بهزراعی و بهنژادی
اشرف آقاباباپور دهکردی؛ سعدالله هوشمند؛ شهرام محمدی؛ رودابه راوش
چکیده
سابقه و هدف: آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) یکی از گونههای مهم دارویی از تیره نعناعیان، بومی ایران و برخی کشورهای همسایه آن است. کمبود آب عامل محدود کننده بسیار مهم برای رشد گیاه و تولید محصول است. کاهش کارایی جذب کودهای شیمیایی در شرایط تنش خشکی و اثرهای منفی زیست محیطی آنها لزوم استفاده از روشهای کشاورزی پایدار را ضروری میسازد. ...
بیشتر
سابقه و هدف: آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) یکی از گونههای مهم دارویی از تیره نعناعیان، بومی ایران و برخی کشورهای همسایه آن است. کمبود آب عامل محدود کننده بسیار مهم برای رشد گیاه و تولید محصول است. کاهش کارایی جذب کودهای شیمیایی در شرایط تنش خشکی و اثرهای منفی زیست محیطی آنها لزوم استفاده از روشهای کشاورزی پایدار را ضروری میسازد. قارچهای میکوریزا از راه همزیستی با گیاهان، ضمن فراهم کردن بخشی از عناصر غذایی ضروری گیاه، سبب کاهش اثرهای منفی تنشهای زیستی و غیرزیستی بر گیاهان میشوند. در این پژوهش تأثیر همزیستی قارچ میکوریزا در شرایط تنش و بدون تنش خشکی بر ویژگیهای مورفوفیزیولوژیک هشت اکوتیپ آویشن شیرازی بررسی شد.مواد و روشها: این مطالعه روی هشت اکوتیپ آویشن شیرازی شامل نمونههای جمعآوری شده از مناطق صفاشهر، نیریز، خانهخوره و فسا (واقع در استان فارس)، فریدن، بهارستان، کلاهقاضی (واقع در استان اصفهان) و قصرقند (واقع در استان سیستان و بلوچستان) انجام شد. گیاهان دو ساله این اکوتیپها در شرایط دو سطح رطوبتی شامل 50% و 90% ظرفیت زراعی خاک (بهترتیب تنش خشکی و بدون تنش خشکی) و دو سطح اعمال و عدم اعمال قارچ میکوریزا در یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد بررسی شدند. تنش خشکی به روش وزنی اعمال گردید و قارچ میکوریزا آربوسکولار در حفرههایی به عمق 4 تا 5 سانتیمتر در اطراف ریشه در گلدانها ریخته شد و در نهایت همزیستی آن با گیاه از طریق رنگآمیزی بررسی شد. صفات مورفوفیزیولوژیک شامل طول و عرض بوته، مساحت تاج پوشش، مساحت برگ، عملکرد خشک بوته و محتوای کلروفیل a و b اندازهگیری گردید. پس از انجام تجزیه واریانس، میانگینها با استفاده از آزمون LSD مقایسه شدند. برای تعیین همبستگی صفات از ضرایب همبستگی پیرسون و برای تعیین صفات مؤثر بر عملکرد خشک بوته از رگرسیون مرحلهای استفاده شد. نتایج: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که عوامل اکوتیپ، تنش خشکی و کاربرد میکوریزا اثر بسیار معنیداری بر طول و عرض بوته، مساحت تاج پوشش، مساحت برگ، عملکرد خشک بوته و کلروفیل a و b داشتند. معنیدار بودن اثرهای برهمکنش دو طرفه و سه طرفه اکوتیپ با تنش خشکی و کاربرد میکوریزا در همه صفات مورد بررسی نشان از واکنش متفاوت اکوتیپها در قبال تنش خشکی و کاربرد میکوریزا دارد. مقایسه میانگینها در دو سطح تنش خشکی، کاهش معنیدار همه صفات در شرایط تنش را نشان میدهد. کاربرد قارچ میکوریزا در شرایط بدون تنش افزایش معنیدار صفات را بهدنبال داشت. بکارگیری این قارچ در شرایط تنش، بخشی از کاهش ناشی از تنش خشکی در صفات را جبران کرد و افزایشی بین 14% (عرض بوته) تا 210% (عملکرد خشک بوته) در مقایسه با شرایط تنش خشکی را باعث شد. مقایسه میانگین اکوتیپها در هر یک از ترکیبهای سطوح تنش و قارچ میکوریزا بیانگر تفاوت معنیدار آنها برای صفات مختلف میباشد. شدت واکنش و یا تغییر این اکوتیپها در قبال اعمال تنش خشکی و کاربرد قارچ میکوریزا متفاوت است. نتایج ضرایب همبستگی و تجزیه رگرسیون مرحلهای حکایت از نقش کلیدی سطح برگ و طول بوته در تولید ماده خشک بوته در هر دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی دارد.نتیجهگیری: تنوع بالای موجود در صفات مختلف مورد ارزیابی ازجمله طول و عرض بوته، مساحت تاج پوشش، مساحت برگ، عملکرد خشک بوته و میزان کلروفیل a و b در اکوتیپهای مورد مطالعه و از سویی واکنش متفاوت این اکوتیپها در قبال تنش خشکی، بیانگر ظرفیت ژنتیکی غنی این گیاه بومی در ایران است که میتوان از آن در انتخاب ژنوتیپهای برتر استفاده کرد. با توجه به اثر افزاینده و معنیدار اغلب ویژگیهای مورد مطالعه، ازجمله عملکرد در اثر کاربرد قارچ میکوریزا، میتوان از این قارچ در تولید آویشن شیرازی در شرایط معمول زراعی و تنش خشکی بهره برد.
شهربانو عباسی؛ سعدالله هوشمند؛ ندا میرآخورلی؛ رودابه راوش
چکیده
در آویشن (Thymus) برگ مهمترین اندام تولیدکننده اسانس است و کرکهای ترشحی غدهای روی سطوح اندام هوایی ظرفیت منحصر به فردی برای سنتز و ترشح مواد مؤثره دارند. در این بررسی ویژگیهای مورفولوژیک و انواع ساختار کرک در چهار گونه آویشن شامل T. transcaucasicus، T. carmanicus، T. daenensis و T. armeniacus ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنیداری ...
بیشتر
در آویشن (Thymus) برگ مهمترین اندام تولیدکننده اسانس است و کرکهای ترشحی غدهای روی سطوح اندام هوایی ظرفیت منحصر به فردی برای سنتز و ترشح مواد مؤثره دارند. در این بررسی ویژگیهای مورفولوژیک و انواع ساختار کرک در چهار گونه آویشن شامل T. transcaucasicus، T. carmanicus، T. daenensis و T. armeniacus ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنیداری بین گونهها برای صفات طول ساقه، طول و تعداد برگ، وزن تر و خشک بوته، وزن خشک برگ و ساقه، تعداد کرکهای غدهای برگ، طول کرک، عملکرد و درصد اسانس بود. گونه T. armeniacus بیشترین تعداد کرک را نشان داد، در حالیکه بیشترین طول کرک مربوط به گونه T. transcaucasicus بود. بیشترین درصد و عملکرد اسانس بهترتیب در گونههای T. carmanicus و T. daenensis ناشی از تعداد کرک غدهای و تعداد برگ بیشتر مشاهده گردید. نتایج اسکن میکروسکوپ الکترونی (SEM) نشان داد از بین انواع کرک غدهای در هر چهار گونه مورد نظر تنها کرک غدهای سپری در برگ وجود داشت. ضرایب همبستگی مثبت و معنیدار بین تعداد کرک غدهای سطح رویی و زیری برگ با درصد و عملکرد اسانس تأکیدی بر نقش این ویژگی در تولید اسانس دارد. در تجزیه رگرسیون مرحلهای برای وزن خشک (متغیر تابع)، بیشترین ضرایب مثبت رگرسیون مربوط به وزن خشک برگ بود و 97% تغییرات را توجیه نمود. زمانی که عملکرد اسانس بهعنوان متغیر تابع لحاظ گردید، تنها صفت طول کرک با توجیه 49% از تغییرات این صفت، وارد مدل شد.
