دیاکو رسولی؛ محمود سلوکی؛ براتعلی فاخری؛ صدیقه اسمعیلزاده بهابادی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر منگنز و سالیسیلیک اسید در سه زمان مختلف بر فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی، پرولین و قندهای محلول، رنگریزههای فتوسنتزی و اسانس گیاه دارویی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه زابل اجرا شد. نمونه گیاهی در سه زمان 1، 3 و 5 روز ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر منگنز و سالیسیلیک اسید در سه زمان مختلف بر فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی، پرولین و قندهای محلول، رنگریزههای فتوسنتزی و اسانس گیاه دارویی نعناع فلفلی (Mentha piperita L.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه زابل اجرا شد. نمونه گیاهی در سه زمان 1، 3 و 5 روز بعد از محلولپاشی با تیمارهای منگنز (500 میکرومولار) و سالیسیلیک اسید (1 میلیمولار) برداشت شدند. نتایج نشان داد که تنش منگنز اثر معنیداری بر میزان فعالیت آنزیم اسکوربات پراکسیداز و محتوای پرولین برگهای گیاه نعناع فلفلی در هر سه زمان داشت. محتوای پرولین و قندهای محلول تحت تنش منگنز و سالیسیلیک اسید در طول سه زمان نسبت به تیمار شاهد افزایش معنیدار داشتند. از طرفی کاهش معنیداری در رنگریزههای فتوسنتزی تحت تنش منگنز مشاهده نشد. همچنین میزان اسانس در برگهای نعناع فلفلی، در تیمارهای منگنز و سالیسیلیک اسید افزایش یافت، البته این افزایش تحت تیمار سالیسیلیک اسید بیشتر بود. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر آن بود که افزایش فعالیت آنزیم APX و محتوای پرولین، پاسخهای فیزیولوژیک گیاه نعناع فلفلی در مقابل تنش اکسیداتیو ناشی از منگنز بودند و سالیسیلیک اسید بهعنوان یک تنظیمکننده رشد در تعدیل میزان اثرات تنش منگنز بر گیاه نعناع فلفلی، نقش مؤثری داشت.
برزو یوسفی؛ حمیدرضا قاسمپور؛ بایزید یوسفی؛ سیدرضا طبایی عقدایی؛ کامکار جایمند
چکیده
گلمحمدی (Rosa damascena Mill.) یک گونه مهم دارویی و صنعتی است. برای رسیدن به تولید اسانس بیشتر و با کیفیت بهتر، شناسایی اکسشنهای برتر این گیاه و روابط ژنتیکی آنها اهمیت زیادی دارد. برای بررسی دقیق روابط بین ژنوتیپهای مختلف این گونه و تنوع در ترکیبهای شیمیایی اسانس، استفاده از آنالیزهای آماری چند متغیره میتواند مفید باشد. در این ...
بیشتر
گلمحمدی (Rosa damascena Mill.) یک گونه مهم دارویی و صنعتی است. برای رسیدن به تولید اسانس بیشتر و با کیفیت بهتر، شناسایی اکسشنهای برتر این گیاه و روابط ژنتیکی آنها اهمیت زیادی دارد. برای بررسی دقیق روابط بین ژنوتیپهای مختلف این گونه و تنوع در ترکیبهای شیمیایی اسانس، استفاده از آنالیزهای آماری چند متغیره میتواند مفید باشد. در این مطالعه 25 اکسشن مختلف گلمحمدی از استان کرمانشاه و سایر نواحی ایران جمعآوری و در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی کشت شدند. با روش تقطیر با آب از گلبرگهای آنها اسانس استخراج شد و با استفاده از گازکروماتوگرافی و کروماتوگرافی گازی همراه با طیفسنج جرمی، ترکیبهای شیمیایی اسانس شناسایی و مقدار (درصد) هر ترکیب اندازهگیری شد. ترکیبهای شیمیایی اسانس با استفاده از تجزیه خوشهای (کمّی و کیفی) و تجزیه تابع تشخیص به شکل کیفی و با استفاده از تجزیه به مؤلفههای اصلی و تجزیه همبستگی به شکل کمّی، ارزیابی شدند. با توجه به نتایج تجزیه خوشهای، اکسشنها در 4 گروه مجزا قرار گرفتند. تجزیه تابع تشخیص، نتایج تجزیه خوشهای را تأیید کرد. نتایج تجزیه به مؤلفهها نیز اکسشنها را در 4 گروه قرار داد و نشان داد که 4 روند متفاوت برای ترکیبهای شیمیایی اسانس در بین اکسشنها وجود داشت. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که 2 ترکیب مهم اسانس گلمحمدی، ژرانیول و سیترونلول که از ترکیبهای مهم عامل افزایش کیفیت اسانس گلمحمدی بودند، با یکدیگر و با ترکیبهای سیترونلیل استات و ژرانیال ارتباط مثبت معنیدار داشتند.
محمدتقی عبادی؛ فاطمه سفیدکن؛ مجید عزیزی؛ نوراله احمدی
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر سرعت جریان هوا و شدت تابش مادون قرمز بر زمان خشک کردن، درصد و اجزای اسانس گیاه دارویی بهلیمو (Lippia citriodora Kunth.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. سرعت جریان هوا در سه سطح (5/0، 1 و 5/1 متر بر ثانیه) و سه سطح شدت تابش مادون قرمز 2/0، 3/0 و 5/0 وات بر سانتیمتر مربع در این آزمایش مورد ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر سرعت جریان هوا و شدت تابش مادون قرمز بر زمان خشک کردن، درصد و اجزای اسانس گیاه دارویی بهلیمو (Lippia citriodora Kunth.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. سرعت جریان هوا در سه سطح (5/0، 1 و 5/1 متر بر ثانیه) و سه سطح شدت تابش مادون قرمز 2/0، 3/0 و 5/0 وات بر سانتیمتر مربع در این آزمایش مورد بررسی قرار گرفتند. پس از خشک شدن نمونهها و استخراج اسانس به روش تقطیر با آب، به کمک دستگاههای GC و GC/MS ترکیبهای اسانسها مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشاندهنده تأثیر معنیدار تیمارها بر زمان خشک شدن و میزان اسانس برگهای بهلیمو بود. با کاهش سرعت جریان هوا و افزایش میزان شدت تابش مادون قرمز، زمان خشک شدن نمونهها کاهش یافت، بهطوری که کمترین مدت زمان خشک کردن (35 دقیقه) مربوط به تیمار سرعت جریان هوای 5/0 (m/s) و شدت تابش 5/0 (W/cm2) بود و بیشترین زمان (65 دقیقه) به تیمار سرعت جریان هوا 5/1 (m/s) و شدت تابش 3/0 (W/cm2) تعلق داشت. افزایش شدت تابش مادون قرمز در تمامی سرعتهای جریان هوا سبب افزایش درصد اسانس شد، بهطوری که بیشترین میزان اسانس (1/1%) در تیمار استفاده از سرعت جریان هوا 1 و 5/1 (m/s) همراه با استفاده از شدت تابش 5/0 (W/cm2) بدست آمد. بررسی اجزای اسانس نشان داد که بیشترین میزان مونوترپنهای اکسیژندار (3/73%) بهخصوص سیترال (3/61%) در اسانس نمونههای خشک شده با سرعت جریان هوای 5/0 (m/s) همراه با تابش مادون قرمز 2/0 (W/cm2) وجود داشت. با توجه به نتایج این تحقیق، میتوان بیان کرد که کاربرد تابش مادون قرمز در خشککنهای متداول ضمن کاهش زمان خشک کردن، سبب حفظ کمّیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی بهلیمو خواهد شد.
امل مقدم؛ محمد محمودی سورستانی؛ زهرا رمضانی؛ احمد فرخیان فیروزی؛ فرخنده اسکندری
چکیده
ریحان مقدس (Ocimum sanctum L.) یکی از مهمترین گیاهان دارویی محسوب میشود و متعلق به تیره نعناعیان میباشد. بهمنظور بررسی اثر محلولپاشی آهن بر تعداد و اندازه کرکهای ترشحی، میزان، عملکرد و اجزاء اسانس گیاه دارویی ریحان مقدس در برداشت اول و دوم، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی گروه علوم باغبانی، دانشگاه شهید چمران اهواز بر ...
بیشتر
ریحان مقدس (Ocimum sanctum L.) یکی از مهمترین گیاهان دارویی محسوب میشود و متعلق به تیره نعناعیان میباشد. بهمنظور بررسی اثر محلولپاشی آهن بر تعداد و اندازه کرکهای ترشحی، میزان، عملکرد و اجزاء اسانس گیاه دارویی ریحان مقدس در برداشت اول و دوم، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی گروه علوم باغبانی، دانشگاه شهید چمران اهواز بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در شش تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل: شاهد (بدون محلولپاشی)، محلولپاشی با کلات آهن (1 و 5/1 گرم در لیتر) و نانو کلات آهن (5/0، 1 و 5/1 گرم در لیتر) بود. نتایج نشان داد که کاربرد محلولپاشی کود آهن بر صفات اندازهگیری شده در سطح احتمال 1% معنیدار بود. بیشترین تعداد (8/19) و اندازه (3/173 میکرومتر مربع) کرکهای ترشحی، میزان اسانس (2/2%)، عملکرد اسانس (7/14 کیلوگرم) و میزان اوژنول (3/33%) در برداشت اول در تیمار محلولپاشی 1 گرم در لیتر نانوکلات آهن مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان (3/2%) و عملکرد (8/12 کیلوگرم در هکتار) اسانس و بیشترین میزان اوژنول (5/41%) در برداشت دوم در تیمار محلولپاشی 1 گرم در لیتر نانو کلات آهن بدست آمد. کمترین میزان صفات مذکور در تیمار شاهد مشاهده گردید. البته بین تیمارهای 1 و 5/1 گرم در لیتر نانو کلات آهن اختلاف معنیداری وجود نداشت. براساس نتایج موجود، برای افزایش درصد و عملکرد اسانس ریحان مقدس، محلولپاشی 1 گرم در لیتر نانو کلات آهن پیشنهاد شد.
رقیه عظیمی؛ فاطمه سفیدکن؛ اعظم منفرد
چکیده
جنس بومادران در ایران 19 گونه گیاه علفی چندساله و اغلب معطر دارد که شش گونه آن انحصاری کشور ایران است. Achillea nobilis L. با نام فارسی بومادران تماشایی، یکی از گونههای بومی این جنس در ایران است. بخشهای مختلف گونههای بومادران بهطور گسترده در طب سنتی به علت خواص متعدد دارویی ازجمله فعالیتهای ضد میکروبی، ضد التهابی، ضد آلرژی و آنتیاکسیدان ...
بیشتر
جنس بومادران در ایران 19 گونه گیاه علفی چندساله و اغلب معطر دارد که شش گونه آن انحصاری کشور ایران است. Achillea nobilis L. با نام فارسی بومادران تماشایی، یکی از گونههای بومی این جنس در ایران است. بخشهای مختلف گونههای بومادران بهطور گسترده در طب سنتی به علت خواص متعدد دارویی ازجمله فعالیتهای ضد میکروبی، ضد التهابی، ضد آلرژی و آنتیاکسیدان استفاده میشوند. در این تحقیق بذر بومادران تماشایی از استان همدان جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات البرز واقع در شهرستان کرج وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت شد. بهمنظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس سرشاخه گلدار و هر یک از اجزای آن (گل، برگ و ساقه) بهصورت مجزا، پس از جمعآوری گیاه در زمان اوج گلدهی، جدا کردن اندامها و خشک کردن در سایه، اسانسگیری به روش تقطیر با آب انجام شد. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه کمّی و کیفی قرار گرفتند. بیشترین بازده اسانس (نسبت به وزن خشک) مربوط به گل (32/1%) و کمترین مقدار بازده اسانس مربوط به ساقه (14/0%) بود و بازده اسانس کل سرشاخه گلدار (85/0%) و برگ (62/0%) بود. ترکیبهای عمده اسانس گل و برگ شامل سیس-کریزانتنول (بهترتیب 1/47% و 8/50%) و آلفا-توجون (بهترتیب 8/8% و 1/9%) بودند. اسانس ساقه با 7/19% کوبنول، 2/19% ایندیپون، 4/15% سیس-کریزانتنول و 9/9% اینترمدول، با اسانس برگ و گل تفاوتهای زیادی داشت. ترکیبهای عمده اسانس سرشاخه گلدار شامل سیس-کریزانتنول (7/41%)، آلفا-توجون (2/10%) و کامفور (1/8%) بودند. با توجه به نتایج حاصل نمونه مورد بررسی را میتوان بهعنوان یک کموتایپ غنی از سیس-کریزانتنول معرفی کرد. همچنین با توجه به اینکه ترکیب اسانس سرشاخه گلدار از نظر حضور ترکیبهای عمده با ترکیب اسانس برگ و گل تفاوت زیادی ندارد، و از طرفی عملکرد سرشاخه گلدار از عملکرد برگ و گل به تنهایی بالاتر است، بنابراین اسانسگیری از سرشاخه گلدار این گیاه قابلتوصیه است.
عزیزاله خیری؛ مسعود ارغوانی؛ محبت خستو
چکیده
پژوهش حاضر، با هدف بررسی تأثیر کاربرد کودهای آلی بر عملکرد گیاه دارویی همیشهبهار (Calendula officinalis L.)، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 10 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارها شامل کود گاوی، کود مرغی و ورمیکمپوست، هر یک در 3 سطح (5، 10 و 15 تن در هکتار) و تیمار شاهد (عدم کوددهی) بود. صفات اندازهگیری ...
بیشتر
پژوهش حاضر، با هدف بررسی تأثیر کاربرد کودهای آلی بر عملکرد گیاه دارویی همیشهبهار (Calendula officinalis L.)، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 10 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارها شامل کود گاوی، کود مرغی و ورمیکمپوست، هر یک در 3 سطح (5، 10 و 15 تن در هکتار) و تیمار شاهد (عدم کوددهی) بود. صفات اندازهگیری شده شامل وزن هزاردانه، تعداد طبق در بوته، سطح برگ، ارتفاع گیاه، وزن خشک گلبرگها، قطر طبق، شاخص محتوای کلروفیل برگ، فلاونوئید، کاروتنوئید و درصد وزنی اسانس بود. نتایج بدست آمده معنیدار بودن تأثیر نوع کود بر صفات وزن هزاردانه، تعداد طبق در بوته، سطح برگ، کاروتنوئید و درصد وزنی اسانس (01/0≥p) و ارتفاع گیاه، وزن خشک گلبرگها و فلاونوئید (05/0≥p) را نشان داد. در حالیکه نوع کود بر قطر طبق و شاخص محتوای کلروفیل برگها تأثیر معنیداری نداشت. بهطور کلی میتوان نتیجه گرفت که کودهای آلی مورد استفاده، تأثیر مطلوبی بر عملکرد گیاه، صفات رشدی و کمّیت مواد مؤثره موجود در همیشهبهار داشته است.
محمدرضا حاج سید هادی؛ هدی رضایی قلعه
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر نیتروژن از منابع زیستی و شیمیایی بر عملکرد کمّی و کیفی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.)، در سال 1391 این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 2 فاکتور شامل کود نیتروژنه در 3 سطح (عدم محلولپاشی، محلولپاشی نیتروژن از منبع اسید آمینه آمینولفورته و محلولپاشی اوره) و ورمیکمپوست ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر نیتروژن از منابع زیستی و شیمیایی بر عملکرد کمّی و کیفی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.)، در سال 1391 این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 2 فاکتور شامل کود نیتروژنه در 3 سطح (عدم محلولپاشی، محلولپاشی نیتروژن از منبع اسید آمینه آمینولفورته و محلولپاشی اوره) و ورمیکمپوست در 5 سطح (0، 3، 6، 9 و 12 تن در هکتار) و در 3 تکرار در منطقه فیروزکوه انجام شد. نتایج تجزیه واریانس این آزمایش نشان داد که در بین سطوح تیمار محلولپاشی، بیشترین ارتفاع گیاه (27/35 سانتیمتر)، تعداد گل در بوته (75/181 عدد) و عملکرد گل خشک (7/2053 کیلوگرم در هکتار) از محلولپاشی اوره حاصل شد. محلولپاشی اسید آمینه (آمینولفورته) بیشترین تأثیر را بر درصد اسانس (59/0%)، درصد کامازولن (13/7%)، عملکرد اسانس (98/11 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد کامازولن (17/854 گرم در هکتار) داشت. در بین سطوح تیمار ورمیکمپوست، سطح 12 تن در هکتار ورمیکمپوست برای تمام صفات بیشترین میزان را باعث شد. مقایسه میانگین اثرات متقابل ورمیکمپوست و محلولپاشی نشان داد که ترکیب همزمان 12 تن در هکتار ورمیکمپوست و محلولپاشی اسید آمینه بیشترین تأثیر را بر عملکرد گل خشک و عملکرد کامازولن در هکتار داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد ورمیکمپوست و اسیدآمینه در افزایش اسانس و کامازولن و عملکرد کیفی بابونه تأثیر مثبت و معنیداری داشت.
غزاله رمضان؛ بهلول عباسزاده
چکیده
در میان تنشهای غیرزنده، خشکی مهمترین مشکل زراعی است که باعث کاهش عملکرد محصولاتی میشود که بهصورت دائم یا دورهای در معرض آن قرار میگیرند. Nepeta pogonosperma Jamzad et Assadi گیاهی چندساله و متعلق به تیره نعناعیان میباشد. ایران منطقهای خشک و نیمهخشک بوده و بیشتر زمینهای زراعی با مشکل کمآبی مواجه میباشند که این پدیده عمدهترین ...
بیشتر
در میان تنشهای غیرزنده، خشکی مهمترین مشکل زراعی است که باعث کاهش عملکرد محصولاتی میشود که بهصورت دائم یا دورهای در معرض آن قرار میگیرند. Nepeta pogonosperma Jamzad et Assadi گیاهی چندساله و متعلق به تیره نعناعیان میباشد. ایران منطقهای خشک و نیمهخشک بوده و بیشتر زمینهای زراعی با مشکل کمآبی مواجه میباشند که این پدیده عمدهترین دلیل کاهش عملکرد محسوب میشود. بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی و فاصله کاشت بر گیاه Nepeta pogonosperma، تحقیقی در شرایط مزرعه در سالهای 91-1390 در ایستگاه تحقیقات البرز (مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور) اجرا شد. این آزمایش در قالب فاکتوریل و بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. عامل فاصله کاشت در 4 سطح (20×20، 30×30، 40×40 و 50×50 سانتیمتر) و عامل خشکی در 3 سطح آبیاری (30، 60 و 90 درصد ظرفیت زراعی) اعمال شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل تنش خشکی×فاصله کاشت بر قطر ساقه اصلی و درصد اسانس در سطح 5% معنیدار بود. اثر تنش خشکی و فاصله کاشت بر طول و عرض برگ، طول گلآذین، عملکرد در هکتار، درصد و عملکرد اسانس، تعداد ساقه گلدار و کل ساقهها و تعداد گلآذین معنیدار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین عرض برگ (mm9/15)، طول برگ (mm5/40) و عملکرد اندام هوایی در هکتار (kg/ha3391) مربوط به تیمار بدون تنش خشکی (FC %90) بود. بیشترین تعداد ساقه بدون گل (Number/plant47)، تعداد ساقه گلدار (Number/plant41)، تعداد کل ساقه (Number/plant88)، تعداد گلآذین (Number/plant6/15)، و بیشترین عملکرد اندام هوایی در هکتار (kg/ha5185)، درصد اسانس (21/3%) و عملکرد اسانس (kg/ha122) مربوط به فاصله کاشت 20×20 سانتیمتر بود. نتایج این بررسی نشان داد که بهمنظور دستیابی به بیشترین عملکرد اندام هوایی و عملکرد اسانس میتوان از تراکم 20×20 در سطح تنش 60% ظرفیت زراعی استفاده کرد.
محمدتقی درزی؛ عادل آخانی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر کود بیولوژیک و تراکم بوته بر عملکرد و اسانس گیاه دارویی گشنیز (Coriandrum sativum L.)، شامل وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، میزان اسانس و عملکرد اسانس، آزمایشی بهصورت فاکتوریل با استفاده از دو عامل کود بیولوژیک نیتروکسین (عدم تلقیح، تلقیح با بذر، محلولپاشی بر روی بوته در مرحله ساقه رفتن و تلقیح با بذر+محلولپاشی ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر کود بیولوژیک و تراکم بوته بر عملکرد و اسانس گیاه دارویی گشنیز (Coriandrum sativum L.)، شامل وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، میزان اسانس و عملکرد اسانس، آزمایشی بهصورت فاکتوریل با استفاده از دو عامل کود بیولوژیک نیتروکسین (عدم تلقیح، تلقیح با بذر، محلولپاشی بر روی بوته در مرحله ساقه رفتن و تلقیح با بذر+محلولپاشی بر روی بوته در مرحله ساقه رفتن) و تراکم بوته (5/12، 7/16 و 25 بوته در مترمربع) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با دوازده تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی شرکت کشاورزی ران در شهرستان فیروزکوه در سال 1390 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین وزن هزاردانه (04/5 گرم)، عملکرد بیولوژیک (9/5727 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (1/630 کیلوگرم در هکتار)، میزان اسانس در دانه (26/0%) و عملکرد اسانس (60/1 کیلوگرم در هکتار) در تیمار تلقیح نیتروکسین با بذر همراه با محلولپاشی بر روی بوته در مرحله ساقه رفتن حاصل شد. تراکم بوته نیز دارای تأثیر معنیداری بر روی صفات مورد بررسی بود، بهطوری که بیشترین عملکرد بیولوژیک (1/6853 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (8/755 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (13/1 کیلوگرم در هکتار) در تراکم 25 بوته در مترمربع و نیز بیشترین میزان اسانس (19/0%) در تراکم 7/16 بوته در مترمربع بدست آمد. طبق نتایج حاصل، تیمار شامل مصرف دو بار کود بیولوژیک نیتروکسین و استفاده از تراکم 25 بوته در مترمربع، بهترین نتیجه را داشته است.
محدثهالسادات محمودزاده حسینی؛ فاطمه سفیدکن؛ پروین صالحی شانجانی؛ غلامرضا نجفی
چکیده
بومادران کوهستانی با نام علمی Achillea vermicularis Trin. از خانواده Asteraceae است. در طب سنتی ایران دمکرده این گیاه برای درمان بیماریهایی مثل آرتریت، گاستریت، آسم و انواع بیماریهای کبدی مورد استفاده قرار میگیرد. در این تحقیق برای اولین بار، ابتدا بذر بومادران کوهستانی از استان آذربایجانغربی جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه ...
بیشتر
بومادران کوهستانی با نام علمی Achillea vermicularis Trin. از خانواده Asteraceae است. در طب سنتی ایران دمکرده این گیاه برای درمان بیماریهایی مثل آرتریت، گاستریت، آسم و انواع بیماریهای کبدی مورد استفاده قرار میگیرد. در این تحقیق برای اولین بار، ابتدا بذر بومادران کوهستانی از استان آذربایجانغربی جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات البرز واقع در شهرستان کرج وابسته به مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشت شد. بهمنظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس سرشاخه گلدار و هر یک از اجزای آن (گل، برگ و ساقه) بهصورت مجزا، پس از جمعآوری گیاه در زمان اوج گلدهی، جدا کردن اندامها و خشک کردن در سایه، اسانسگیری به روش تقطیر با آب انجام شد. اسانسهای حاصل با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه کمّی و کیفی قرار گرفتند. بیشترین بازده اسانس (W/W نسبت به وزن خشک) از گل (53/0%) و برگ (52/0%) و کمترین بازده اسانس از ساقه (24/0%) بدست آمد. بازده اسانس کل سرشاخه گلدار نیز 43/0% بود. طبق این نتایج، اسانسگیری از گلهای بومادران کوهستانی و حذف سایر اندامهای هوایی (که برای برخی گونههای دیگر بومادران مرسوم است) منجر به هدر دادن مقدار زیادی اسانس موجود در برگ و ساقه شد. تعداد 29 ترکیب در اسانسها شناسایی شد که 8،1-سینئول، پیپریتون و کامفور در همه اسانسها به مقدار قابلتوجه وجود داشتند. مقدار کامفور در اسانسها از 1/4% (در اسانس ساقه) تا 2/19% در اسانس سرشاخه گلدار متغیر بود. کمترین مقدار 8،1-سینئول (3/3%) در اسانس ساقه و بیشترین مقدار آن (3/23%) در اسانس گل مشاهده شد. همچنین اسانس ساقه دارای کمترین مقدار پیپریتون (9/4%) و اسانس سرشاخه گلدار دارای حداکثر مقدار پیپریتون (4/26%) بود. همچنین تفاوتهای ویژهای بین اسانس اندامهای مختلف دیده شد. حضور برخی ترکیبها مثل 1/31% هپتادکان، 6/18% هگزادکانول، 5/4% n-هنی کوسان و 1/3% n-اکتادکان فقط در اسانس ساقه، 6/13% جرماکرن D در اسانس سرشاخه گلدار از دیگر تفاوتهای اسانس اندامهای مختلف بومادران کوهستانی بود.
سمیه بیگی؛ مجید عزیزی؛ سید حسین نعمتی؛ وحید روشن
چکیده
یکی از مهمترین عوامل محدودکننده تولید گیاهان دارویی در مناطق خشک و نیمهخشک جهان، کمبود آب و تنش خشکی است. از اینرو، در این پژوهش گیاه ریحان (Ocimum basilicum L. var.Keshkeni luvelou) بهعنوان یکی از گیاهان دارویی با ارزش و حساس به کمآبی انتخاب شد. هدف از این تحقیق افزایش بهرهوری مصرف آب در تولید ریحان بود که بهصورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب ...
بیشتر
یکی از مهمترین عوامل محدودکننده تولید گیاهان دارویی در مناطق خشک و نیمهخشک جهان، کمبود آب و تنش خشکی است. از اینرو، در این پژوهش گیاه ریحان (Ocimum basilicum L. var.Keshkeni luvelou) بهعنوان یکی از گیاهان دارویی با ارزش و حساس به کمآبی انتخاب شد. هدف از این تحقیق افزایش بهرهوری مصرف آب در تولید ریحان بود که بهصورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل دو پلیمر آبدوست تراکوتم (صنعتی) و اسفرزه (گیاهی)، هر یک در چهار سطح (صفر، 1/0%، 2/0% و 3/0% وزنی/وزنی بر اساس وزن خاک) با دو روش کاربرد (مخلوط با خاک و ریشه و روش مخلوط با خاک) بودند. صفات اندازهگیری شده شامل: صفات ریختی (تعداد برگ، سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی نسبت به ریشه)، صفات زیستی (تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه در بوته)، بازدهی مصرف آب و دو ویژگی مهم درصد و عملکرد اسانس در زمان گلدهی بودند. نتایج نشان داد که اثرات ساده و متقابل بین تیمارها تأثیرات مثبت و معنیدار بر صفات ریختی، زیستی و بیوشیمیایی اندازهگیری شده در این آزمایش داشتند. بهطوری که بهترین نتایج برای صفات رویشی و زایشی با کاربرد موسیلاژ اسفرزه و بالاترین درصد و عملکرد اسانس با استفاده از سوپرجاذب تراکوتم بدست آمد. بهترین نتایج برای هر دو ماده در غلظت1/0% و 2/0% بهترتیب با روش کاربرد در خاک و ریشه و روش کاربرد در خاک حاصل شد. در مجموع هر دو ترکیب (تراکوتم و اسفرزه) قادر به کاهش اثرات نامناسب تنش خشکی و بهبود بازدهی مصرف آب در کشت ریحان بودند.
زهرا عظیمزاده؛ عباس حسنی؛ محسن اسمعیلی
چکیده
آگاستاکه (Agastache foeniculum [Pursh] Kuntze) گیاهی دارویی، چندساله و متعلق به خانواده نعناع میباشد. اسانس این گیاه منبع غنی از متیلکاویکول و دارای خواص ضدقارچی و ضدباکتریایی میباشد. بهمنظور بررسی تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر درصد و اجزای تشکیلدهنده اسانس آگاستاکه، برگهای این گیاه در مرحله گلدهی کامل برداشت شده و با چهار روش ...
بیشتر
آگاستاکه (Agastache foeniculum [Pursh] Kuntze) گیاهی دارویی، چندساله و متعلق به خانواده نعناع میباشد. اسانس این گیاه منبع غنی از متیلکاویکول و دارای خواص ضدقارچی و ضدباکتریایی میباشد. بهمنظور بررسی تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر درصد و اجزای تشکیلدهنده اسانس آگاستاکه، برگهای این گیاه در مرحله گلدهی کامل برداشت شده و با چهار روش مختلف (سایه، خورشید، آون با دماهای 40، 60 و 80 درجه سانتیگراد و مایکروویو با توانهای 180، 360، 540، 720 و 900 وات)، در قالب طرح کاملاً تصادفی و با چهار تکرار خشک شدند. فرایند خشک کردن تا زمانی که محتوای رطوبت نمونهها به 11/0 بر پایه وزن خشک رسید، ادامه یافت. اسانس برگهای خشک شده به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شد. برای شناسایی اجزاء تشکیلدهنده اسانس، نمونههای اسانس با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS مورد آنالیز قرار گرفتند. نتایج نشان داد که روشهای خشک کردن تأثیر معنیداری بر زمان خشک کردن و درصد اسانس داشتند. بهطوری که کمترین (4 دقیقه) و بیشترین (64 ساعت) زمان خشک کردن بهترتیب مربوط به روشهای خشک کردن در مایکروویو 900 وات و سایه بود. همچنین بیشترین (51/1%) و کمترین (56/0%) درصد اسانس بهترتیب در روشهای سایه و مایکروویو 900 وات مشاهده شد. نتایج آنالیز اسانس نشان داد که متیلکاویکول جزء غالب اسانس این گیاه بود که مقدار آن از 1/83% در روش سایه تا 6/94% در مایکروویو 720 وات متغیر بود. در مجموع یافتههای این تحقیق نشان داد که روش خشک کردن در سایه با وجود طولانی بودن زمان خشک کردن، بهترین تیمار بود. اما اگر هدف خشک کردن سریع و بدست آوردن اسانسی با درصد بالای متیلکاویکول باشد، روش خشک کردن در آون ºC40 یا مایکروویو در توانهای پایین قابل توصیه است.
ستار غلامی گنجه؛ امین صالحی
چکیده
کودهای زیستی یکی از منابع بسیار مفید برای بهبود کیفیت خاکهای زراعی و افزایش عملکرد در گیاهان مختلف هستند. بهمنظور بررسی اثر سطوح مختلف ورمیکمپوست و همچنین قارچ مایکوریزا بر میزان اسانس و جذب برخی عناصر در گیاه دارویی زیره سبز (Cuminum cyminum L.) آزمایشی در سال زراعی 91-90 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج اجرا شد. آزمایش ...
بیشتر
کودهای زیستی یکی از منابع بسیار مفید برای بهبود کیفیت خاکهای زراعی و افزایش عملکرد در گیاهان مختلف هستند. بهمنظور بررسی اثر سطوح مختلف ورمیکمپوست و همچنین قارچ مایکوریزا بر میزان اسانس و جذب برخی عناصر در گیاه دارویی زیره سبز (Cuminum cyminum L.) آزمایشی در سال زراعی 91-90 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج اجرا شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارهای مورد مطالعه شامل ورمیکمپوست در سه سطح (صفر، 5 و 10 تن در هکتار) و قارچ مایکوریزا در چهار سطح (بدون کاربرد، کاربرد گونه Glomus mosseae،گونه Glomus intraradices و هر دو گونه) در خاک بودند. بیشترین درصد اسانس مربوط به تیمار 10 تن ورمیکمپوست و کاربرد قارچ Glomus intraradices با (13/3%)، فسفر دانه (26/0%) و نیتروژن دانه (43/1%) در تیمار 10 تن ورمیکمپوست و کاربرد تلفیقی دو قارچ Glomus mosseae و Glomus intraradices، و بیشترین عملکرد اسانس هم مربوط به تیمار 10 تن ورمیکمپوست در هکتار و کاربرد قارچ Glomus mosseae بود و در بقیه صفات برهمکنش معنیدار نشد. در مجموع نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که استفاده از کود ورمیکمپوست و قارچهای مایکوریزا میتواند باعث بهبود اسانس و جذب عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم در گیاه زیره سبز شود.
نازنین آتشی؛ مصطفی حقانی؛ حجتالله محمدی؛ محمد عبدالهی
چکیده
اسانسهای گیاهی بهعنوان جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی محسوب میشوند. در این تحقیق اثر اسانسهای Ferulago angulata (Schlecht.) Boiss. (Apiaceae) و Ballota aucheri Boiss. (Lamiaceae) بر شاخصهای تغذیهای حشرات کامل شپشه قرمز آرد (Tribolium castaneum (Col.: Tenebrionidae))،کهیکی از آفات مهم محصولات انباری بهشمار میرود، بررسی شد. شاخصهای نرخ رشد نسبی (RGR)، نرخ ...
بیشتر
اسانسهای گیاهی بهعنوان جایگزین مناسبی برای سموم شیمیایی محسوب میشوند. در این تحقیق اثر اسانسهای Ferulago angulata (Schlecht.) Boiss. (Apiaceae) و Ballota aucheri Boiss. (Lamiaceae) بر شاخصهای تغذیهای حشرات کامل شپشه قرمز آرد (Tribolium castaneum (Col.: Tenebrionidae))،کهیکی از آفات مهم محصولات انباری بهشمار میرود، بررسی شد. شاخصهای نرخ رشد نسبی (RGR)، نرخ مصرف نسبی (RCR)، کارآیی تبدیل غذای خورده شده (FDI) و شاخص بازدارندگی تغذیه برای ارزیابی اثر ضدتغذیهای اسانس تعیین شدند. پس از استخراج اسانس از دو گیاه، غلظتهای 0، 4/0، 6/0، 1، 2 و 3 میکرولیتر به دیسکهای آردی اضافه شد و بعد تعداد 10 حشره کامل شپشهی آرد روی هر تیمار قرار داده شد. پس از گذشت سه روز از شروع آزمایش، میزان غذای خورده شده و تغییر وزن حشره اندازهگیری گردید. این تحقیق با استفاده از اسانس دو گیاه F. angulata و B. aucheri در غلظتهای 4/0، 6/0، 1، 2 و 3 میکرولیتر بر دیسک در دو آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی در پنج تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که اسانس F. angulate دارای اثر بهتری نسبت به گیاه B. aucheri است و RGR و RCR را بهطور معنیداری کاهش میدهد. همچنین اسانس F. angulate کارآیی تبدیل غذای خورده شده را در مقایسه با اسانس B. aucheri بهطور معنیداری کاهش میدهد. البته اسانس F. angulata در غلظتهای بسیار پایین در مقایسه با B. aucheri اثر بازدارندگی تغذیهای خوبی را نشان داد.
مهدی میرزا؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ بهاره الهوردی ممقانی
چکیده
بهمنظور بررسی کمّی و کیفی اسانس گونههای مختلف آویشن (Thymus) تحقیقاتی طی سالهای 1390-1389 در شرایط زراعی انجام شد. این آزمایش در قالب یکی از زیر طرحهای پروژه ملی استخراج و تجزیه کمّی و کیفی اسانس گونههای مختلف آویشن در برخی از استانهای کشور انجام شد. بدین منظور بذرهای تعداد 74 اکسشن در گلخانه کشت شدند. سپس نشاها به مزرعه تحقیقاتی باغ ...
بیشتر
بهمنظور بررسی کمّی و کیفی اسانس گونههای مختلف آویشن (Thymus) تحقیقاتی طی سالهای 1390-1389 در شرایط زراعی انجام شد. این آزمایش در قالب یکی از زیر طرحهای پروژه ملی استخراج و تجزیه کمّی و کیفی اسانس گونههای مختلف آویشن در برخی از استانهای کشور انجام شد. بدین منظور بذرهای تعداد 74 اکسشن در گلخانه کشت شدند. سپس نشاها به مزرعه تحقیقاتی باغ گیاهشناسی ملی ایران منتقل شدند. سرشاخههای گلدار در زمان حدود50% گلدهی جمعآوری شد. سپس در آزمایشگاه در سایه خشک و آسیاب شد. استخراج اسانس از تمامی اکسشنها به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه طرح کلونجر (فارماکوپه بریتانیا) برای مدت سه ساعت انجام گردید. اسانسهای بدست آمده با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی GC و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنجی جرمی GC/MS آنالیز و ترکیبهای شیمیایی آنها شناسایی شدند. طبق نتایج بدستآمده درصد اسانس بین 04/0% تا 2% متغیر بود. بالاترین بازده تولید اسانس سرشاخه گلدار ژنوتیپهای مورد مطالعه بر حسب وزن خشک متعلق به گونههای T. Kotschyanus (2%) از استان آذربایجانغربی، T. daenensis (92/1%) از استان لرستان و T. vulgaris (69/1%) از استان مرکزی بود. در بین ژنوتیپهای مورد بررسی چندین کموتایپ شامل لینالول، ژرانیول، آلفا-ترپینول، تیمول، کارواکرول و آلفا-ترپینیل استاتو ژرانیل استات شناسایی شدند. در طی دو سال بالاترین درصد ترکیب تیمول مربوط به گونههای T. daenensis از استان مرکزی با 6/76% و ترکیب کارواکرول مربوط به T. daenensis از استان سمنان با 9/82% و ژرانیول با 7/62% مربوط به T. lancifolius از استان فارس بود.
معصومه لایق حقیقی؛ بهلول عباسزاده؛ سیدرضا طبایی عقدایی؛ وحیده صمدیان ساربانقلی
چکیده
جنس Nepeta 250 گونه در دنیا دارد. این گونه در ایران دارای 67 گونه است که 39 گونه آن بومی ایران میباشد. بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی بر صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی پونهسای خوشهای (Nepeta racemosa Lam.) آزمایشی در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات البرز، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال ...
بیشتر
جنس Nepeta 250 گونه در دنیا دارد. این گونه در ایران دارای 67 گونه است که 39 گونه آن بومی ایران میباشد. بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی بر صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی پونهسای خوشهای (Nepeta racemosa Lam.) آزمایشی در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تیمار و سه تکرار در ایستگاه تحقیقات البرز، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال 1390 اجرا شد. سطوح مختلف تنش خشکی شامل 100% (شاهد یا بدون تنش)،80% (تنش ملایم)، 60% (تنش متوسط) و 40% (تنش شدید) ظرفیت مزرعهای بود. در مرحله گلدهی ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، تعداد ساقه جانبی، وزن ریشه، طول ریشه، قطر ساقه اصلی، تعداد ساقه گلدار، طول گلآذینها، طول برگ و عرض برگ، عملکرد برگ، گلآذین، ساقه و سرشاخه، درصد و عملکرد اسانس برگ، گلآذین، ساقه و سرشاخه اندازهگیری شدند. نتایج تجزیه آماری نشان داد که تنش خشکی اثر معنیدار بر ارتفاع گیاه، وزن ریشه، طول گلآذینها، طول برگ، عرض برگ (1%≥α)، طول ریشه و قطر ساقه اصلی (5%≥α) داشت. همچنین تنش خشکی اثر معنیدار بر درصد اسانس برگ، درصد اسانس سرشاخه، عملکرد برگ، ساقه، گلآذین و سرشاخه، عملکرد اسانس برگ و گلآذین (1%≥α) داشت. بیشترین درصد اسانس برگ (72/1%)، گلآذین (93/1%) و درصد اسانس سرشاخه (27/1%) مربوط به تنش ملایم (60% ظرفیت مزرعه) بود. نتایج نشان داد که پونهسای خوشهای گیاهی مقاوم به خشکی بوده و با اعمال 60% تنش خشکی میتوان بیشینه اسانس را بدست آورد.
عزیزه فرجی؛ بهروز اسماعیلپور؛ فاطمه سفیدکن؛ بهلول عباسزاده؛ کاظم خاوازی
چکیده
بهمنظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید و پوتریسین بر عملکرد گیاه، عملکرد اسانس و اجزای اسانس گیاه مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. سالیسیلیک اسید بهصورت محلولپاشی، در 4 غلظت (0، 1، 2 و 3 میلیمولار بر لیتر) و محلولپاشی پوتریسین نیز در 5 غلظت (0، 5/0، 1، 5/1 و 2 میلیمولار بر لیتر) در سه مرحله (مرحله ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید و پوتریسین بر عملکرد گیاه، عملکرد اسانس و اجزای اسانس گیاه مرزه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی در قالب بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. سالیسیلیک اسید بهصورت محلولپاشی، در 4 غلظت (0، 1، 2 و 3 میلیمولار بر لیتر) و محلولپاشی پوتریسین نیز در 5 غلظت (0، 5/0، 1، 5/1 و 2 میلیمولار بر لیتر) در سه مرحله (مرحله شروع ساقهدهی، ابتدای مرحله غنچهدهی، شروع مرحله گلدهی) بکار برده شدند. نتایج نشان داد که اثر محلولپاشی سالیسیلیک اسید و پوتریسین بر وزن خشک و عملکرد اندام هوایی کل، برگ و گلآذین، کلروفیل کل، درصد وزنی، بازده و عملکرد اسانس گیاه مرزه و نیز ترکیبهای اسانس گیاه مرزه در سطح 1% معنیدار بود. بیشترین مقدار وزن خشک اندام هوایی (g/p63/45)، عملکرد اندام هوایی (kg/ha5070)، وزن خشک برگ (g/p39/6)، عملکرد برگ (kg/ha710)، وزن خشک گلآذین (g/p65/15)، عملکرد گلآذین (kg/ha1739) و کلروفیل کل (mg/l44/1) مربوط به محلولپاشی با 3 میلیمولار سالیسیلیک اسید بود و بیشترین میزان بازده اسانس (35/2%) و عملکرد اسانس (76/76) در تیمار 5/1 میلیمولار بر لیتر پوتریسین مشاهده شد. بیشترین میزان تیمول (76/47%) بهعنوان ترکیب شاخص گیاه مرزه در تیمار 2 میلیمولار بر لیتر سالیسیلیک اسید حاصل شد و بیشترین میزان آلفا-پینن، لیمونن و ترانس-بتا-اوسیمن در گیاهان تیمار شده با 50 میلیگرم بر لیتر پوتریسین تولید گردید.
یوسف ایمانی؛ احمد رزبان حقیقی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمود نادری
چکیده
بهمنظور مطالعه کموتیپهای اسانس گونه Thymus pubescens Boiss.et Kotschy ex Celak از پنج منطقه استان آذربایجانشرقی برداشت نمونه در مرحله گلدهی انجام گردید. اسانسگیری از نمونهها با استفاده از روش تقطیر با آب انجام شد. آنالیز کمّی و کیفی اسانسها بهوسیله دستگاه GC و GC-MS انجام شد. 26 ترکیب در اسانس مناطق مختلف شناسایی گردید. تجزیه خوشهای براساس ترکیبهای ...
بیشتر
بهمنظور مطالعه کموتیپهای اسانس گونه Thymus pubescens Boiss.et Kotschy ex Celak از پنج منطقه استان آذربایجانشرقی برداشت نمونه در مرحله گلدهی انجام گردید. اسانسگیری از نمونهها با استفاده از روش تقطیر با آب انجام شد. آنالیز کمّی و کیفی اسانسها بهوسیله دستگاه GC و GC-MS انجام شد. 26 ترکیب در اسانس مناطق مختلف شناسایی گردید. تجزیه خوشهای براساس ترکیبهای اسانس با استفاده از روش حداقل واریانس (WARD) نشان داد که پنج منطقه در سه خوشه تقسیمبندی گردیدند. بهطوریکه کموتیپ اول در خوشه اول مربوط به منطقه سهند و خوشه دوم کموتیپ دوم مربوط به منطقه میشو و خوشه سوم شامل مناطق ملکان (ایگدهلو)، کلیبر (یوزبند) و مراغه (کردهده) بودند. نتایج نشان داد که از نظر مقدار کمّی کموتیپ اول (سهند) دارای حداقل مقدار اسانس (31/0%) و کموتیپ سوم در منطقه ایگدهلو دارای بیشترین مقدار اسانس (34/1%) بود. تجزیه به هماهنگکنندههای اصلی نشان داد که در کموتیپ اول ترکیبهای پارا-سیمن (3/4%)، ان-نونانال (8/9%)، متیلاتر تیمول (6/10%)، تیمول (9/30%) و تیمیل استات (5/13%) و در کموتیپ دوم ترکیبهای پارا-سیمن (1/4%)، گاما-ترپینن (2/6%) و کارواکرول (1/82%) و در کموتیپ سوم ترکیبهای پارا-سیمن (6/1-2/7%)، گاما-ترپینن (2/2-5/6%)، تیمول (6/27-6/65%) و کارواکرول (7/3-4/25%) ترکیبهای اصلی هستند.
آذر موقتیان؛ اسفندیار فاتح؛ امیر آینه بند؛ امیر سیاهپوش
چکیده
بهمنظور بررسی اثر کودهای شیمیایی و زیستی-آلی بر برخی خصوصیات فیزیکی و غلظت عناصر در خاک و گیاه و عملکرد کمّی دانه و اسانس رازیانه (Foeniculum vulgareMiller.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای کود شیمیایی در 3 سطح (N0-P0-K0، N60-P60-K48 و N120-P120-K96 کیلوگرم در هکتار) و کود زیستی-آلی در 6 سطح (بدون مصرف کود، ترکیب بیوسوپرفسفات و نیتروکسین، نیتروکسین، ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر کودهای شیمیایی و زیستی-آلی بر برخی خصوصیات فیزیکی و غلظت عناصر در خاک و گیاه و عملکرد کمّی دانه و اسانس رازیانه (Foeniculum vulgareMiller.)، آزمایشی بهصورت فاکتوریل با استفاده از فاکتورهای کود شیمیایی در 3 سطح (N0-P0-K0، N60-P60-K48 و N120-P120-K96 کیلوگرم در هکتار) و کود زیستی-آلی در 6 سطح (بدون مصرف کود، ترکیب بیوسوپرفسفات و نیتروکسین، نیتروکسین، بیوسوپرفسفات، کمپوست ضایعات نیشکر و بیوسولفور) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با 18 تیمار و 3 تکرار در سال زراعی 90-1389 به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که تأثیر کود شیمیایی بر کلیه صفات مورد اندازهگیری بجز جرم مخصوص ظاهری، تخلخل خاک و عملکرد اسانس معنیدار بود. کود زیستی-آلی نیز بجز درصد اسانس بر کلیه صفات مورد اندازهگیری تأثیر معنیداری داشت. همچنین میزان فسفر دانه، جرم مخصوص ظاهری خاک و درصد تخلخل خاک تحت تأثیر برهمکنش تیمارها معنیدار شد. براساس مقایسه میانگین تیمارها بهترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه (66/237 کیلوگرم در هکتار) و (15/103 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (46/6 کیلوگرم در هکتار) و (63/2 کیلوگرم در هکتار) با کاربرد کمپوست ضایعات نیشکر همراه با N120-P120-K96 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی و تیمار بیوسولفور بدون مصرف کود شیمیایی بدست آمد. همچنین تیمار کمپوست ضایعات نیشکر همراه با N120-P120-K96 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی بیشترین درصد نیتروژن دانه (61/2%) و درصد فسفر دانه (33/0%) و تیمار شاهد کمترین میزان این صفات را داشتند. در مجموع با توجه به این که بین سطح کودی N120-P120-K96 وN60-P60-K48 کیلوگرم در هکتار اختلاف آماری وجود نداشت، تیمار کمپوست ضایعات نیشکر همراه با N60-P60-K48 کیلوگرم در هکتار کود شیمیایی برای زراعت این گیاه در شرایط آب و هوایی اهواز پیشنهاد میشود.
فرزانه فخاری؛ فاطمه سفیدکن؛ شهلا مظفری؛ محمدعلی علیزاده
چکیده
جنسAnthemis متعلق به تیره کاسنی، در ایران دارای 23 گونه بومی و یکساله است که گلها و اندام هوایی آنها حاوی اسانس میباشد. در این تحقیق برای اولین بار بذر Anthemis tinctoria L. (بابونه زرد) از آذربایجانغربی جمعآوری و در مزرعه گیاهان دارویی ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) کشت گردید. بهمنظور اطلاع از بازده و ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس بابونه ...
بیشتر
جنسAnthemis متعلق به تیره کاسنی، در ایران دارای 23 گونه بومی و یکساله است که گلها و اندام هوایی آنها حاوی اسانس میباشد. در این تحقیق برای اولین بار بذر Anthemis tinctoria L. (بابونه زرد) از آذربایجانغربی جمعآوری و در مزرعه گیاهان دارویی ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) کشت گردید. بهمنظور اطلاع از بازده و ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس بابونه زرد در حالت زراعی، از سرشاخههای گلدار گیاه کاشته شده در مرحله گلدهی کامل به صورت تصادفی نمونهبرداری شد. گلها، برگها و ساقههای قسمتی از سرشاخه گلدار جدا شدند. اندامهای مختلف پس از خشک شدن با جریان هوا بهصورت جداگانه و با استفاده از روش تقطیر با آب اسانسگیری شدند. بهمنظور شناسایی و جداسازی ترکیبهای تشکیلدهنده اسانس از دستگاه کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی استفاده شد. نتایج نشان داد که بازده اسانس گل، برگ، ساقه و کل اندام هوایی بر حسب وزن خشک گیاه بهترتیب 0892/0، 0487/0، 0466/0 و 0792/0 میباشد. نتایج حاصل از تجزیه اسانس برگ حضور 32 ترکیب را نشان داد که 5 ترکیب عمده اسانس شامل کامفور (8/15%)، آلفا-اودسمول (3/10)، گوایول (6/9%)، کریزانتنون (4/8%) و 8،1-سینئول (0/8%) بودند که بیش از 53% کل ترکیبهای اسانس را تشکیل میدادند. تعداد 21 ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شد که چهار ترکیب عمده شامل اسپاتولنول (6/25%)، آلفا-اودسمول (5/14%)، کاریوفیلن اکسید (8/11%) و بتا-اودسمول (9/5%) بودند. از تعداد 22 ترکیب شناسایی شده در اسانس گل پنج ترکیب عمده شامل آلفا-اودسمول (5/27%)، بتا-اودسمول (3/14%)، اسپاتولنول (3/13%)، 10- اپی-گاما-اودسمول (2/7%) و 8،1-سینئول (2/4%) بودند. از میان 29 ترکیب شناسایی شده در اسانس اندام هوایی 5 ترکیب عمده اسانس شامل گاما-اودسمول (92/39%)، کارونن (1/9%)، کامفور (5/6%)، اسپاتولنول (1/5%) و 8،1-سینئول (3/4%) بودند. نتیجه آزمایش نشان داد که مقدار آلفا-اودسمول بهعنوان جزء اصلی این اسانس از 10 تا 40% در اسانس اندامهای مختلف متغیر است که کمترین مقدار آن در اسانس برگ و بیشترین مقدار آن در اسانس سرشاخه گلدار وجود داشت. در حالیکه بیشترین میزان بتا-اودسمول ابتدا در اسانس گل و بعد ساقه مشاهده شد. البته حضور مقدار زیاد کریزانتنون و کامفور در اسانس برگ نیز قابل ملاحظه بود. بنا بر نتایج این تحقیق نه تنها میتوان با اسانسگیری از سرشاخه گلدار یا کل اندام هوایی این گونه آنتمیس در مرحله گلدهی کامل، عملکرد بیشتری از اسانس را بدست آورد، بلکه برای اهداف خاص و دستیابی به برخی اجزا به میزان بالاتر در اسانس، میتوان از اندام دلخواه بهصورت جداگانه اسانسگیری بعمل آورد.
مریم پیوندی؛ هانیه پرنده؛ مهدی میرزا
چکیده
ریحان (Ocimum basilicum L.) گیاهی علفی از تیره نعناعیان است. اسانسهای ریحان در صنایع مختلف غذایی، دارویی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد. در تحقیق حاضر تأثیر غلظتهای مختلف نانو کود کلات آهن (Kg.ha-15، 3، 1) و کود کلات آهن (Kg.ha-1 5/7، 5/4، 5/1) بر کمّیت و کیفیت اسانس این گیاهمورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. آزمایش در مزرعهای واقع در ساوه و در طرح ...
بیشتر
ریحان (Ocimum basilicum L.) گیاهی علفی از تیره نعناعیان است. اسانسهای ریحان در صنایع مختلف غذایی، دارویی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد. در تحقیق حاضر تأثیر غلظتهای مختلف نانو کود کلات آهن (Kg.ha-15، 3، 1) و کود کلات آهن (Kg.ha-1 5/7، 5/4، 5/1) بر کمّیت و کیفیت اسانس این گیاهمورد بررسی و شناسایی قرار گرفت. آزمایش در مزرعهای واقع در ساوه و در طرح بلوکهای کاملاً تصادفی با 4 تکرار انجام شد. پس از جمعآوری سرشاخههای گلدار گیاه ریحان اسانس آن به روش تقطیر با آب مورد استخراج قرار گرفت. سپس ترکیبهای موجود در اسانس با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) جداسازی و شناسایی گردیدند. نتایج بدست آمده وجود 16 ترکیب را در اسانس گیاه نشان داد. ترکیبهای غالب اسانس بهترتیب شامل متیل کاویکل (37%)، ژرانیال (26%)، نرال (21%) و کاریوفیلن اکسید (5/3%) بود. در میان تیمارهای مختلف، تفاوت در میانگین مقدار 10 ترکیب معنیدار بود. میانگین درصد اسانس در همه نمونههای تحت تیمار آهن و نانو آهن بیش از شاهد بود.
عالیه صالحی؛ سیفاله فلاح؛ علی عباسی؛ رامین ایرانیپور؛ مریم حیدری
چکیده
یکی از جنبههای تولید گیاهان دارویی مصرف کمتر نهادههای شیمیایی میباشد، که این موضوع میتواند علاوهبر حفظ و یا بهبود کیفیت محصول در حفاظت از محیط زیست نیز مؤثر باشد. بنابراین بهمنظور بررسی تأثیر مدیریت تلفیق کودهای آلی و اوره (تقسیطی و غیرتقسیطی) بر خصوصیات کیفی گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) آزمایشی در قالب طرح بلوکهای ...
بیشتر
یکی از جنبههای تولید گیاهان دارویی مصرف کمتر نهادههای شیمیایی میباشد، که این موضوع میتواند علاوهبر حفظ و یا بهبود کیفیت محصول در حفاظت از محیط زیست نیز مؤثر باشد. بنابراین بهمنظور بررسی تأثیر مدیریت تلفیق کودهای آلی و اوره (تقسیطی و غیرتقسیطی) بر خصوصیات کیفی گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 9 تیمار و 3 تکرار در دانشگاه شهرکرد در سال 1391 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل شاهد (عدم مصرف نیتروژن)، کود گاوی، کود شیمیایی اوره، سه سطح کود تلفیقی تقسیطی ( کود گاوی + کود اوره، کود گاوی + کود اوره، + کود گاوی + کود اوره) و سه سطح کود تلفیقی غیرتقسیطی ( کود گاوی+ کود اوره، کود گاوی + کود اوره، + کود گاوی + کود اوره) بودند. نتایج نشان داد که اضافه کردن کود نیتروژندار موجب افزایش معنیدار میزان و تولید روغن، پروتئین و اسانس گیاه سیاهدانه گردید (01/0>p). کاربرد تلفیقی کود آلی + شیمیایی، میزان روغن، اسانس و میزان و تولید پروتئین بیشتری در مقایسه با کاربرد جداگانه داشته است (01/0>p). کاربرد غیرتقسیطی اوره با داشتن 322 گرم روغن در کیلوگرم، 674 کیلوگرم روغن در هکتار، 248 گرم پروتئین در کیلوگرم، 595 کیلوگرم پروتئین در هکتار، 1/3 گرم اسانس در کیلوگرم و 2/7 کیلوگرم اسانس در هکتار نسبت به کاربرد تقسیطی برتری معنیداری داشت. بهطور کلی، کاربرد غیرتقسیطی کود اوره در تلفیق با کود آلی موجب افزایش کیفیت دانه گیاه دارویی سیاهدانه شد.
هومن تهرانی شریف؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ علیاکبر تجلی؛ مریم مکیزاده تفتی
چکیده
بهمنظور مطالعه تأثیر کودهای شیمیایی، دامی و تلفیق آنها بر خصوصیات کمّی و کیفی گیاه ریحان بنفش (Ocimum basilicum L.) آزمایشی در سال زراعی 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در زمان با 16 تیمار شامل مقادیر مختلف کودهای شیمیایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در چهار سطح (سیستم تغذیه شیمیایی)، کود دامی ...
بیشتر
بهمنظور مطالعه تأثیر کودهای شیمیایی، دامی و تلفیق آنها بر خصوصیات کمّی و کیفی گیاه ریحان بنفش (Ocimum basilicum L.) آزمایشی در سال زراعی 1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در زمان با 16 تیمار شامل مقادیر مختلف کودهای شیمیایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در چهار سطح (سیستم تغذیه شیمیایی)، کود دامی در چهار سطح (سیستم تغذیه آلی) و تلفیقی از کودهای شیمیایی و دامی در هفت سطح (سیستم تغذیه تلفیقی) در مقایسه با شاهد (بدون کود) در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که افزایش عملکرد علوفه خشک، بیش از همه تحت تأثیر میزان متوسط کود شیمیایی و دامی در روش تلفیقی بودهاست و بالاترین عملکرد خشک اندام هوایی (2442 کیلوگرم در هکتار) در چین دوم و روش تغذیه تلفیقی (25 تن کود دامی همراه با 60 کیلوگرم در هکتار پتاسیم، 48 کیلوگرم در هکتار فسفر و 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن) حاصل شد. براساس نتایج میزان اسانس نیز بهطور معنیداری تحت تأثیر تیمارهای کودی قرار گرفت و بیشترین درصد اسانس (69/0%) در چین دوم از تیمار تلفیقی (10 تن کود دامی همراه با 120 کیلوگرم در هکتار پتاسیم، 96 کیلوگرم در هکتار فسفر و 120 کیلوگرم در هکتار نیتروژن) بدست آمد. نتایج این تحقیق حکایت از آن داشت که کاربرد کودهای آلی به تنهایی و یا در ترکیب با کود شیمیایی در بهبود عملکرد کمّی و کیفی گیاه دارویی ریحان بنفش تأثیر مثبتی داشته است.
فاطمه سفیدکن؛ اسرین حیدری؛ مریم کسیانی اول؛ سیدرضا طبایی عقدایی؛ محمود نادری
چکیده
جنس مرزه با نام علمی Satureja از خانواده Lamiaceae است و S.macrantha C. A. Mey. یکی از گونههای آن در ایران است که در استانهای زنجان، کردستان، همدان و کرمانشاه رویش دارد. در این تحقیق بهمنظور زراعی کردن این گونه و بررسی کمّیت و کیفیت مواد مؤثره آن در حالت زراعی، ابتدا بذر چهار اکسشن از این گونه از رویشگاههای مختلف کشور جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی ...
بیشتر
جنس مرزه با نام علمی Satureja از خانواده Lamiaceae است و S.macrantha C. A. Mey. یکی از گونههای آن در ایران است که در استانهای زنجان، کردستان، همدان و کرمانشاه رویش دارد. در این تحقیق بهمنظور زراعی کردن این گونه و بررسی کمّیت و کیفیت مواد مؤثره آن در حالت زراعی، ابتدا بذر چهار اکسشن از این گونه از رویشگاههای مختلف کشور جمعآوری شده و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، در سه تکرار کشت شدند. بهمنظور بررسی و مقایسه کمّی و کیفی اسانس این اکسشنها، سرشاخههای گلدار آنها، طی سه سال متوالی پس از کشت جمعآوری شدند و پس از خشکشدن در محیط آزمایشگاه به روش تقطیر با آب مورد اسانسگیری قرار گرفتند. ضمن محاسبه بازده اسانس، ترکیبهای تشکیلدهنده اسانسها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیهای (Analytical GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیفسنج جرمی (GS-MS) و محاسبه شاخص بازداری مورد اندازهگیری و شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ترکیبهای عمده اسانس همه اکسشنها در سه سال متوالی پس از کاشت، تیمول، پارا-سیمن و گاما-ترپینن بودند که مقادیر آنها در اسانس اکسشنهای مختلف با هم فرق داشت. البته کارواکرول هم در اسانس موجود بود که مقدار آن قابلتوجه نبود. همچنین برای کلیه اکسشنهای مورد بررسی با رشد و استقرار گیاه، بهتدریج بازده اسانسها افزایش یافت. کیفیت اسانسها نیز با افزایش عمر گیاه، بجز برای یک اکسشن، بهتدریج بهبود یافت، بهنحوی که گیاهان سه ساله هم دارای بازده اسانس بالاتری بودند و هم درصد بیشتری از ترکیبهای فنلی تیمول و کارواکرول نسبت به گیاهان یکساله داشتند. حذف و ظهور تدریجی برخی ترکیبهای غیرعمده اسانس هم در طول رشد گیاه نشان داد که تعیین مقدار کمّی و آنالیز اسانس گیاه کاشته شده در سال اول پس از کاشت نمیتواند نتیجه قابل استنادی را تولید کند و برای دستیابی به نتایج قابلقبول حداقل باید بررسی کمّی و کیفی اسانس تا چندین سال متوالی ادامه یابد.
یعقوب آقایی نوروزلو؛ محمدحسین میرجلیلی؛ وحیده ناظری؛ علیرضا مشرفی عراقی
چکیده
گیاه چای کوهی با نام علمی Stachys lavandulifolia Vahl. یکی از 34 گونه مختلف جنس Stachys است که در کشور ایران رویش طبیعی دارد. در این پژوهش پس از شناسایی رویشگاههای این گونه در چهار منطقه از استان آذربایجانغربی، دو منطقه از استان آذربایجانشرقی، یک منطقه از استان البرز و یک منطقه از استان کردستان، از هر رویشگاه ده نمونه کامل گیاهی در زمان ...
بیشتر
گیاه چای کوهی با نام علمی Stachys lavandulifolia Vahl. یکی از 34 گونه مختلف جنس Stachys است که در کشور ایران رویش طبیعی دارد. در این پژوهش پس از شناسایی رویشگاههای این گونه در چهار منطقه از استان آذربایجانغربی، دو منطقه از استان آذربایجانشرقی، یک منطقه از استان البرز و یک منطقه از استان کردستان، از هر رویشگاه ده نمونه کامل گیاهی در زمان گلدهی برای ارزیابی ریختشناسی و سرشاخههای گلدار برای استخراج اسانس جمعآوری شد. مشخصات جغرافیایی و اقلیمی مربوط به هر رویشگاه یادداشتبرداری گردید و از هر رویشگاه یک نمونه خاک برای ارزیابی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک نمونهگیری شد. خصوصیات رویشی و زایشی هر جمعیت بهعلاوه میزان اسانس گونه مورد مطالعه در هر رویشگاه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدستآمده با استفاده از نرمافزارهای آماری SPSS و SAS تجزیه آماری شد و همبستگی بین صفات ارزیابی شده و میزان اسانس تعیین گردید. تجزیه خوشهای، صفات ارزیابی شده جمعیتهای مورد مطالعه را در دو گروه مجزا قرار داد. جمعیتهای جمعآوری شده از استان آذربایجانشرقی (عجبشیر و آذرشهر) در یک گروه و جمعیتهای جمعآوری شده از استانهای آذربایجانغربی، البرز و کردستان در گروهی دیگر قرار گرفتند. تفاوت این دو گروه در جدا شدن از هم را میتوان به شرایط اقلیمی مختلف در این رویشگاهها و سازگاری این گونه به شرایط مختلف محیطی در این رویشگاهها نسبت داد. در نهایت جمعیت موجود در رویشگاه آذرشهر بهدلیل داشتن خصوصیات رویشی و زایشی بهتر و بازده بالای تولید اسانس نسبت به جمعیتهای دیگر میتواند در برنامههای بهنژادی یا برای کشت و تولید مورد توجه قرار گیرد.