نادری
چکیده
گونه Rhabdosciadium aucheri Boiss. متعلق به تیره چتریان یک گونه انحصاری ایران است که در استانهای همدان، لرستان، چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و تهران میروید. سرشاخه گیاه مورد نظر در مرحله گلدهی کامل از ارتفاعات گردنه اسدآباد در استان همدان از ارتفاع 2330 متر از سطح دریا جمعآوری گردید و بعد از 100 گرم سرشاخه خشک شده آن به روش تقطیر ...
بیشتر
گونه Rhabdosciadium aucheri Boiss. متعلق به تیره چتریان یک گونه انحصاری ایران است که در استانهای همدان، لرستان، چهارمحال بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و تهران میروید. سرشاخه گیاه مورد نظر در مرحله گلدهی کامل از ارتفاعات گردنه اسدآباد در استان همدان از ارتفاع 2330 متر از سطح دریا جمعآوری گردید و بعد از 100 گرم سرشاخه خشک شده آن به روش تقطیر با آب اسانسگیری بعمل آمد. بازده اسانس گونه مورد مطالعه براساس وزن خشک 67/0% بود. اسانس بدستآمده بهوسیله دستگاههای GC و GC/Mass آنالیز گردید. در مجموع هجده ترکیب در اسانس روغنی گونه مورد مطالعه شناسایی گردید. بتا-سزکوئیفلاندرن (9/49%)، اپی-آلفابیزابولول (9/11%)، اینترمدئول (2/8%)، جرماکرن-D (6/7%) و بتا-بیزابولن (9/4%) ترکیبهای اصلی تشکیلدهنده اسانس بودند. این تحقیق برای اولین بار در جهان انجام شد.
رضا طاهری؛ محمدحسین لباسچی؛ عبدالرسول ذاکرین؛ محمد بختیاری رمضانی؛ امیر برجیان؛ مریم مکیزاده تفتی
چکیده
بهمنظور بررسی عملکرد و بازده اسانس چهار گونه آویشن محلی و خارجی با تراکمهای مختلف در شرایط دیم آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات مراتع همند آبسرد (دماوند) در سال 1390 انجام شد. چهار گونه آویشن (Thymus daenensis، T. pubescens، T. kotschyanus و T. vulgaris) بهعنوان عامل اصلی و تراکم شامل فاصلههای ...
بیشتر
بهمنظور بررسی عملکرد و بازده اسانس چهار گونه آویشن محلی و خارجی با تراکمهای مختلف در شرایط دیم آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات مراتع همند آبسرد (دماوند) در سال 1390 انجام شد. چهار گونه آویشن (Thymus daenensis، T. pubescens، T. kotschyanus و T. vulgaris) بهعنوان عامل اصلی و تراکم شامل فاصلههای روی ردیف 25، 35 و 50 سانتیمتر بهعنوان عامل فرعی محسوب شد. صفات اندازهگیری شده شامل ارتفاع، تعداد ساقه هوایی، طول ریشه، قطر تاج پوشش، وزن خشک ریشه، عملکرد تر و خشک اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس بود. نتایج حکایت از تفاوت معنیدار گونهها در صفات اندازهگیری شده داشت. در میان صفات اندازهگیری شده اثر تراکم تنها بر تعداد ساقه هوایی، قطر تاج پوشش، عملکرد تر اندام هوایی و وزن خشک ریشه معنیدار شد. بررسی اثر متقابل گونه و تراکم نشان داد بالاترین عملکرد ماده خشک (2206 کیلوگرم در هکتار) مربوط به گونه T. kotschyanus در فاصله کشت 25 سانتیمتر و کمترین مقدار (7/554کیلوگرم در هکتار) مربوط به گونه T. vulgaris در فاصله کشت 50 سانتیمتر بود. بالاترین بازده اسانس (1/2%) در گونه T. kotschyanus با فاصله کشت 25 سانتیمتر و بالاترین عملکرد اسانس در گونه T. daenensis با فاصله کشت 25 سانتیمتر مشاهده شد.
احمد اکبری نیا
چکیده
مرزه سهندی (Saturja sahandica Bormn.)، گیاه دارویی از خانواده نعناعیان، بومی ایران و تنها رویشگاه آن غرب ایران است. در یک آزمایش کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی تأثیر سطوح کود نیتروژنه (به فرم اوره)، (شاهد)، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار (عامل اصلی) و تراکم کاشت 8، 10 و 12 بوته در مترمربع (عامل فرعی) بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، عملکرد ...
بیشتر
مرزه سهندی (Saturja sahandica Bormn.)، گیاه دارویی از خانواده نعناعیان، بومی ایران و تنها رویشگاه آن غرب ایران است. در یک آزمایش کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی تأثیر سطوح کود نیتروژنه (به فرم اوره)، (شاهد)، 40 و 80 کیلوگرم در هکتار (عامل اصلی) و تراکم کاشت 8، 10 و 12 بوته در مترمربع (عامل فرعی) بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، عملکرد و اسانس سرشاخه گلدار پایههای سال دوم مرزه سهندی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد تاکستان مورد بررسی قرار گرفت. از لحاظ ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته و عملکرد سرشاخه گلدار بین کاربرد 40 و 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تفاوت معنیداری وجود نداشت. اما هر دو بالاتر از تیمار شاهد بودند. بیشترین درصد (1/2%) و عملکرد اسانس (2/42 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد 40 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد و کاربرد نیتروژن بیشتر بازده اسانس را کاهش داد (7/1%). تراکم کاشت تا 10 بوته در واحد سطح عملکرد سرشاخه و عملکرد اسانس را افزایش داد. بالاترین عملکرد سرشاخه گلدار (2096 کیلوگرم در هکتار)، بازده اسانس (1/2%) و عملکرد اسانس (1/44 کیلوگرم در هکتار) از کاربرد 40 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تراکم کاشت 12 بوته در مترمربع بدست آمد که با کاربرد 40 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تراکم 10 بوته در مترمربع (عملکرد سرشاخه گلدار 2069 کیلوگرم در هکتار، بازده اسانس 1/2% و عملکرد اسانس 5/43 کیلوگرم در هکتار ) تفاوت معنیداری را نشان نداد.
لیلی صفائی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ حسین زینلی؛ داود افیونی؛ مهدی میرزا
چکیده
بهمنظور بررسی اثر زمان برداشت بر میزان و عملکرد اسانس و ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس گیاه آویشن کرمانی (Thymus caramanicus Jalas) آزمایشی طی سالهای 1386 تا 1388 در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه اصفهان انجام شد. به همین منظور بذرهای گیاه پس از جمعآوری از رویشگاه، در شاسی کشت و نشاءهای حاصل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر زمان برداشت بر میزان و عملکرد اسانس و ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس گیاه آویشن کرمانی (Thymus caramanicus Jalas) آزمایشی طی سالهای 1386 تا 1388 در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه اصفهان انجام شد. به همین منظور بذرهای گیاه پس از جمعآوری از رویشگاه، در شاسی کشت و نشاءهای حاصل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به زمین اصلی منتقل شدند. سرشاخههای گیاه به مدت دو سال (1387 و 1388) در چهار مرحله آغاز گلدهی، 50% گلدهی، گلدهی کامل و بذردهی، برداشت، خشک و اسانسگیری شد. جداسازی و شناسایی ترکیبهای اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی و گاز کروماتوگراف متصل به طیفسنج جرمی انجام گردید. نتایج نشان داد که اثر زمان برداشت بر مجموع عملکرد دو ترکیب تیمول و کارواکرول، درصد اسانس و درصد گاما-ترپینن و بورنئول معنیدار بود. بیشترین مجموع عملکرد تیمول و کارواکرول در مرحله بذردهی و بیشترین درصد اسانس در مرحله گلدهی کامل بدست آمد. اثر متقابل سال در مرحله برداشت مشخص نمود که بیشترین درصد اسانس اندام هوایی در طی دو سال متعلق به مرحله گلدهی کامل سال اول (56/1%) و بالاترین عملکرد مجموع دو ترکیب تیمول و کارواکرول در مرحله بذردهی همان سال (54/28 کیلوگرم در هکتار) بودهاست. از بین شش ترکیبی که بیشترین درصد اسانس را تشکیل دادند کارواکرول ترکیب غالب در هر چهار مرحله برداشت بود و بیشترین مقدار آن در مرحله ابتدای گلدهی (45/88%) سال دوم حاصل شد. دومین ترکیب غالب تیمول بود که در مرحله گلدهی کامل به حداکثر مقدار خود (77/11%) رسید. پاراسیمن، 1،8- سینئول و گاما-ترپینن در مرحله بذردهی (بهترتیب 35/2%، 21/1% و 15/2%) و بورنئول در مرحله گلدهی کامل بیشترین مقدار (52/7%) را نشان دادند. همچنین رابطه مثبت و معنیداری بین درصد اسانس با مجموع عملکرد دو ترکیب کارواکرول و تیمول مشاهده گردید. در مجموع براساس نتایج بدستآمده بهترین زمان برداشت آویشن کرمانی برای رسیدن به حداکثر عملکرد تیمول و کارواکرول در مرحله بذردهی و برای درصد اسانس در مرحله گلدهی کامل میباشد.
مریم نیکنژاد؛ محمدحسین لباسچی؛ کامکار جایمند؛ فیروزه حاتمی
چکیده
مدیریت مصرف کود یکی از عوامل اصلی در کشت موفقیتآمیز گیاهان دارویی است. استفاده از کودهای سازگار با طبیعت و مناسب برای رشد بهینهی گیاه میتواند اثرهای مطلوبی بر شاخصهای کمّی و کیفی گیاه داشته باشد. بهمنظور بررسی تأثیر کودهای ارگانیک و شیمیایی بر میزان و ترکیبهای اسانس گیاه دارویی بابونه (Matricaria chamomilla L.)، ...
بیشتر
مدیریت مصرف کود یکی از عوامل اصلی در کشت موفقیتآمیز گیاهان دارویی است. استفاده از کودهای سازگار با طبیعت و مناسب برای رشد بهینهی گیاه میتواند اثرهای مطلوبی بر شاخصهای کمّی و کیفی گیاه داشته باشد. بهمنظور بررسی تأثیر کودهای ارگانیک و شیمیایی بر میزان و ترکیبهای اسانس گیاه دارویی بابونه (Matricaria chamomilla L.)، آزمایشی بهصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1388 اجرا شد. تیمارها شامل کود شیمیایی فسفات آمونیوم بهمیزان 150 کیلوگرم در هکتار، کود آلی (گاوی) بهمیزان 24 تن در هکتار، کمپوست حاصل از بقایای گیاهی بهمیزان 24 تن در هکتار، مخلوط کودهای آلی و شیمیایی بهمیزان 12 تن کود آلی و 75 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی و ورمیکمپوست بهمیزان 7500 کیلوگرم در هکتار بودند. نتایج نشان داد که اعمال تیمار کودی مخلوط )آلی و شیمیایی) بیشترین اثر را در افزایش کمّی و کیفی صفات فیتوشیمیایی نسبت به سایر تیمارها داشت. نتایج ترکیبهای اسانس بابونه نشان داد که بیشترین مقدار بازده اسانس (37/0%) و کامازولن (05/10%) بهازای مصرف کود مخلوط حاصل شد که نسبت به شاهد و سایر تیمارها اختلاف معنیدار داشتند. تیمار کود مخلوط موجب افزایش در بیشتر ترکیبهای دیگر بابونه نسبت به سایر تیمارهای کودی گردید.
مریم بهداد؛ نعمتالله اعتمادی؛ ابراهیم بهداد؛ حسین زینلی
چکیده
برای کنترل آلودگیهای قارچی محصولات باغبانی گاهی از محلولهای قارچکش استفاده میشود که برای سلامت انسان مضر هستند. هدف از این تحقیق بررسی اسانسهای ضدقارچی چند گیاه دارویی در کنترل این قارچها و جایگزین کردن آنها به جای قارچکشهای شیمیایی بود. مهمترین قارچ بیماریزا در دوره پس از برداشت توتفرنگی، Rhizopus stolonifer ...
بیشتر
برای کنترل آلودگیهای قارچی محصولات باغبانی گاهی از محلولهای قارچکش استفاده میشود که برای سلامت انسان مضر هستند. هدف از این تحقیق بررسی اسانسهای ضدقارچی چند گیاه دارویی در کنترل این قارچها و جایگزین کردن آنها به جای قارچکشهای شیمیایی بود. مهمترین قارچ بیماریزا در دوره پس از برداشت توتفرنگی، Rhizopus stolonifer است که برای کنترل آن، اثر ضدقارچی اسانسهای مرزه (Satureja hortensis)، آویشن شیرازی (Zataria multiflora)و زنیان (Carum copticom) مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به دو صورت in vitro و in vivo انجام شد. اسانسها با غلظتهای 10000، 2000، 1000، 500، 300، 200 و 100 پیپیام در محیط کشت PDA و روی میوههای توتفرنگی برداشت شده علیه قارچ Rhizopus انجام شد. آزمایش in vivo شامل 6 تیمار (3 اسانس، 1 قارچکش و 2 شاهد) و هر تیمار شامل سه تکرار و هر تکرار شامل 5 عدد میوه (حدود 70 گرم) بود. میوهها را پس از ضدعفونی سطحی در سوسپانسیون 106 (اسپور در میلیلیتر) Rhizopus بهطور جداگانه فرو برده و بعد در سوسپانسیون 3 اسانس ذکر شده و قارچکش ایپرودیون + کاربندازیم 5/52% (پودر وتابل) فرو برده شد و در شرایط حرارت اتاق حدود 1 ± 24 درجه سانتیگرادقرار گرفت. نتایج آزمایش روی آگار نشان داد که غلظت مهارکننده رشد میسلیوم قارچ ریزوپوس برای مرزه و زنیان 300 پیپیام و برای آویشن شیرازی 500 پیپیام بود. همچنین نتایج آزمایش در شرایط in vivo نشان داد که بیشترین میزان آلودگی بهترتیب در اسانس شاهد، سپس زنیان، آویشن شیرازی و مرزه بود.
مژگان لارتی؛ صابر قاسمپور؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ بهمن علیزاده
چکیده
جنس آویشن یکی از گیاهان مهم در صنایع دارویی، غذایی، بهداشتی و آرایشی است. بهمنظور بررسی رویشگاههای طبیعی گونههای مختلف جنس Thymus در استان آذربایجانغربی، مطالعات مختلفی در سالهای 1386-1384، در شرایط رویشگاهی اجرا شد. ابتدا بررسیهای رویشگاهی در نقاط مختلف استان انجام شد و بعد با مراجعه به رویشگاه گونههای T. pubescens Boiss. ...
بیشتر
جنس آویشن یکی از گیاهان مهم در صنایع دارویی، غذایی، بهداشتی و آرایشی است. بهمنظور بررسی رویشگاههای طبیعی گونههای مختلف جنس Thymus در استان آذربایجانغربی، مطالعات مختلفی در سالهای 1386-1384، در شرایط رویشگاهی اجرا شد. ابتدا بررسیهای رویشگاهی در نقاط مختلف استان انجام شد و بعد با مراجعه به رویشگاه گونههای T. pubescens Boiss. & Kotschy ex Celak و T. kotschyanus Boiss. Et Hohen بهترتیب در مناطق حاجیبیگ و قوشچی، پلاتگذاری و ثبت اطلاعات هر کدام از گونههای مورد نظر انجام گردید. در این بررسی علاوه بر اطلاعات مربوط به اقلیم و خاک منطقه، شاخصهای رویشی همانند ارتفاع بوته، سطح تاج پوشش، تعداد شاخههای فرعی مورد اندازهگیری قرار گرفته و بررسی آماری انجام شد. نتایج حاصل از بررسی رویشگاهی نشان داد که گونه T. kotschyanus در دامنه ارتفاعی 2500-1450 متر و در شیبهای 60-20 درصد و در جهت شیب شمالی با میانگین بارش 600- 400 میلیمتر رویش دارد. گونه T. pubescens در دامنه ارتفاعی 2600-1900 متر و در شیبهای 45-10 درصد با جهت شرقی و شمالشرقی با میانگین بارش 400- 250 میلیمتر گسترش دارد. برای رویش گونه kotschyanus خاک سیلتی- کلی- لومی و برای گونه pubescens خاک سیلتی- لومی مناسب میباشد. درصد اسانس گونه pubescens در مرحله 50% گلدهی 12/1 و گونه kotschyanus، 78/1% بود.
پرویز رضوانیمقدم؛ عسکر غنی؛ میترا رحمتی؛ سعیده محتشمی
چکیده
در این تحقیق بهمنظور بررسی اثر روشهای مختلف خشک کردن توسط آون، ماکروویو، دمای محیط (سایه) و ترکیب ماکروویو و دمای محیط بر زمان خشک شدن، میزان اسانس، فعالیت آنتیاکسیدانی و مواد فنولی دو توده ترخون (Artemisia dracunculus L.) دو آزمایش مستقل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 13 تیمار خشک کردن (آون: دماهای 40، 50، 60 و 70 درجه سانتیگراد؛ ماکروویو: توانهای ...
بیشتر
در این تحقیق بهمنظور بررسی اثر روشهای مختلف خشک کردن توسط آون، ماکروویو، دمای محیط (سایه) و ترکیب ماکروویو و دمای محیط بر زمان خشک شدن، میزان اسانس، فعالیت آنتیاکسیدانی و مواد فنولی دو توده ترخون (Artemisia dracunculus L.) دو آزمایش مستقل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 13 تیمار خشک کردن (آون: دماهای 40، 50، 60 و 70 درجه سانتیگراد؛ ماکروویو: توانهای 900، 600، 450، 300، 180 و 100 وات؛ خشک کردن در دمای محیط؛ خشک کردن ترکیبی ماکروویو با توانهای 900 و 600 + خشک کردن در دمای محیط) بر دو توده ترخون (مشهد و نیشابور) انجام شد. همچنین مقایسهای بین نمونه تر و تیمارهای مذکور از نظر صفات فوق انجام شد (برای خشک کردن 13 تیمار و برای دیگر صفات 14 تیمار). نتایج این تحقیق نشان داد که بهطورکلی از نظر میزان رطوبت و مواد مؤثره اندازهگیری شده بین این دو توده تفاوت وجود داشت. همچنین عکسالعمل این دو توده، از نظر واکنش به روشهای مختلف خشک کردن تا حدی متفاوت بود. از نظر مدت زمان خشک شدن در هر دو آزمایش، طولانیترین زمان (حدود 30 ساعت و 32 ساعت در توده مشهد و نیشابور) مربوط به دمای محیط و زودترین زمان (حدود 5 دقیقه) مربوط به ماکروویو با توان 900 وات بود. در هر دو آزمایش بالاترین میزان اسانس (27/2 و 2/3% بهترتیب توده مشهد و نیشابور) مربوط به نمونه تر و بعد از آن دمای محیط و ماکروویو با توان 900 وات بود و افزایش دما باعث کاهش میزان اسانس شد. میزان اسانس در توانهای دیگر ماکروویو و تیمارهای ترکیبی، متوسط بود. بیشترین فعالیت آنتیاکسیدانی (5/82 و 8/81% بهترتیب توده مشهد و نیشابور) مربوط به نمونه تر بود، درحالیکه کمترین میزان آن در توده مشهد (7/60%) و نیشابور (53%) بهترتیب مربوط به تیمارهای دمای محیط و 40 درجه آون بود. بالاترین میزان مواد فنولی (بهترتیب 165 میلیگرم گالیکاسید در گرم وزن خشک) در توده مشهد مربوط به تیمار ماکروویو با توان 600 و در توده نیشابور (7/524 میلیگرم) مربوط به تیمار ماکروویو با توان 900 بود.
لیلی صفائی؛ داود افیونی؛ حسین زینلی
چکیده
بهمنظور بررسی همبستگی بین اسانس و ترکیبهای متشکله اسانس و تعیین نقش این صفات در ایجاد تنوع بین ژنوتیپهای مختلف گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بر روی 12 ژنوتیپ رازیانه در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه اصفهان انجام شد. صفات مورد بررسی در این تحقیق شامل عملکرد دانه، درصد ...
بیشتر
بهمنظور بررسی همبستگی بین اسانس و ترکیبهای متشکله اسانس و تعیین نقش این صفات در ایجاد تنوع بین ژنوتیپهای مختلف گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار بر روی 12 ژنوتیپ رازیانه در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه اصفهان انجام شد. صفات مورد بررسی در این تحقیق شامل عملکرد دانه، درصد اسانس، عملکرد اسانس و ترکیبهای متشکله اسانس بود. براساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنیداری میان ژنوتیپهای مورد مطالعه برای همه صفات مشاهده گردید. عملکرد اسانس همبستگی مثبت و معنیداری با صفات عملکرد دانه، درصد اسانس و درصد ترکیبهای آلفا-پینن، کامفن، میرسن، فلاندرن، فنکون و کامفور داشت. چهار مؤلفه اول در تجزیه به مؤلفههای اصلی، 90% از کل واریانس متغیرها را توجیه کرد. صفات عملکرد دانه، درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد ترکیبهای آلفا-پینن، کامفن، میرسن، فلاندرن، گاماترپینن، فنکون، کامفور و ترانسآنتول عمدهترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند. در مؤلفه دوم، صفات درصد سابینن، بتا-پینن و پارا-سیمن دارای اهمیت بیشتری بودند. در مؤلفه سوم صفات درصد لیمونن و 8،1-سینئول و در مؤلفه چهارم صفات درصد متیل کاویکول و سیسآنتول بیشترین اهمیت را در تبیین این مؤلفهها دارا بودند. براساس تجزیه خوشهای، 12 ژنوتیپ مورد بررسی در چهار دسته مختلف قرار گرفتند و اختلافهای چشمگیری بهویژه در عملکرد بذر، درصد اسانس، عملکرد اسانس و درصد ترکیبهای اصلی اسانس ازجمله ترانسآنتول، آلفا-پینن و فنکون در بین گروهها وجود داشت. بنابراین میتوان از طریق تلاقی بین ژنوتیپهای برتر خوشههای مختلف و آزمون نتاج آنها از طریق برنامههای بهنژادی و انتخاب، نسبت به تولید ارقام با اسانس دارای کیفیت مطلوب اقدام نمود.
علی احسانیپور؛ خورشید رزمجو؛ حسین زینلی
چکیده
هدف از انجام این تحقیق، مطالعه تأثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تودههای رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) از لحاظ عملکرد، اجزاء عملکرد و مقدار اسانس بود. این تحقیق در بهار سال 1387 بهصورت آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 20 تیمار و 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات دانشگاه صنعتی اصفهان (لورک) واقع در نجفآباد انجام شد. در ...
بیشتر
هدف از انجام این تحقیق، مطالعه تأثیر سطوح مختلف نیتروژن بر تودههای رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) از لحاظ عملکرد، اجزاء عملکرد و مقدار اسانس بود. این تحقیق در بهار سال 1387 بهصورت آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 20 تیمار و 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات دانشگاه صنعتی اصفهان (لورک) واقع در نجفآباد انجام شد. در این آزمایش تأثیر پنج سطح کود نیتروژن (0، 40، 80، 120 و 160 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) بر چهار توده رازیانه (اصفهان، تهران، یزد و اروپایی 11486) مورد مطالعه قرار گرفت. صفات اندازهگیری شده شامل عملکرد دانه در هکتار، درصد اسانس دانه، وزن هزاردانه، تعداد دانه در چترک، تعداد چتر در بوته، طول دانه و ارتفاع گیاه بودند. نتایج نشان داد که تودههای مورد بررسی از نظر صفات عملکرد دانه در هکتار، وزن هزاردانه، تعداد دانه در چترک، طول بذر، تعداد چتر در بوته، ارتفاع بوته، درصد اسانس دانه و همچنین سطوح مختلف کود نیتروژن نسبت به عملکرد دانه در هکتار، وزن هزاردانه، تعداد دانه در چترک، تعداد چتر در بوته، طول بذر و درصد اسانس دانه تفاوت معنیداری داشتند. اثر متقابل توده و کود نیتروژن نیز در مورد صفات وزن هزاردانه، تعداد دانه در چترک، تعداد چتر در بوته، طول بذر و ارتفاع بوته معنیدار بود. بیشترین عملکرد دانه در هکتار بین تودهها، به توده اصفهان و در بین سطوح کود نیتروژن، به سطح 160 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و بیشترین میزان درصد اسانس دانه بین تودهها، به توده اروپایی 11486 و در بین سطوح کودی، به سطح 40 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص تعلق داشت.
سیدرضی کریمی؛ رضا شاهحسینی؛ سعید ذاکری
چکیده
گیاه دارویی بهلیمو با نام علمی Lippia citriodora H. B. et K. متعلق به خانواده Verbenaceae میباشد که مواد مؤثره آن دارای اثرهای آرامبخشی، ضدتشنج، برطرفکننده تپش قلب، ضداسهال و ضدمیکروبی میباشد. خشک کردن اصولی و دقیق گیاهان دارویی به منظور کاهش رطوبت، افزایش ماندگاری و افزایش کمّی و کیفی مواد مؤثره آنها امری اجتنابناپذیر است. در این ...
بیشتر
گیاه دارویی بهلیمو با نام علمی Lippia citriodora H. B. et K. متعلق به خانواده Verbenaceae میباشد که مواد مؤثره آن دارای اثرهای آرامبخشی، ضدتشنج، برطرفکننده تپش قلب، ضداسهال و ضدمیکروبی میباشد. خشک کردن اصولی و دقیق گیاهان دارویی به منظور کاهش رطوبت، افزایش ماندگاری و افزایش کمّی و کیفی مواد مؤثره آنها امری اجتنابناپذیر است. در این تحقیق از خشککن هوای گرم برای خشک کردن برگ گیاه بهلیمو با استفاده از درجه حرارتهای (30، 40 و 50 درجه سلسیوس) و سرعتهای مختلف جریان هوا (m/s5/0، 1 و 5/1) برای رسیدن به میزان رطوبت 15% استفاده گردید. پس از فرایند خشک شدن نمونهها اسانس آنها توسط دستگاه کلونجر استحصال گردید. نتایج نشان داد که دو تیمار دما و سرعت هوا و اثر متقابل آنها بر زمان خشک شدن، دارای اثر معنیدار بود. مقایسه میانگین تیمار دما، اختلاف معنیداری بین دمای ˚C40 و ˚C50 از نظر مدت زمان خشک شدن نشان نداد. اما با افزایش دما اثر سرعت ناچیز شد. بهترین تیمار از نظر کمترین زمان خشک شدن مربوط به دمای ˚C40 و سرعت m/s1 میباشد. سطوح دمایی مختلف اثری معنیدار بر میزان اسانس داشته، بهطوری که بیشترین مقدار اسانس مربوط به دمای ˚C30 و کمترین مقدار آن مربوط به دمای ˚C40 بود. سرعت هوای داغ نیز اثر معنیداری را بر میزان اسانس نشان داد، بهطوریکه در سرعت m/s5/0 بیشترین مقدار اسانس حاصل شد. نتایج حاصل از بررسی اثرهای متقابل نشان داد که حداکثر اسانس مربوط به دمای ˚C 50 و سرعت m/s5/0 بود. در نهایت 7 مدل ریاضی خشک کردن لایههای نازک برای شرایط مختلف خشک شدن، از نظر R2، SSE و RMSE مقایسه شدند که بهترین مدل برای خشک کردن گیاه بهلیمو مدل Modified Page بود.
حسین بتولی؛ عبدالحمید بامنیری
چکیده
سدابی (Haplophyllum A. Juss.) یکی از جنسهای اسانسدار خانواده مرکبات (Rutaceae) محسوب میشود که در ایران بیش از 20 گونه از آن گزارش شدهاست. هدف از این تحقیق، استخراج و شناسایی ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس سه گونه از جنس سدابی منطقه کاشان میباشد. برگهای سه گونه سدابی بیابانی (H. robustum Bge.)، سدابی بیکرک (H. glaberrimum Bge. & Boiss.) و مورد ...
بیشتر
سدابی (Haplophyllum A. Juss.) یکی از جنسهای اسانسدار خانواده مرکبات (Rutaceae) محسوب میشود که در ایران بیش از 20 گونه از آن گزارش شدهاست. هدف از این تحقیق، استخراج و شناسایی ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس سه گونه از جنس سدابی منطقه کاشان میباشد. برگهای سه گونه سدابی بیابانی (H. robustum Bge.)، سدابی بیکرک (H. glaberrimum Bge. & Boiss.) و مورد کاذب (H. perforatum (M. B.) Kar. & Kir.)، از نواحی بیابانی و ارتفاعات کوهستانی کاشان جمعآوری شدند. اسانسگیری به روش تقطیر با آب و با دستگاه کلونجر انجام شد. اجزای اسانسها با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS آنالیز و شناسایی شدند. بازدهی اسانس برگهای سدابی بیابانی، 02/1% (حجمی/وزنی) بدست آمد. تعداد 14 ترکیب در اسانس شناسایی شد که 1،8- سینئول (0/25%)، بتا-پینن (2/12%) و سابینن (9%) ترکیبهای عمده اسانس بودند. بازدهی اسانس سدابی بیکرک، 08/0% (حجمی/وزنی) بدست آمد. تعداد 13 ترکیب در اسانس شناسایی شد که ترکیبهای اصلی تشکیلدهنده اسانس، میرسن (9/42%)، المول (6/10%) و بتا-کاریوفیلن (9/8%) بودند. بازدهی اسانس مورد کاذب 38/0% (حجمی/ وزنی) بدست آمد. تعداد 12 ترکیب در اسانس شناسایی شد که بیشترین ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس، المول (6/37%)، بتا-کاریوفیلن (1/21%) و آلفا-پینن (1/19%) میباشند. قسمت اعظم ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس برگهای سدابی بیابانی و سدابی بیکرک، مونوترپنها و بیشترین ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس برگهای مورد کاذب، سسکوئیترپنها بودند.
سحر صیاد؛ نادر حسنزاده؛ ابوالقاسم قاسمی؛ عیسی ناظریان
چکیده
بهمنظور کنترل عامل باکتریایی پوسیدگی نرم گیاه زینتی سینگونیوم (Pectobacterium carotovorum)، تعدادی اسانس و آنتیبیوتیک در شرایط آزمایشگاه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفتند. در سطح آزمایشگاه پس از تعیین حداقل میزان بازداری و تهیه رقتهای مختلف شش اسانس مورد استفاده به نامهای آویشن، مرزه، زنیان، اکالیپتوس، شوید و زیره سبز، اسانس آویشن در ...
بیشتر
بهمنظور کنترل عامل باکتریایی پوسیدگی نرم گیاه زینتی سینگونیوم (Pectobacterium carotovorum)، تعدادی اسانس و آنتیبیوتیک در شرایط آزمایشگاه و گلخانه مورد بررسی قرار گرفتند. در سطح آزمایشگاه پس از تعیین حداقل میزان بازداری و تهیه رقتهای مختلف شش اسانس مورد استفاده به نامهای آویشن، مرزه، زنیان، اکالیپتوس، شوید و زیره سبز، اسانس آویشن در غلظت خالص با 15 میلیمتر هاله بازدارندگی و از بین رقتهای مختلف دو آنتیبیوتیک اریترومایسین و استرپتومایسین، آنتیبیوتیک اریترومایسین با غلظت mg/disk15 با 15 میلیمتر هاله بازدارندگی دارای بیشترین تأثیر علیه باکتری عامل پوسیدگی نرم در مقایسه با سایر ترکیبها بودند. هاله بازدارنده تشکیل شده در رقت mg/ml400 اریترومایسین، 5-3 میلیمتر و بهطور تقریبی مشابه با هاله تشکیل شده با رقت mg/ml01/0 اسانس آویشن در سطح آزمایشگاه بود. بعکس، در شرایط گلخانه در بین رقتهای مناسب بکار رفته، اریترومایسین در رقت mg/ml400 با میزان رشد ریشه 70 میلیمتر و میزان متوسط 3 میلیمتر پوسیدگی نسبت به رقت mg/ml01/0 اسانس آویشن که بهترتیب بهطور متوسط 32 و 7 میلیمتر میزان رشد و پوسیدگی ریشه بود و در مقایسه با سایر تیمارها هم از بیشترین کارآیی برخوردار بود که این موضوع نشاندهنده تأثیر مثبت هر دو ماده اریترومایسین و اسانس آویشن در کنترل بیماری میباشد.
مهدی بیگدلو؛ وحیده ناظری؛ جواد هادیان
چکیده
گیاه آویشن کرمانی با نام علمی Thymus caramanicus Jalas متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) میباشد. از میان 250 گونه مختلف از این جنس که در سراسر جهان پراکنش دارند، 14 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارند. گونه آویشن کرمانی یکی از 4 گونه اندمیک در ایران میباشد که در قسمتهای مرکزی ایران پراکنش دارد. در این پژوهش پس از شناسایی رویشگاههای این ...
بیشتر
گیاه آویشن کرمانی با نام علمی Thymus caramanicus Jalas متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) میباشد. از میان 250 گونه مختلف از این جنس که در سراسر جهان پراکنش دارند، 14 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارند. گونه آویشن کرمانی یکی از 4 گونه اندمیک در ایران میباشد که در قسمتهای مرکزی ایران پراکنش دارد. در این پژوهش پس از شناسایی رویشگاههای این گونه در سه منطقه از استان کرمان، یک منطقه از استان اصفهان و سه منطقه از استان سمنان، از هر رویشگاه ده نمونه کامل گیاهی در زمان گلدهی برای ارزیابی ویژگیهای ریختشناسی و سرشاخههای گلدار برای استخراج اسانس جمعآوری شد. مشخصات مربوط به هر رویشگاه یادداشتبرداری گردید و از هر رویشگاه سه نمونه خاک برای ارزیابی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک نمونهگیری شد. خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت بهعلاوه میزان اسانس گونه مورد مطالعه در هر رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت. دادههای بدست آمده با استفاده از نرمافزار آماری SPSS تجزیه آماری شد و همبستگی بین صفات ارزیابی شده و میزان اسانس تعیین گردید. تجزیه خوشهای، صفات ارزیابی شده جمعیتهای مورد مطالعه را در دو گروه مجزا قرار داد. جمعیتهای جمعآوری شده از استان کرمان و اصفهان در یک گروه و جمعیتهای جمعآوری شده از استان سمنان در گروهی دیگر قرار گرفتند. تفاوت این دو گروه در جدا شدن از هم را میتوان به شرایط اقلیمی مختلف در این رویشگاهها و سازگاری این گونه به شرایط مختلف محیطی نسبت داد. در نهایت جمعیتهای موجود در استان کرمان بهدلیل داشتن خصوصیات رویشی و زایشی بهتر از قبیل بالا بودن طول ساقه گلدار، طول و عرض برگ، تعداد گل در گلآذین و طول جام گل و همچنین عملکرد بالای اسانس در دامنه 2 تا 3 درصد میتواند در برنامههای بهنژادی یا برای کشت و تولید مورد توجه قرار گیرد.
مرتضی حمیسی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمد نصری؛ محمدحسین لباسچی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن، فسفر و کود دامی بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس گیاه دارویی بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.)، طرح آزمایشی فاکتوریل (سه عاملی) بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور واقع در غرب تهران (پیکانشهر) به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن، فسفر و کود دامی بر عملکرد کمّی و کیفی اسانس گیاه دارویی بابونه کبیر (Tanacetum parthenium L.)، طرح آزمایشی فاکتوریل (سه عاملی) بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور واقع در غرب تهران (پیکانشهر) به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل مقادیر مختلف کود نیتروژن از منبع اوره در سه سطح (60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار)، کود فسفره از منبع سوپرفسفات تریپل در دو سطح (60 و 80 کیلوگرم در هکتار) و کود گاوی در سه سطح (0، 15 و 30 تن در هکتار) بودند. در مرحله تشکیل غنچه، پیکر رویشی گیاهان برداشت شده و ضمن محاسبه عملکرد، اسانس از اندامهای هوایی به روش تقطیر با آب استخراج شده و با دستگاههای GC و GC/MS مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج بدستآمده نشان داد که اثر سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد پیکر رویشی، درصد و عملکرد اسانس در سطح 1% معنیدار بود. همچنین، کود نیتروژن بر درصد کریزانتنیلاستات و سانتولیناتریاِن موجود در اسانس در سطح 5% تأثیر معنیدار داشت. کود فسفره بر درصد کریزانتنیلاستات اسانس در سطح 5% تأثیر معنیدار داشت. کود گاوی نیز بر درصد اسانس در سطح 1% و بر عملکرد پیکر رویشی و اسانس، درصد کامفور، کامفن و سانتولیناتریاِن در سطح 5% تأثیر معنیدار داشت. اثر متقابل کودهای نیتروژن و دامی بر عملکرد پیکر رویشی در سطح 5% معنیدار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین درصد و عملکرد اسانس مربوط به تیمار مصرف 60 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار بود که بهترتیب برابر 32/0% و 19 کیلوگرم اسانس در هکتار بود. در صورتی که بیشترین عملکرد پیکر رویشی در تیمار 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار حاصل گردید. همچنین استفاده از کود دامی منجر به افزایش درصد و عملکرد اسانس نسبت به شاهد گردید. بررسی نتایج حاصل از طیفهای GC و GC/MS در تیمارهای مختلف، حکایت از آن دارد که کاربرد مقادیر مختلف کود دامی بر درصد ترکیبهای عمده اسانس مؤثر میباشد.
امید حیدرپور؛ محمدکاظم سوری؛ احمد استاجی؛ محمّدتقی عبادی
چکیده
انجدان رومی (Levisticum officinale Koch.) گیاهی چند ساله از تیره چتریان (Apiaceae) بوده که در بسیاری از کشورهای دنیا به منظور استفاده از مواد مؤثره آن جهت معالجه بیماری سنگ کلیه و مجاری ادرار بهطور وسیع کشت میشود. به منظور بررسی اسانس موجود در گلها و میوههای انجدان رومی، این آزمایش در سال 1389 با گیاهان کشت شده در منطقه زردبند واقع در شمال تهران انجام ...
بیشتر
انجدان رومی (Levisticum officinale Koch.) گیاهی چند ساله از تیره چتریان (Apiaceae) بوده که در بسیاری از کشورهای دنیا به منظور استفاده از مواد مؤثره آن جهت معالجه بیماری سنگ کلیه و مجاری ادرار بهطور وسیع کشت میشود. به منظور بررسی اسانس موجود در گلها و میوههای انجدان رومی، این آزمایش در سال 1389 با گیاهان کشت شده در منطقه زردبند واقع در شمال تهران انجام شد. نمونه گل در مرحله گلدهی کامل و نمونه میوه در دو مرحله نارس و رسیدگی کامل جمعآوری شدند و پس از خشک شدن در سایه و در دمای 25 درجه سانتیگراد، استخراج اسانس به روش تقطیر با آب (دستگاه کلونجر) به مدت سه ساعت انجام گردید. بازده متوسط تولید اسانس (w/w نسبت به وزن خشک) در گل، میوه نارس و میوه رسیده انجدان رومی بهترتیب 6/0%، 8/1% و 8/2% تعیین گردید. جهت شناسایی اجزای اسانس از دستگاههای گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل شده به طیفسنج جرمی (GC/MS) استفاده گردید. همچنین نتایج آنالیز اسانسها نشان داد که در اسانس گل 18 ترکیب و در اسانس میوه نارس و میوه رسیده 19 ترکیب وجود دارد که از بین آنها، سه ترکیب لیگوستیلید Z (4/52%)، بتا-فلاندرن (6/26%) و آلفا-ترپینیل استات (4/10%) در گل، بتا-فلاندرن (8/47%)، لیگوستیلید Z (5/38%) و آلفا-ترپینیل استات (6/3%) در میوه نارس و لیگوستیلید Z (1/35%)، بتا-فلاندرن (4/34%) و آلفا-ترپینیل استات (2/4 %) در میوه رسیده بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده بودند. بهطور کلی میتوان بیان داشت که درصد و اجزای اسانس در اندامهای مختلف این گیاه با یکدیگر متفاوت است و بالاترین عملکرد مربوط به اسانس میوه رسیده میباشد.
سمیه شاهوردی؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جمزاد؛ طاهر نژادستاری
چکیده
گونه Origanum Strobilaceum Mobayen & Ghahreman گیاهی از خانواده نعنا و متعلق به جنس Origanum است. در این تحقیق برای اولین بار، اسانس این گونه از نظر کمّی و کیفی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور سرشاخه گلدار گیاه مذکور از استان مازندران، جاده جنت رودبار جمعآوری گردید. پس از خشک کردن در سایه با روش تقطیر با آب اسانسگیری شد. سپس اجزای تشکیلدهنده ...
بیشتر
گونه Origanum Strobilaceum Mobayen & Ghahreman گیاهی از خانواده نعنا و متعلق به جنس Origanum است. در این تحقیق برای اولین بار، اسانس این گونه از نظر کمّی و کیفی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور سرشاخه گلدار گیاه مذکور از استان مازندران، جاده جنت رودبار جمعآوری گردید. پس از خشک کردن در سایه با روش تقطیر با آب اسانسگیری شد. سپس اجزای تشکیلدهنده اسانس با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. 29 ترکیب در اسانس شناسایی شدند که 3/97% اسانس را تشکیل میدادند. عمدهترین اجزای اسانس پارا-سیمن (25%)، ترانس کاریوفیلن (4/14%)، تیمول (6/9%)، کارواکرول (3/5%) و کومینآلدئید (1/5%) میباشند. اسانس این گونه از نظر نوع ترکیبهای تشکیلدهنده با اسانس گونه O. vulgare که اجزای اصلی آن فنولهای تیمول و کارواکرول و نیز جرماکرن D و کاریوفیلن هستند، مشابهتها و تفاوتهایی دارد.
الهام احسانی؛ کامبیز اکبری نوقابی؛ مریم تیموری؛ مهدیس ابراهیمزاده؛ علیرضا خادم
چکیده
استفاده بیرویه از آنتیبیوتیکها و در نتیجه افزایش روزافزون مقاومت باکتریها به آنها، باعث شده تا نیاز به ترکیبها و داروهای جدید بیش از پیش احساس شود. برای تولید داروهای جدید منابع مختلف بهویژه گیاهان، مورد توجه محققان میباشد. هدف از این مطالعه، بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس و اثر ضدباکتریایی اسانس برگ و ...
بیشتر
استفاده بیرویه از آنتیبیوتیکها و در نتیجه افزایش روزافزون مقاومت باکتریها به آنها، باعث شده تا نیاز به ترکیبها و داروهای جدید بیش از پیش احساس شود. برای تولید داروهای جدید منابع مختلف بهویژه گیاهان، مورد توجه محققان میباشد. هدف از این مطالعه، بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانس و اثر ضدباکتریایی اسانس برگ و میوه Juniperus horizontalis Moench است. برای این کار، برگ و میوه Juniperus horizontalis در زمستان از باغ ملی گیاهشناسی ایران واقع در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور جمعآری و اسانس آن به روش تقطیر با آب تهیه شد. ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس با دستگاه گاز کروماتوگراف متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) شناسایی شد. اثر ضدباکتریایی اسانسهای حاصل با استفاده از روش دیسک پلیت در مقابل 13 گونه باکتریایی سنجیده شد. حداقل غلظت بازدارنده (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) اسانسها با روش microdilution اندازهگیری شد. نتایج آنالیز اسانس نشان داد که سابینن (38%-2/30%) و لیمونن (8/27%-3/26%) دو ترکیب عمده تشکیلدهنده اسانس برگ و میوه هستد. سومین ترکیب عمده در اسانس برگ بورنیل استات (7/10%) و در اسانس میوه میرسن (6/22%) بود. نتایج بررسی ضدمیکروبی نشاندهنده اثر ضدباکتریایی قابل توجه اسانس برگ در مقابل 12 گونه باکتری از 13 گونه باکتری مورد مطالعه بود و تنها سیتروباکتر فروندی در برابر این اسانس مقاوم بود. اما اسانس میوه اثر ضدباکتریایی ضعیفی از خود فقط در برابر 4 باکتری از 13 باکتری نشان داد.
محبوب حبیبزاده؛ فاطمه سفیدکن؛ شهره فاطمی
چکیده
ترکیبهای لیمونن، ترانس-آلفا-برگاموتن، گایجرن، المیسین و جرماکرن B کاربردهای فراوانی در فرمولاسیون فرآوردههای دارویی، آرایشی و بهداشتی و عطرسازی دارند که در اسانس گیاه Pimpinella affinis Ledeb. (گونه بومی ایران و ترکیه) یافت میشوند. در این تحقیق، اندامهای هوایی گیاه در مرحله گلدهی و بذردهی از ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج جمعآوری ...
بیشتر
ترکیبهای لیمونن، ترانس-آلفا-برگاموتن، گایجرن، المیسین و جرماکرن B کاربردهای فراوانی در فرمولاسیون فرآوردههای دارویی، آرایشی و بهداشتی و عطرسازی دارند که در اسانس گیاه Pimpinella affinis Ledeb. (گونه بومی ایران و ترکیه) یافت میشوند. در این تحقیق، اندامهای هوایی گیاه در مرحله گلدهی و بذردهی از ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج جمعآوری گردید و پس از خشک شدن در دمای آزمایشگاه، با سه روش: تقطیر با آب و بخار، تقطیر با آب و تقطیر با بخار مستقیم، مطابق آزمونهای طراحی شده توسط روش آماری تاگوچی با سه عامل روش، زمان و اندازه ذرهای در سه سطح اسانسگیری گردید تا تأثیر کمّی و کیفی عاملها بر روی اسانس مشخص شود. سپس بازده استخراج اسانس برای هر کدام محاسبه شد و ترکیبهای موجود در اسانسها توسط کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) شناسایی و درصد ترکیبهای تشکیلدهنده آنها تعیین شد. بررسی میانگین دادهها (بازده اسانسها) نشان داد که اندازه مش 20 در روشهای تقطیر با بخار و تقطیر با آب مقادیر بیشتری از ترکیبهای لیمونن، ترانس-آلفا-برگاموتن و گایجرن حاصل میشود. برای المیسین و جرماکرن B اندازه مش40، روش تقطیر با بخار و زمان 5/2 ساعت بهترین نتیجه را میدهد. بیشترین بازده اسانس در روش تقطیر با آب و بخار با اندازه مش 20 و کمترین نیز در همین روش با مش 14 میباشد. بنابراین، با انتخاب شرایط اسانسگیری میتوان به درصد دلخواه از میزان اسانس و ترکیب مورد نظر دست یافت.
مهدی میرزا؛ مهردخت نجفپور نوایی
چکیده
جنس Heracleum از تیره Umbelliferae میباشد. بهطور کلی 10 گونه از این جنس در ایران رویش دارند که 4 گونه آن ازجمله H. gorganicum Rech. f.، از گونههای انحصاری ایران میباشند. هدف از این تحقیق بررسی کمّی و کیفی اسانس میوه این گونه برای اولین بار بود که از منطقهای حفاظتشده در پارک ملی گلستان و از سه ارتفاع 1400 متر، 1700 متر و 2000 متری جمعآوری ...
بیشتر
جنس Heracleum از تیره Umbelliferae میباشد. بهطور کلی 10 گونه از این جنس در ایران رویش دارند که 4 گونه آن ازجمله H. gorganicum Rech. f.، از گونههای انحصاری ایران میباشند. هدف از این تحقیق بررسی کمّی و کیفی اسانس میوه این گونه برای اولین بار بود که از منطقهای حفاظتشده در پارک ملی گلستان و از سه ارتفاع 1400 متر، 1700 متر و 2000 متری جمعآوری گردید و با روش تقطیر با آب اسانسگیری شد. برای شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل شده به طیفسنج جرمی (GC/MS) استفاده گردید. در مجموع در اسانس این گیاه در هر سه ارتفاع 21 ترکیب شناسایی شد. مهمترین ترکیبهای تشکیلدهنده همه اسانسها بهترتیب در ارتفاعات 1400، 1700 و 2000 متری، اکتیلاستات (Octyl acetate) (1/33%، 6/36%، 9/39%)، هگزیلبوتیرات (Hexyl butyrate) (5/22%، 6/25%، 8/29%) و هگزیل 2-متیلبوتیرات (Hexyl 2-methyl butyrate) (4/5%، 3/6%، 1/7%) بودند. در مورد اسانس این گونه تاکنون گزارشی منتشر نشدهاست.
مریم مکیزاده تفتی؛ محمدرضا چاییچی؛ صفر نصرالهزاده؛ کاظم خاوازی
چکیده
مرزه با نام علمی Satureja hortensis L. یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که اسانس آن در صنایع مختلف داروسازی، آرایشی و غذایی استفاده میشود. در این تحقیق اثر کاربرد منابع مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمّی و کیفی این گیاه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل کود شیمیایی اوره، کود زیستی (مخلوطی ...
بیشتر
مرزه با نام علمی Satureja hortensis L. یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که اسانس آن در صنایع مختلف داروسازی، آرایشی و غذایی استفاده میشود. در این تحقیق اثر کاربرد منابع مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمّی و کیفی این گیاه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل کود شیمیایی اوره، کود زیستی (مخلوطی از دو باکتری ازتوباکتر و آزوسپیریلوم) و تلفیق کود زیستی با 50% کود شیمیایی و شاهد (بدون کود) بود. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، وزن خشک سرشاخه گلدار و وزن خشک اندام هوایی تحت تأثیر منابع مختلف نیتروژن قرار گرفت و بالاترین میزان این صفات مربوط به کاربرد کود زیستی به همراه 50% کود شیمیایی بود. البته درصد اسانس نیز بهطور معنیداری تحت تأثیر تیمارهای کودی قرار گرفت و کاربرد کود شیمیایی (07/2%) و پس از آن بهترتیب کاربرد کود زیستی به همراه 50% کود شیمیایی (91/1%) و کود زیستی (90/1%) بیشترین درصد اسانس را تولید نمودند. کاربرد منابع مختلف نیتروژن سبب افزایش معنیدار عملکرد اسانس در واحد سطح نسبت به شاهد شد و بالاترین عملکرد اسانس در واحد سطح مربوط به تلفیق کود زیستی و 50% کود شیمیایی (23/30 کیلوگرم در هکتار) بود و پس از آن بهترتیب کود شیمیایی و کود زیستی بیشترین میزان اسانس را تولید نمودند. نتایج این تحقیق حکایت از آن دارد که کاربرد کودهای زیستی به تنهایی و یا در ترکیب با کود شیمیایی در بهبود صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی مرزه تأثیر مثبتی داشته و بهجای مصرف مداوم کود شیمیایی میتوان با استفاده بهینه از نهادههای زیستی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودگی ناشی از مصرف کود شیمیایی نیتروژنی اوره گام برداشت.
لیلی صفائی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ حسین زینلی؛ مهدی میرزا
چکیده
بهمنظور بررسی اثر مراحل مختلف برداشت بر عملکرد اندام هوایی، اسانس و ترکیبهای اصلی اسانس آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.)، آزمایشی طی سالهای 88-1386 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در استان اصفهان انجام شد و بهترین زمان برداشت گیاه از نظر بالاترین عملکرد اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس و میزان تیمول بررسی گردید. اندام ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر مراحل مختلف برداشت بر عملکرد اندام هوایی، اسانس و ترکیبهای اصلی اسانس آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.)، آزمایشی طی سالهای 88-1386 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در استان اصفهان انجام شد و بهترین زمان برداشت گیاه از نظر بالاترین عملکرد اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس و میزان تیمول بررسی گردید. اندام هوایی گیاه در چهار مرحله فنولوژیکی مختلف شامل: 1) مرحله آغاز گلدهی، 2) مرحله 50% گلدهی 3) مرحله گلدهی کامل و 4) مرحله بذردهی، برداشت و در هوای آزاد و در سایه خشک گردید. نتایج بدست آمده حکایت از اثر معنیدار مراحل مختلف برداشت بر کلیه صفات مورد مطالعه داشت. براساس میانگین صفات، بیشترین وزن خشک اندام هوایی و عملکرد اسانس در مرحله گلدهی کامل و بیشترین درصد اسانس در مرحله 50% گلدهی بدست آمد. اثر متقابل سال در مرحله برداشت مشخص نمود که در مجموع تیمار مربوط به مرحله گلدهی کامل سال دوم، بیشترین وزن خشک اندام هوایی و عملکرد اسانس را (بهترتیب معادل با 3083 و 61/68 کیلوگرم در هکتار) تولید نمودهاست. بیشترین درصد اسانس اندام هوایی در طی دو سال متعلق به مرحله 50% گلدهی بود و سال تأثیر معنیداری روی درصد اسانس نداشت. شش ترکیب بیشترین درصد اسانس را تشکیل دادند که در بین آنها تیمول ترکیب غالب در هر چهار مرحله برداشت بود. بیشترین مقدار تیمول در مرحله ابتدای گلدهی (9/85%) حاصل شد که نسبت به سایر مراحل برداشت اختلاف معنیداری را نشان داد. دومین ترکیب غالب اسانس کارواکرول بود که در مرحله بذردهی به حداکثر مقدار خود رسید و تفاوت معنیداری با سایر مراحل برداشت داشت. سه ترکیب پارا سیمن، 1،8-سینئول و گاما-ترپینن در مرحله 50% گلدهی، حداکثر مقدار را دارا بودند (بهترتیب 4/3، 4/1 و 8/1%) و بورنئول همانند کارواکرول در مرحله بذردهی بیشترین مقدار (53/2%) را نشان داد. در مجموع براساس نتایج بدست آمده بهترین زمان برداشت آویشن دنایی جهت رسیدن به حداکثر پتانسیل عملکرد اندام هوایی، عملکرد اسانس و عملکرد تیمول مرحله گلدهی کامل میباشد.
سید فاضل میراحمدی؛ محمدرضا حسندخت؛ فاطمه سفیدکن؛ محمداسماعیل حسنی
چکیده
بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) گیاهی متعلق به تیره Astraceae میباشد که در اروپا، ترکیه، ایران و آسیای مرکزی یافت میشود. علاوه بر کاربرد در طب سنتی، این گیاه به سبب ویژگیهای اسانس در طب نوین و استفاده در صنایع مختلف بسیار قابلتوجه میباشد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اجزای اسانس نُه جمعیت مختلف بومادران زرد استان خراسان ...
بیشتر
بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) گیاهی متعلق به تیره Astraceae میباشد که در اروپا، ترکیه، ایران و آسیای مرکزی یافت میشود. علاوه بر کاربرد در طب سنتی، این گیاه به سبب ویژگیهای اسانس در طب نوین و استفاده در صنایع مختلف بسیار قابلتوجه میباشد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اجزای اسانس نُه جمعیت مختلف بومادران زرد استان خراسان بود. بدین منظور، پس از استخراج اسانس و محاسبه عملکرد آن در هر جمعیت بر مبنای وزن خشک گیاه، ترکیبهای اسانس آنها با استفاده از دستگاههای کروماتوگراف گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. متوسط عملکرد اسانس جمعیتها با سه تکرار تعیین شد که توده گلول و چلمیر بهترتیب با 62/1% و 6/1% بالاترین عملکرد را در بین سایر تودهها به خود اختصاص دادند. در مجموع 23 ترکیب در تمام اسانسها شناسایی گردید که مونوترپنهای اکسیژنه (1/73- 9/47%) اصلیترین گروه اجزای اسانس را در میان تودههای مورد مطالعه به خود اختصاص دادند. 1،8-سینئول، مشتقات نپتالاکتون، پارا-سیمن، آلفا-ترپینن و سیس-کریزانتیل استات، بهترتیب سهم هر ترکیب در تشکیل درصد کل اجزای اسانس جمعیتهای مختلف مورد بررسی، بهعنوان اجزای عمده بودند و لاواندولیل 2-متیل بوتیرات و سیس-کریزانتنول بهعنوان نادرترین ترکیبهای اسانس جمعیتهای مختلف شناسایی شدند و تنها در دو جمعیت مورد مطالعه وجود داشتند. با توجه به بازده اسانس بالا و غنی بودن از سه ترکیب پارا-سیمن، 1،8-سینئول و نپتالاکتون (4aα-7α,7a-β-Nepetalactone) که دارای اثرهای بیولوژیکی شناخته شده میباشند، دو توده گلول و ازغد مناسبترین نمونهها جهت استفاده در صنایع مختلف، بهویژه دارویی بهشمار میروند.