تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران

مقایسه توده‌های بومی گیاه گوار (Cyamopsis tetragonoloba L.) با واریته‌های تجاری از نظر اجزای عملکرد، عملکرد و خصوصیات کیفی تحت شرایط فصول مختلف کشت

حیدر مفتاحی زاده؛ محمدحسن عصاره

دوره 35، شماره 3 ، مرداد و شهریور 1398، ، صفحه 456-470

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2019.124466.2454

چکیده

شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.456.95.3.1605.1578 به‌منظور مقایسه توده‌های بومی گوار (Cyamopsis tetragonoloba L.) با واریته‌های تجاری، آزمایشی در سه فصل کشت (10 اسفند، 5 خرداد و 15 مرداد) به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1396-1395 در شهرستان ایرانشهر اجرا گردید. صفات کیفی (درصد پروتئین، کربوهیدرات، کلروفیل، درصد صمغ)، ... بیشتر شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.456.95.3.1605.1578 به‌منظور مقایسه توده‌های بومی گوار (Cyamopsis tetragonoloba L.) با واریته‌های تجاری، آزمایشی در سه فصل کشت (10 اسفند، 5 خرداد و 15 مرداد) به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1396-1395 در شهرستان ایرانشهر اجرا گردید. صفات کیفی (درصد پروتئین، کربوهیدرات، کلروفیل، درصد صمغ)، عملکرد، اجزای عملکرد و … اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تنها اثرهای ساده فصل کاشت و واریته بر صفات ارتفاع گیاه در سطح 1% معنی‌دار شده است. واریته پیشن در کشت 15 مرداد دارای بیشترین طول دوره رشد و واریته گرمبیت در کشت 10 اسفند دارای کمترین طول دوره رشدی بودند. مقایسه میانگین تعداد غلاف در بوته نشان داد که واریته گرمبیت در کشت 10 اسفند دارای بیشترین تعداد غلاف در گیاه بود. همچنین واریته‌های سرباز در کشت 10 اسفند، گرمبیت در کشت 10 اسفند و گرمبیت در کشت 5 خرداد دارای بیشترین میزان بذر در گیاه بودند. واریته‌های سرباز در کشت 10 اسفند، گرمبیت در کشت 10 اسفند و دلگان در کشت10 اسفند دارای بیشترین میزان وزن بذر و واریته‌های HG-563 در کشت 15 مرداد و RGC-1033 در کشت 10 اسفند دارای کمترین میزان وزن بذر بودند. واریته سراوان در کشت 15 مرداد دارای بیشترین میزان درصد کربوهیدرات، واریته گرمبیت در کشت 5 خرداد، واریته گرمبیت در کشت 10 اسفند و واریته RGC-986 در کشت 5 خرداد دارای بیشترین درصد پروتئین و واریته RGC-986 در کشت 5 خرداد دارای بیشترین درصد صمغ بودند. نتیجه‌گیری کلی اینکه توده‌های بومی ایران از نظر کمترین طول دوره رشدی گیاه (زودرس)، درصد پروتئین، عملکرد بذر، تعداد غلاف در بوته و وزن بذر دارای اهمیت زیادی هستند و می‌توانند بعد از اعمال تیمارهای کودی و رژیم‌های آبیاری در برنامه‌های اصلاحی قرار گیرند.

اثر تاریخ کشت و رژیم‌های مختلف آبیاری بر خواص فیتوشیمیایی سه ژنوتیپ گیاه گوار (Cyamopsis tetragonoloba L.)

حیدر مفتاحی زاده؛ یوسف حمید اوغلی؛ محمدحسن عصاره؛ محید جوانمرد داخلی

دوره 34، شماره 4 ، مهر و آبان 1397، ، صفحه 617-628

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2018.110455.2015

چکیده

این پژوهش به‌منظور بررسی اثر تاریخ کشت و رژیم‌های مختلف آبیاری بر خصوصیات فیتوشیمیایی 3 ژنوتیپ گیاه گوار به‌صورت طرح کرت‌های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 2 تیمار تاریخ کشت به‌عنوان عامل اصلی، 4 تیمار رژیم آبیاری به‌عنوان عامل فرعی و 3 ژنوتیپ به‌عنوان عامل فرعی- فرعی در 3 تکرار انجام شد. بعد از برداشت بذر، عصاره اتانولی ... بیشتر این پژوهش به‌منظور بررسی اثر تاریخ کشت و رژیم‌های مختلف آبیاری بر خصوصیات فیتوشیمیایی 3 ژنوتیپ گیاه گوار به‌صورت طرح کرت‌های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 2 تیمار تاریخ کشت به‌عنوان عامل اصلی، 4 تیمار رژیم آبیاری به‌عنوان عامل فرعی و 3 ژنوتیپ به‌عنوان عامل فرعی- فرعی در 3 تکرار انجام شد. بعد از برداشت بذر، عصاره اتانولی تهیه گردید و مهمترین شاخص‌های فیتوشیمیایی شامل میزان فنول، تانن، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی (DPPH)، درصد پروتئین و ویسکوزیته اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که تاریخ کشت و رژیم‌های مختلف آبیاری بر روی تمامی صفات فیتوشیمیایی اثر معنی‌داری در سطح 1% داشت. درصد پروتئین بذر و درصد صمغ (گالاکتومانان) تحت تأثیر تاریخ کشت و رژیم‌های مختلف آبیاری قرار گرفت. درصد گالاکتومانان از 33.8-28% متغیر بوده که بیشترین میزان را تیمار اثرات متقابل تاریخ کشت دوم در رژیم آبیاری 4 مرحله‌ای با 33.8% به خود اختصاص داد. در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی، ژنوتیپ سوم (RGC-1066) بیشترین میزان ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و درصد پروتئین صمغ را به خود اختصاص داده‌است. در مورد سایر خصوصیات مورد بررسی، تفاوت معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها وجود نداشت. در مجموع، تاریخ کشت دوم (اوایل مردادماه)، RGC-1066 و رژیم آبیاری 4 مرحله‌ای بهترین تیمارها از نظر خصوصیات مورد بررسی بودند. نتایج این مطالعه نشان داد که کاشت گوار در منطقه مورد مطالعه، از نظر درصد پروتئین و ویسکوزیته صمغ مثبت ارزیابی می‌شود و توسعه کاشت آن می‌تواند در برنامه زراعی قرار گیرد.

تعیین نیاز آبی گل محمدی (Rosa damascena Mill.) با استفاده از لایسیمتر

ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ حسن روحی‌پور؛ محمدحسن عصاره؛ سیدرضا طبایی عقدائی؛ محمدحسین لباسچی؛ بهروز نادری

دوره 30، شماره 6 ، بهمن 1393، ، صفحه 923-931

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2015.11927

چکیده

به‌‌منظور تعیین نیاز آبی گل محمدی (Rosa damascena Mill.)، آزمایشی در ‌سال 1391 با استفاده از لایسیمترهای تحقیقاتی مرکز تحقیقات البرز، واقع در جنوب شهرستان کرج انجام شد. بدین منظور از لایسیمترهای زهکش‌دار که در آن یک گیاه بالغ از گل محمدی قرار داشت، استفاده گردید. لایسیمترهای مشابه‌ای نیز به کشت گیاه مرجع یونجه و همچنین بدون گیاه و دارای ... بیشتر به‌‌منظور تعیین نیاز آبی گل محمدی (Rosa damascena Mill.)، آزمایشی در ‌سال 1391 با استفاده از لایسیمترهای تحقیقاتی مرکز تحقیقات البرز، واقع در جنوب شهرستان کرج انجام شد. بدین منظور از لایسیمترهای زهکش‌دار که در آن یک گیاه بالغ از گل محمدی قرار داشت، استفاده گردید. لایسیمترهای مشابه‌ای نیز به کشت گیاه مرجع یونجه و همچنین بدون گیاه و دارای خاک اختصاص داده شد. آبیاری کلیه لایسیمترها، براساس نمونه‌برداری و اندازه‌گیری وزن تر و خشک نمونه خاک بود و به‌نحوی تنظیم گردید که در حد ظرفیت زراعی باشد. میزان آب ورودی از طریق حجمی ‌‌اعمال شد و آب خارج شده از هر لایسیمتر نیز در مخازن جداگانه جمع‌آوری و اندازه‌گیری شد. ویژگی‌های مورد مطالعه شامل میزان تبخیر و تعرق گل محمدی و گیاه مرجع یونجه بود. ضرایب گیاهی گل محمدی در طول دوره رشد گیاه از نسبت تبخیر و تعرق گل محمدی به گیاه مرجع یونجه بدست آمد. به‌منظور مقایسه روشهای مستقیم و غیرمستقیم در برآورد تبخیر و تعرق گیاه مرجع، از روشهای محاسباتی بلینی کریدل و پنمن مانتیث اصلاح شده توسط فائو استفاده گردید. طبق نتایج بدست آمده، میزان کارایی مصرف آب گل محمدی 18/2 گرم در لیتر و نسبت تعرق برابر با 46/0 لیتر محاسبه شد. میزان تبخیر و تعرق گل محمدی از اول فروردین‌ماه تا اتمام گلدهی با دریافت 820 درجه روز رشد معادل 5/111 میلی‌متر برآورد شد. میزان تبخیر و تعرق گل محمدی تا انتهای دوره رشد با دریافت 3740 درجه روز رشد، معادل 1147 میلی‌متر بود. میزان تبخیر و تعرق گیاه مرجع، با استفاده از لایسیمتر 1247 میلی‌متر تعیین شد، که پس از دریافت حرارتی معادل 8/3832 درجه روز رشد قابل مشاهده بود. این در حالیست که در روشهای محاسباتی مانند بلینی کریدل و پنمن مانتیث اصلاح شده توسط فائو، میزان تبخیر و تعرق گیاه مرجع به‌ترتیب 1392 و 7/1159 میلی‌متر برآورد شد. به بیان دیگر در روشهای لایسیمتری و محاسباتی برآورد مشابهی از تبخیر و تعرق گیاه مرجع ارائه گردید.

اثر تنش خشکی بر کمّیت و کیفیت اسانس و کارایی مصرف آب (WUE) در اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.)

محمدهادی راد؛ کامکار جایمند؛ محمدحسن عصاره؛ مهدی سلطانی

دوره 29، شماره 4 ، بهمن 1392، ، صفحه 772-782

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2014.4303

چکیده

کمبود آب می‌تواند اثرات متفاوتی را بر فرایندهای مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان به دنبال داشته باشد. تولید اسانس نیز از نظر مقدار و نوع ترکیب تحت تأثیر تنش خشکی قرار می‌گیرد. اکالیپتوس‌ها و ازجمله Eucalyptus camaldulensis Dehnh. به‌عنوان منابع غنی از اسانس و به‌ویژه ترکیب 8،1-سینئول مطرح می‌باشند. به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی ... بیشتر کمبود آب می‌تواند اثرات متفاوتی را بر فرایندهای مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان به دنبال داشته باشد. تولید اسانس نیز از نظر مقدار و نوع ترکیب تحت تأثیر تنش خشکی قرار می‌گیرد. اکالیپتوس‌ها و ازجمله Eucalyptus camaldulensis Dehnh. به‌عنوان منابع غنی از اسانس و به‌ویژه ترکیب 8،1-سینئول مطرح می‌باشند. به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر بازده اسانس، نوع ترکیب‌های شیمیایی و همچنین کارایی مصرف آب در گونه E. camaldulensis، تأثیر سه تیمار رطوبتی شامل 100% ظرفیت زراعی (بدون تنش)، 70% ظرفیت زراعی (تنش ملایم) و 40% ظرفیت زراعی (تنش شدید) در سه تکرار و در قالب طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در ایستگاه تحقیقات بیابان‌زدایی شهید صدوقی یزد و در شرایط لایسیمتری انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که هرچند با افزایش دسترسی گیاه به آب به‌دلیل تولید برگ بیشتر، اسانس بیشتری تولید گردید، اما تنش ملایم خشکی، افزایش بازده اسانس و بهبود کارایی مصرف آب در خصوص تولید اسانس را به همراه داشت. تنش ملایم خشکی باعث بالا رفتن درصد 8،1-سینئول نسبت به سایر تیمارها گردید (p < 0.001)، هرچند باعث کاهش تولید و یا توقف تولید بسیاری دیگر از ترکیب‌ها شد. درصد 8،1-سینئول در تیمارهای 100، 70 و 40 درصد ظرفیت زراعی به‌ترتیب 33/69، 13/78 و 87/51 بود. تولید ترکیب آلفا-پنین نیز به‌عنوان یکی دیگر از ترکیب‌های مهم تحت تأثیر رطوبت کافی (بدون تنش) قرار گرفت، به‌گونه‌ای که مقدار آن با سایر تیمارها دارای اختلاف معنی‌داری (p < 0.001) بود. درصد این ترکیب در تیمارهای 100، 70 و 40 درصد ظرفیت زراعی به‌ترتیب 14، 03/7 و 06/4 بود.

بررسی نوسانهای فصلی اسانس و ترکیب 1،8-سینئول در گونه‌های سازگار اکالیپتوس در استان فارس

کامکار جایمند؛ محمدحسن عصاره؛ مهدی میرزا؛ محمود نادری؛ شاهرخ کریمی؛ اسلام پارسا

دوره 29، شماره 4 ، بهمن 1392، ، صفحه 796-807

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2014.4306

چکیده

درختان اکالیپتوس (Eucalyptus) در شمار گونه‌های جنگلی سریع‌الرشد محسوب می‌شوند که بومی اقیانوسیه هستند، این گونه درختی بیش از 100 سال پیش به ایران وارد شد و در جنوب کشور که محیط مناسبی برای آن بود کشت شد. هدف از این تحقیق بررسی نوسانهای فصلی اسانس و ترکیب 1،8-سینئول در گونه‌های سازگار اکالیپتوس در استان فارس بود. برگ‌های 14 گونه اکالیپتوس ... بیشتر درختان اکالیپتوس (Eucalyptus) در شمار گونه‌های جنگلی سریع‌الرشد محسوب می‌شوند که بومی اقیانوسیه هستند، این گونه درختی بیش از 100 سال پیش به ایران وارد شد و در جنوب کشور که محیط مناسبی برای آن بود کشت شد. هدف از این تحقیق بررسی نوسانهای فصلی اسانس و ترکیب 1،8-سینئول در گونه‌های سازگار اکالیپتوس در استان فارس بود. برگ‌های 14 گونه اکالیپتوس به نامهای E. calcicultrix (Miq.) Blakely؛ E. camaldulensis var. camaldulensis Dehnh؛ E. cornuta؛ E. fruticetorum؛ E. intertexta R.T.Baker؛ E. largiflorens F. Muell.؛ E. lesouefii؛ E. longicornis F. Muell.؛ E. oleosa F. Muell.؛ E. rudis Endl.؛ E. salmonophloia F. Muell.؛ E. salubaris؛ E. stricklandii Maiden؛ E. viridic. از استان فارس به مدت دو سال (1387-1386) در اواسط هر فصل جمع‌آوری و به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری و توسط دستگاه‌های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در هر منطقه برخی از گونه‌ها ضمن اینکه در فصل یا فصول مشخصی دارای بیشترین بازده و کیفیت از اسانس بودند به‌دلیل بالا بودن مقدار اسانس و میزان ترکیب 1،8-سینئول موجود در آن قابل توصیه برای کشت وسیع در آن منطقه به منظور اسانس‌گیری هستند. بازده اسانس گونه‌های گونه‌های مختلف اکالیپتوس در فصول مختلف بین 0/1 تا 8/6 درصد در سال 1386 و 3/0 تا 8/5 درصد در سال 1387 متغیر بودند. گونه E. oleosa F.Muell. در شوسنی، ممسنی بالاترین میزان اسانس را در پاییز (4/6-2/5%) و بالاترین میزان ترکیب 1،8-سینئول را در زمستان (0/94-4/91%) داشت. این گونه بهترین گونه قابل توصیه برای کشت در این منطقه و مناطق مشابه از نظر اقلیمی بوده و بهترین زمان برداشت آن فصل پاییز و زمستان است.

بررسی اثر دگرآسیبی Eucalyptus camaldulensis Dehnh. بر فعالیت آنزیمی ‌پراکسیداز و برخی شاخص‌های رشد گندم (Triticum aestivum L.)

محبوبه سخایی؛ محمدحسن عصاره؛ آناهیتا شریعت؛ غلامرضا بخشی خانیکی؛ محمد متینی‌زاده

دوره 29، شماره 1 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 11-25

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2013.2874

چکیده

پتانسیل آللوپاتیک Eucalyptus camaldulensis Dehnh. طی 14 تیمار در گلخانه مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور بر برخی شاخص‌های رشد و تغییرات کمّی و کیفی آنزیم ‌پراکسیداز گندم بررسی شد. تیمارها شامل تیمار شاهد، عصاره اتانولی برگ اکالیپتوس در سه سطح (3، 6 و 12 گرم در لیتر)، عصاره آبی برگ اکالیپتوس در سه سطح (5، 10 و 20 درصد)، برگ‌های تر اکالیپتوس در سه سطح ... بیشتر پتانسیل آللوپاتیک Eucalyptus camaldulensis Dehnh. طی 14 تیمار در گلخانه مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور بر برخی شاخص‌های رشد و تغییرات کمّی و کیفی آنزیم ‌پراکسیداز گندم بررسی شد. تیمارها شامل تیمار شاهد، عصاره اتانولی برگ اکالیپتوس در سه سطح (3، 6 و 12 گرم در لیتر)، عصاره آبی برگ اکالیپتوس در سه سطح (5، 10 و 20 درصد)، برگ‌های تر اکالیپتوس در سه سطح (5، 10 و 15 گرم)، برگ‌های خشک آسیاب شده در سه سطح (5، 10 و 15 گرم) و نهال‌های یکساله اکالیپتوس بودند. شاخص‌های مورد بررسی شامل وزن تر و خشک بوته‌ها و سطح برگ بود. مقایسه اثر تیمارهای مختلف نشان داد که نهال‌های یکساله اکالیپتوس به دلیل ترشحات ریشه‌ای بیشترین اثر معنی‌دار را در کاهش شاخص‌های رشد در گندم داشت. با افزایش غلظت عصاره الکلی و آبی، وزن تر و خشک و سطح برگ گندم کاهش یافت، در صورتی که در تیمارهای برگ تر و نیز برگ خشک پودر شده، افزایش وزن تر و خشک و سطح برگ مشاهده شد. میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز گندم در تیمار ریشه‌ای به شدت افزایش پیدا کرد که در الگوی ایزوآنزیمی باند جدیدی در مقایسه با تیمار شاهد نشان داد. البته میزان فعالیت آنزیم در تیمار عصاره الکلی و آبی برگ‌های اکالیپتوس نیز افزایش پیدا کرد، اما باند ایزوآنزیمی‌جدیدی را نشان ندادند و در تیمار برگ تر و خشک اکالیپتوس، کمتر تحت تأثیر قرار گرفت.

تعیین نیاز آبی گیاه دارویی بومادران (Achillea millefolium L.) با استفاده از لایسیمتر

ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ حسن روحی‌پور؛ محمدحسن عصاره؛ محمدحسین لباسچی؛ بهلول عباس‌زاده؛ بهروز نادری؛ مهدی رضایی سرخوش

دوره 28، شماره 3 ، آبان 1391، ، صفحه 484-492

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2012.2954

چکیده

به ‌منظور تعیین نیاز آبی گیاه دارویی بومادران (Achillea millefolium L.)، آزمایشی در سالهای 87-1386 در مجتمع تحقیقاتی البرز، واقع در جنوب شهرستان کرج انجام شد. در این آزمایش، ابتدا نیاز آبی گیاه مرجع یونجه (ETo) با استفاده از معادله پنمن مانتیس تعیین شد و سپس با توجه به نیاز آبی یونجه و با استفاده از لایسمترهای زه‌کش‌دار، نیاز آبی گیاه دارویی ... بیشتر

تجزیه علّیت متوالی صفات مؤثر بر عملکرد سرشاخه و درصد اسانس کافوری (Camphorosma monspeliaca L.)

بهلول عباس زاده؛ محمدحسن عصاره؛ محمدرضا اردکانی؛ فرزاد پاک نژاد؛ معصومه لایق حقیقی؛ سعیده مشکی زاده

دوره 28، شماره 3 ، آبان 1391، ، صفحه 523-533

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2012.2969

چکیده

به منظور بررسی رابطه علّت و معلولی صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و برخی عناصر گیاه دارویی کافوری (Camphorosma monspeliaca L.) در رویشگاه طبیعی، این تحقیق اجرا گردید. در این تحقیق گیاه کافوری از رویشگاه طبیعی در مرحله گلدهی کامل، با استفاده از 9 پلات نمونه‌برداری گردید. صفات مورفولوژیک از قبیل ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش، ... بیشتر به منظور بررسی رابطه علّت و معلولی صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و برخی عناصر گیاه دارویی کافوری (Camphorosma monspeliaca L.) در رویشگاه طبیعی، این تحقیق اجرا گردید. در این تحقیق گیاه کافوری از رویشگاه طبیعی در مرحله گلدهی کامل، با استفاده از 9 پلات نمونه‌برداری گردید. صفات مورفولوژیک از قبیل ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش، عملکرد سرشاخه کل و سرشاخه گلدار 20 تا 40 گیاه اندازه‌گیری شد. کلروفیل، قندهای محلول، پرولین، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، کلر و آهن گیاهان هر پلات مختلف اندازه‌گیری شد. صفات مؤثر بر عملکرد سرشاخه و درصد اسانس از طریق همبستگی ساده صفات، تجزیه فاکتور، تجزیه گام‌به‌گام و تجزیه علّیت مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از همبستگی صفات نشان داد که سرشاخه کل با؛ تعداد پنجه (**96/0 =r)، قطر تاج پوشش 1 (**84/0 =r)، قطر تاج پوشش 2 (**86/0 =r)، سرشاخه گلدار (**79/0 =r)، کلروفیل کل 1 (*77/0 =r)، کلروفیل b (*67/0 =r) و آهن (**84/0 =r) همبستگی مثبت معنی‌دار داشت. سرشاخه کل با قندهای محلول (**80/0- =r)، پرولین (**88/0- =r)، کلسیم (*70/0- =r) و کلر (**94/0- =r) همبستگی منفی معنی‌دار نشان داد. عملکرد سرشاخه گلدار با تعداد پنجه، قطر تاج پوشش 1 و 2، درصد اسانس، کلروفیل کل 1 و آهن همبستگی مثبت معنی‌دار داشت. درصد اسانس با تعداد پنجه (**79/0 =r)، قـطر تاج پوشش 1 (*79/0 =r) و 2 (**83/0 =r)، عملکرد سرشاخه کل (*76/0 =r) و گلدار (**84/0 =r) و آهن (**86/0 =r) همبستگی مثبت معنی‌دار نشان داد. نتایج حاصل از تجزیه فاکتورها نشان داد که شاخص اول با مؤلفه‌های تعداد پنجه، قطر تاج پوشش 1 و 2، عملکرد اندام هوایی و سرشاخه گلدار، درصد اسانس و مقدار آهن موجود در پیکره رویشی، بیش از 55% تغییرات کل را توجیه نمودند. نتایج حاصل از تجزیه گام‌به‌گام صفات بر درصد اسانس به‌عنوان متغیر وابسته نشان داد که دو صفت آهن و عملکرد سرشاخه گلدار با ضریب تبیین 8048/0 وارد معادله شدند. نتایج حاصل از تجزیه علّیت نشان داد که آهن بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر درصد اسانس داشت. نتایج حاصل از تجزیه گام‌به‌گام صفات بر عملکرد سرشاخه کل به‌عنوان متغیر وابسته نشان داد که تعداد پنجه و ارتفاع گیاه وارد معادله شدند. نتایج حاصل از تجزیه علّیت نشان داد که تعداد پنجه بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد سرشاخه داشت.

بررسی صفات مورفولوژیک، درصد اسانس و برخی از عناصر معدنی موجود در گیاه چند منظوره کافوری (Camphorosma monspliaca L.)

محمدرضا اردکانی؛ بهلول عباس‌زاده؛ محمدحسن عصاره؛ فرزاد پاک‌نژاد؛ علی کاشانی؛ معصومه لایق‌حقیقی

دوره 28، شماره 2 ، مرداد 1391، ، صفحه 267-279

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2012.3041

چکیده

یکی از شیوه‌های مدیریت منابع طبیعی، بهره‌برداری از زمین‌های کم‌بازده و استفاده از گونه‌های مقاوم گیاهی در شرایط دشوار می‌باشد. در این پژوهش در سال 1388، از رویشگاه طبیعی کافوری (Camphorosma monspliaca L.) در منطقه اراک (دشت چرّا) در مرحله ابتدایی رشد رویشی، گلدهی کامل و رسیدگی بذر با استفاده از پلات‌گذاری با تکرار، نمونه‌برداری ... بیشتر یکی از شیوه‌های مدیریت منابع طبیعی، بهره‌برداری از زمین‌های کم‌بازده و استفاده از گونه‌های مقاوم گیاهی در شرایط دشوار می‌باشد. در این پژوهش در سال 1388، از رویشگاه طبیعی کافوری (Camphorosma monspliaca L.) در منطقه اراک (دشت چرّا) در مرحله ابتدایی رشد رویشی، گلدهی کامل و رسیدگی بذر با استفاده از پلات‌گذاری با تکرار، نمونه‌برداری گردید. در مرحله گلدهی کامل، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش (کانوپی)، طول و وزن ریشه، کلروفیل، وزن خشک بوته‌ها، میزان قندهای محلول، پرولین، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، کلر و آهن اندازه‌گیری شد. مقایسه میانگین صفات مورفولوژیک نشان داد که منطقه با شوری کمتر (منطقه 3 با dS/m 6/7 =EC)، بیشترین ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، سرشاخه کل و سرشاخه گلدار را داشت. منطقه با شوری زیاد (منطقه 1 با dS/m 4/12 =EC) بیشترین طول ریشه، وزن ریشه، درصد اسانس در مرحله رشد رویشی، گلدهی کامل و رسیدگی را نسبت به مناطق با شوری متوسط (منطقه 2 با dS/m 7/11 =EC) و منطقه 3 داشت. منطقه 1 بیشترین قند محلول، پرولین، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم و کلر را داشت. منطقه 3 بیشترین کلروفیل کل، کلروفیل a و کلروفیل b را داشت. همچنین منطقه 2 از آهن بیشتری برخوردار بود. نتایج همبستگی ساده صفات نشان دادند که بین ارتفاع گیاه با درصد اسانس در مرحله گلدهی کامل همبستگی منفی معنی‌دار وجود داشت. بین قندهای محلول با پرولین، منیزیم، کلسیم و کلر همبستگی مثبت معنی‌دار وجود داشت. همچنین بین قندهای محلول با کلروفیل کل 2 همبستگی منفی معنی‌دار وجود داشت. به‌طور کلی با توجه به نتایج، گیاه کافوری گیاهی متحمل به شوری بوده و به نظر می‌رسد که دارای ارزش دارویی و مرتعی می‌باشد.

بررسی ریشه‌زایی شاخه‌های گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) از طریق خوابانیدن تحت تیمارهای مختلف هورمونی در دو فصل متفاوت

محمدحسن عصاره؛ زهرا آبروش؛ سیدرضا طبایی‌عقدایی

دوره 26، شماره 4 ، بهمن 1389، ، صفحه 490-499

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2011.6664

چکیده

ارزش اقتصادی و دارویی گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) سبب شده تا تکثیر این گیاه مورد توجه و در اولویت تحقیق قرار گیرد. به منظور حفظ ژنوتیپ پایه‌های برگزیده، مطالعاتی بر روی خوابانیدن ساده در دو فصل‌ پاییز و زمستان بر روی شاخه‌های جوان و رشدیافتة درختچه‌های بالغ گل‌محمدی در سال 1386 انجام شد. شاخه‌ها تحت دو تیمار هورمونی ایندول بوتیریک اسید ... بیشتر ارزش اقتصادی و دارویی گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) سبب شده تا تکثیر این گیاه مورد توجه و در اولویت تحقیق قرار گیرد. به منظور حفظ ژنوتیپ پایه‌های برگزیده، مطالعاتی بر روی خوابانیدن ساده در دو فصل‌ پاییز و زمستان بر روی شاخه‌های جوان و رشدیافتة درختچه‌های بالغ گل‌محمدی در سال 1386 انجام شد. شاخه‌ها تحت دو تیمار هورمونی ایندول بوتیریک اسید و نفتالین استیک اسید با غلظت‌های متفاوت، در بستر ماسه بادی خیسانده شده و به مدت 24 ساعت در شرایط تاریکی خوابانیده شدند. نتایج نشان داد که در دو فصل پاییز و زمستان درصد ریشه‌زایی شاخه‌های گل‌محمدی در بستر ماسه بادی بالا بود. به‌طوری که تیمار ایندول بوتیریک اسید (IBA) با غلظت 50 میلی‌گرم در لیتر در دو فصل پاییز و زمستان بیشترین درصد ریشه‌زایی را به میزان 100% داشت و تیمار نفتالین استیک اسید (NAA) با غلظت50 میلی‌گرم در لیتر در فصل پاییز کمترین درصد ریشه‌زایی را به میزان 33/53% داشت. بنابراین شاخه‌های ریشه‌دار شده، پس از 5/3 ماه از پایة مادری جدا شده و در گلدان‌های حاوی مخلوطی از خاک باغبانی، ماسه بادی و پیت با نسبت‌ حجمی (1:1:1) در شرایط گلخانه و تحت آبیاری از پایین (گلدان‌ها درون تشتک) قرار گرفتند، به‌نحوی که زنده‌مانی شاخه‌های ریشه‌دار شده به میزان 90% بود.

استخراج و اندازه‌گیری ترکیبهای فلاونوییدی کامفرول و کوئرستین در گلبرگ ده ژنوتیپ از گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) از مناطق غربی ایران

کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی؛ محمدحسن عصاره؛ سیدرضا طبایی عقدایی؛ سعیده مشکی‌زاده

دوره 25، شماره 4 ، بهمن 1388، ، صفحه 547-555

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2010.7140

چکیده

دارویی هستند و برای مقابله با ویروسها و سلولهای سرطانی استفاده می‌شوند. هدف از این تحقیق، استخراج و اندازه‌گیری ترکیبهای فلاونوییدی کامفرول و کوئرستین در گلبرگ نمونه‌های مختلف گل‌محمدی کشت شده در باغ گیاه‌شناسی ایران (تهران) با منشأ مناطق غربی بود. پنج گرم نمونه تازه گل‌محمدی توسط دستگاه آسیاب برقی خرد و توسط مخلوط متانول و اسید ... بیشتر دارویی هستند و برای مقابله با ویروسها و سلولهای سرطانی استفاده می‌شوند. هدف از این تحقیق، استخراج و اندازه‌گیری ترکیبهای فلاونوییدی کامفرول و کوئرستین در گلبرگ نمونه‌های مختلف گل‌محمدی کشت شده در باغ گیاه‌شناسی ایران (تهران) با منشأ مناطق غربی بود. پنج گرم نمونه تازه گل‌محمدی توسط دستگاه آسیاب برقی خرد و توسط مخلوط متانول و اسید استیک (90:10) عصاره‌گیری شد. عصاره حاصل به 30 میلی‌لیتر حجم رسانده شده و جهت تجزیه به دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) تزریق شد. مقدار دو ترکیب کامفرول و کوئرستین در ده نمونه عصاره‌های گل‌محمدی تعیین شد. بیشترین میزان کامفرول در نمونه‌های کردستان (ppm 595)، قزوین (ppm 505)، آذربایجان‌غربی (ppm 484) و ایلام (ppm 483) بود و کمترین میزان در نمونه‌های کرمانشاه (ppm 74)، همدان (ppm 88) و لرستان (پل‌دختر) (ppm 252) وجود داشت. در رابطه با ترکیب کوئرستین، بالاترین میزان در نمونه‌های اردبیل (ppm 322)، آذربایجان‌غربی (ppm 312)، ایلام (ppm 302) و چهار محال بختیاری (ppm 239) بود و کمترین میزان در نمونه‌های لرستان (پل‌دختر) (ppm 77)، همدان (ppm 80)، کرمانشاه (ppm 117) و کهکیلویه و بویر احمد (گچساران) (ppm 158) بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده، بهترین اکسشن‌ها از نظر میزان ترکیبهای کامفرول و کوئرستین به‌ترتیب شامل آذربایجان‌غربی (ppm 484 و ppm 312)، ایلام (ppm 483 و ppm 302) و اردبیل (ppm 447 و ppm 322) بودند.

بررسی تغییرات فصلی اسانس Eucalyptus maculata Hook.

محمدحسن عصاره؛ منصوره صداقتی؛ خدیجه کیارستمی؛ عباس قمری‌زارع

دوره 25، شماره 4 ، بهمن 1388، ، صفحه 581-588

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2010.7143

چکیده

توانایی اکالیپتوس‌ها در رشد سریع سبب شده تا این جنس در جنگل‌کاری، مصارف صنعتی و دارویی اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کند. گونه درختی Eucalyptus maculata Hook. از نظر تولید برخی ترکیبهای شیمیایی و مصارف دارویی نسبت به سایر اکالیپتوس‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش ‌برای بررسی تغییرات کمّی اسانس و نوع ترکیبهای تشکیل‌دهنده برگ درخت ... بیشتر

تأثیر روشهای مختلف خشک کردن و اسانس‌گیری بر کمیت و کیفیت اسانس Eucalyptus largiflorens

الهام فتحی؛ فاطمه سفیدکن؛ غلامرضا بخشی خانیکی؛ زهرا آبروش؛ محمدحسن عصاره

دوره 25، شماره 1 ، اردیبهشت 1388، ، صفحه 64-74

چکیده

در این تحقیق برگهای جوان گونه‌ای اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus largiflorens در فصل بهار از شهرستان کاشان در استان اصفهان (نواحی مرکزی ایران) جمع‌آوری شد. برگهای جمع‌آوری شده تحت پنج تیمار مختلف شامل آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه خشک شدند. پس از خشک کردن برگها، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج شد ... بیشتر در این تحقیق برگهای جوان گونه‌ای اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus largiflorens در فصل بهار از شهرستان کاشان در استان اصفهان (نواحی مرکزی ایران) جمع‌آوری شد. برگهای جمع‌آوری شده تحت پنج تیمار مختلف شامل آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه خشک شدند. پس از خشک کردن برگها، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج شد و به‌وسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس این گونه در تیمار خشک شده در آون Cº50 (59/1%) به‌ترتیب بیش از آون Cº40 (58/1%) و آون Cº30 (37/1%) بدست آمد. بازده اسانس نمونه خشک شده در آفتاب (31/1%) تقریباً برابر با نمونه خشک شده در سایه (32/1%) بود. اجزای عمده اسانس شامل 8،1-سینئول (0/25%، 2/26%، 6/40%، 7/29% و 6/24%)، پارا-سیمن (2/17%، 4/17%، 3/20%، 5/20% و1/17%) و آلفا-پینن (2/16%، 6/12%، 4/14%، 2/7% و 9/9%) به‌ترتیب در آون Cº30، آون Cº40، آون Cº50، آفتاب و سایه بودند. با توجه به بالاتر بودن بازده اسانس و بیشتر بودن درصد 8،1-سینئول در آون Cº50 می‌توان برای این گونه خشک کردن در آون Cº50 را توصیه نمود. در بخش دیگری از تحقیق برگهای خشک شده در سایه، علاوه بر روش تقطیر با آب با استفاده از دو روش تقطیر دیگر یعنی تقطیر با آب و بخار و تقطیر با بخار آب مستقیم، اسانس آنها در مدت دو ساعت استخراج و به‌وسیله دستگاههای GC و GC/MS مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس در روش تقطیر با آب 32/1%، در روش تقطیر با آب و بخار 92/0% و در روش تقطیر با بخار مستقیم 77/0% بود. بالاترین درصد ترکیب عمده اسانس یعنی 8،1-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست آمد (4/31%). به این ترتیب مشاهده می‌شود که در روش تقطیر با آب بازده اسانس بالاتر می‌باشد و بیشترین درصد 8،1-سینئول از روش تقطیر با آب و بخار بدست می‌آید.

بررسی اثر آللوپاتیک اندام هوایی گیاه اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه علف هرز سلمک (Chenopodium album L.)

اکبر نجفی آشتیانی؛ محمدحسن عصاره؛ محمدعلی باغستانی؛ سید جواد انگجی

دوره 24، شماره 3 ، آبان 1387، ، صفحه 293-303

چکیده

در این تحقیق اثرهای عصاره برگ گیاه دارویی اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh.) بر کنترل رشد گیاهچه علف هرز سلمک(Chenopodium album L.) بررسی شد. آزمایش با استفاده از طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار و 5 سطح آب مقطر و عصاره الکلی اکالیپتوس (0، 1.5، 3، 6 و 9 گرم بر لیتر) اجرا گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که اثر سطوح مختلف عصاره برگ بهاره و زمستانه اکالیپتوس بر طول ... بیشتر

تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر کمیت و کیفیت اسانس سه ژنوتیپ از گل محمدی (Rosa damascena Mill.)

کتایون احمدی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدحسن عصاره

دوره 24، شماره 2 ، مرداد 1387، ، صفحه 162-176

چکیده

گل محمدی با نام علمی (Rosa damascena Mill.) گیاهی درختچه‌ای و متعلق به تیره Rosaceae می‌باشد. کشور ما سابقه طولانی در کشت و پرورش این گیاه داشته است. سازگاری گل محمدی به شرایط آب و هوایی کشورمان، وجود فرهنگ دیرینه تولید و مصرف، رونق و تقاضای بازارهای جهانی محصولات ایران و به تبع آن اشتغال‌زایی و ارز آوری از جمله مسائلی است که توجه خاص به این گیاه ... بیشتر گل محمدی با نام علمی (Rosa damascena Mill.) گیاهی درختچه‌ای و متعلق به تیره Rosaceae می‌باشد. کشور ما سابقه طولانی در کشت و پرورش این گیاه داشته است. سازگاری گل محمدی به شرایط آب و هوایی کشورمان، وجود فرهنگ دیرینه تولید و مصرف، رونق و تقاضای بازارهای جهانی محصولات ایران و به تبع آن اشتغال‌زایی و ارز آوری از جمله مسائلی است که توجه خاص به این گیاه را می‌طلبد. در این تحقیق، اثر روشهای مختلف خشک کردن (آفتاب، سایه، آون 30 و 40 درجه سانتی‌گراد) بر کمیت و کیفیت اسانس گلبرگهای سه ژنوتیپ گل محمدی بررسی شد. اسانس کلیه نمونه‌ها به روش تقطیر با آب، استخراج و به‌وسیله دستگاههای GC و GC/MS تجزیه و شناسایی شد. نتایج نشان داد که اسانس گلبرگهای تازه دارای بالاترین کیفیت (درصد بالای ژرانیول و سیترونلول و کمترین میزان ترکیبات مومی) بود. بنابراین برای مقاصد اسانس‌گیری، لازم است بلافاصله پس از جمع‌آوری گلهای تازه، عملیات تولید اسانس صورت گیرد. نتایج حاصل از تأثیر روشهای مختلف خشک کردن بر کمیت و کیفیت اسانس نشان داد که اسانس حاصل از گلبرگهای خشک شده در سایه نسبت به اسانس حاصل از روشهای دیگر از لحاظ میزان اسانس دارای تفاوت معنی‌داری نبوده، ولی از لحاظ کیفیت دارای تفاوت چشمگیری است. به‌طوری که میزان سیترونلول و ژرانیول بالاتر بوده ولی درصد ترکیبهای مومی و سنگین کاهنده کیفیت اسانس کمتر می‌باشد. بنابراین در صورت نیاز به تهیه گلبرگ خشک جهت مصارف مختلف غیر از اسانس‌گیری، بهترین روش خشک کردن گل محمدی، برای حفظ مقادیر بالاتری از اسانس و اجزای معطر، خشک کردن در سایه توصیه می‌شود.

مقایسه سسکوئی‌ترپن‌های موجود در اسانس گیاهان Anthemis hyalina DC.، Matricaria recutita L. و Matricaria aurea (Loefl.) Schultz-Bip.

زهرا جلالی؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدحسن عصاره؛ فریده عطار

دوره 24، شماره 1 ، اردیبهشت 1387، ، صفحه 31-37

چکیده

کامازولن، آلفا-بیسابولن اکسید A و آلفا-بیسابولول اکسیدهای A وB از سسکوئی‌ترپن‌های مهم و ارزشمند در بابونه هستند که به دلیل موارد استفاده متعدد در مواد آرایشی-بهداشتی مورد توجه هستند. در این تحقیق گلهای سه گونه Matricaria recutita L. (از سه رویشگاه در استان خوزستان، بوشهر و فیروزآباد فارس)، Matricaria aurea (Loefl.) Schultz-Bip. و Anthemis hyalina DC. هر کدام از یک رویشگاه ... بیشتر کامازولن، آلفا-بیسابولن اکسید A و آلفا-بیسابولول اکسیدهای A وB از سسکوئی‌ترپن‌های مهم و ارزشمند در بابونه هستند که به دلیل موارد استفاده متعدد در مواد آرایشی-بهداشتی مورد توجه هستند. در این تحقیق گلهای سه گونه Matricaria recutita L. (از سه رویشگاه در استان خوزستان، بوشهر و فیروزآباد فارس)، Matricaria aurea (Loefl.) Schultz-Bip. و Anthemis hyalina DC. هر کدام از یک رویشگاه به‌ترتیب در تنگ ارم و دشتستان جمع‌آوری گردید و پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه، به روش تقطیر با آب مورد اسانس‌گیری قرار گرفت. سپس ترکیبهای تشکیل‌دهنده اسانسها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه‌ای (Analytical GC) و گازکروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) و محاسبه اندیس‌های بازداری، مورد شناسایی قرار گرفتند. بازده اسانس M. recutita در نمونه بوشهر 85/2%، در نمونه خوزستان 68/0% و در نمونه فارس 35/2% بود، در حالی‌که بازده اسانس M. aurea 63/0‌% و بازده اسانس Anthemis hyalina 54/2% بدست آمد. تعداد 9 ترکیب در اسانس نمونه‌های مختلف M. recutita شناسایی شد که از بین آنها آلفا-بیسابولن اکسید A (4/92%-4/63%)، آلفا-بیسابولول اکسید A (4/15%-3/3%) و کامازولن (6/10%-6/2%) عمده‌ترین اجزا بودند. تعداد 7 ترکیب در اسانس M. aurea شناسایی شد که اجزای اصلی شامل آلفا-بیسابولن اکسید A (0/59%)، آلفا-بیسابولول اکسید A (3/22%) و کامازولن (8/8%) بودند. همچنین 6 ترکیب در اسانس Anthemis hyalina شناسایی شد. ترکیبهای عمده این اسانس آلفا-بیسابولن اکسید A (1/66%)، آلفا-بیسابولول اکسید A (5/15%) و کامازولن (9/6%) بودند.

استخراج و تعیین ترکیبهای شیمیایی اسانس پنج گونه اکالیپتوس کشت شده در مناطق گرمسیری ایران

زهرا آبروش؛ فاطمه سفیدکن؛ محمدحسن عصاره

دوره 23، شماره 3 ، آبان 1386، ، صفحه 323-330

چکیده

برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii ، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمع‌آوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان 90 دقیقه استخراج و بوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی ... بیشتر برگهای جوان پنج گونه از اکالیپتوسهای کاشته شده در ایران به نامهای علمی Eucalyptus stricklandii Maiden، E. brockwayii ، E. sargentii Maiden، E. lagiflorens F. Muell و E. kruseana F. Muell در فصل بهار از شهرستان شوشتر در استان خوزستان جمع‌آوری گردید. پس از خشک کردن در سایه، با استفاده از روش تقطیر با آب، اسانس آن در مدت زمان 90 دقیقه استخراج و بوسیله دستگاههای کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. هفده ترکیب در اسانسE. stricklandii شناسایی شد که عمده‌ترین ترکیبها، 8،1-سینئول (2/71%) و آلفا-پینن (2/9%) بودند. بیست وپنج ترکیب در اسانس E. brockwayii شناسایی شد که مهمترین ترکیبهای اسانس این گونه 8،1-سینئول (8/17%)، ایزوپنتیل ایزووالرات (2/17%)، آلفا-پینن (0/14%)، ترانس پینوکاروئول (0/12%)، بتا-پینن (5/7%) و پارا-سیمن (3/5%) بودند. شانزده ترکیب اسانسE. sargentii را تشکیل می‌دادند که از بین آنها 8،1-سینئول (7/56%)، بتا-اودسمول (/6%) و آلفا-پینن (9/4%) اجزای عمده بودند. پانزده ترکیب در اسانس E. largiflorens شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/41%)، اسپاتولنول (6/11%) و ویردیفلورول (0/7%) مهمترین ترکیبها بودند. همچنین پانزده ترکیب در اسانس E. kruseana شناسایی شد که 8،1-سینئول (3/63%) و آلفا-پینن (9/15%) بیشترین درصد را داشتند. نتایج نشان می‌دهد که 8،1-سینئول جزء اصلی کلیه اسانسهای مورد مطالعه است. اما درصد نسبی آن در اسانس گونه E. stricklandii بیشتر است. بنابراین برگها و اسانس این گونه با توجه به استانداردهای تعریف شده برای اسانس گونه‌های اکالیپتوس در فارماکوپه‌ها، به منظور استفاده برای مصارف دارویی مناسبتر می‌باشد.

مقایسه بازده و اجزای اسانس پنج گونه اکالیپتوس سازگار شده در دو منطقه در جنوب ایران

فاطمه سفیدکن؛ محمد حسن عصاره؛ مهدی میرزا؛ زهرا آبروش؛ محمد حسن صالحه شوشتری

دوره 23، شماره 1 ، اردیبهشت 1386، ، صفحه 39-50

چکیده

در این تحقیق برگهای پنج گونه اکالیپتوس به نامهای Eucalyptus microtheca F. Muell، E. gongylocarpa Blakely، Maiden E. gillii، Maiden E. woodwardi وE. Salubris F. Muell در فصل بهار، از دو نقطه در استان خوزستان (شوشتر و دزفول) جمع‌آوری شد و پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه، به روش تقطیر با آب، مورد اسانس‌گیری قرار گرفت. سپس ترکیب‌های تشکیل دهنده اسانس‌ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی ... بیشتر در این تحقیق برگهای پنج گونه اکالیپتوس به نامهای Eucalyptus microtheca F. Muell، E. gongylocarpa Blakely، Maiden E. gillii، Maiden E. woodwardi وE. Salubris F. Muell در فصل بهار، از دو نقطه در استان خوزستان (شوشتر و دزفول) جمع‌آوری شد و پس از خشک شدن در محیط آزمایشگاه، به روش تقطیر با آب، مورد اسانس‌گیری قرار گرفت. سپس ترکیب‌های تشکیل دهنده اسانس‌ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی تجزیه‌ای (Analytical. GC) و گازکروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS)و محاسبه اندیس‌های بازداری، مورد شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس E. microtheca برابر (43/0% و 37/0%)، E. gongylocarpa (37/2% و 78/1%)، E. gillii (5/3% و 95/3%)، E. woodwardi (18/1% و 13/1%) و E. salubris (05/2% و 02/1%) به ترتیب در نمونه‌های شوشتر و دزفول بود. در اسانس E. microtheca اجزای عمده 1،8-سینئول (7/26% و 9/16%)، پارا-سیمن (8/14% و 4/20%)، و آلفا-پینن (5/12% و 0/12%) به ترتیب در نمونه‌های شوشتر و دزفول بودند. ترکیب‌های اصلی در اسانس E. gongylocarpa 1،8-سینئول (6/66% و 6/78%) و آلفا-پینن (2/5% و 2/7%) در اسانس E. gillii 1،8-سینئول (5/58% و 3/81%) و آلفا-پینن (9/13% و 0/11%)، در اسانس E. woodwardi 1،8-سینئول (7/58% و 1/45%) و آلفا-پینن (1/23% و 4/21%) و در اسانس E. Salubris 1،8-سینئول (0/62% و 0/71%) و آلفا-پینن (0/8% و 0/10%) به ترتیب در نمونه‌های شوشتر و دزفول بودند. تفاوت در میزان ترکیب‌های عمده نمونه‌های شوشتر و دزفول می‌تواند به دلیل برخی تفاوت‌های اقلیمی مثل تفاوت در بافت خاک و میزان آب در دسترس گیاه باشد.

مقایسه کمیت و کیفیت ترکیبهای معطر Rosa damascena Mill. حاصل از روشهای مختلف استخراج

فاطمه سفیدکن؛ زهرا اکبری؛ محمد حسن عصاره؛ غلامرضا بخشی خانیکی

دوره 22، شماره 4 ، بهمن 1385، ، صفحه 351-365

چکیده

در این تحقیق به منظور بررسی تاٌثیر روشهای مختلف استخراج بر مبزان و کیفیت ترکیبهای معطر گل محمدی، Rosadamascena Mill.، گلبرگهای جمعآوری شده آن از مناطق مختلف از ایران (دو نمونه از باغ گیاه شناسی ملی ایران با منشاٌ کاشان و اسکو (آذربایجان شرقی)، یک نمونه از کاشان و یک نمونه از جاده چالوس)، تحت آزمایش قرار گرفت. چهار روش مختلف استخراج در این ... بیشتر در این تحقیق به منظور بررسی تاٌثیر روشهای مختلف استخراج بر مبزان و کیفیت ترکیبهای معطر گل محمدی، Rosadamascena Mill.، گلبرگهای جمعآوری شده آن از مناطق مختلف از ایران (دو نمونه از باغ گیاه شناسی ملی ایران با منشاٌ کاشان و اسکو (آذربایجان شرقی)، یک نمونه از کاشان و یک نمونه از جاده چالوس)، تحت آزمایش قرار گرفت. چهار روش مختلف استخراج در این تحقیق شامل دو روش تقطیر (1- تقطیر با آب 2- تقطیر با آب و بخار آب) و دو روش استخراج با حلال آلی(1- استخراج توسط هگزان 2- استخراج توسط پترولیوماتر) بودند. ابتدا بازده اسانس حاصل از روشهای تقطیر و کانکریت و عصاره مطلق حاصل از روشها یا استخراج با حلال آلی محاسبه شد. سپس اجزای تشکیل دهنده نمونههای حاصل، با استفاده از دستگاه گازکروماتوگرافی (GC) و گازکروماتوگراف متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/ MS) مورد شناسایی کمی و کیفی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که برای سه نمونه گل محمدی (به جز نمونه اسکو) اختلاف معنی داری بین بازده اسانس ها و عصاره های مطلق وجود ندارد ولی برای کلیه نمونه ها، بازده کانکریت از بازده اسانس و عصاره مطلق بالاتر است (در سطح 1%). در عصاره های مطلق، ترکیب عمده فنیل اتیل الکل است در حالیکه در اسانس های حاصل از روش های تقطیر این ترکیب دیده نمی شود. میزان سیترونلول و ژرانیول در اسانس برخی نمونه ها بالاتر از عصاره مطلق است در حالیکه برای برخی نمونه ها میزان این ترکیبها در اسانس و عصاره مطلق نزدیک به یکدیگر است. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که نه تنها از پترولیوم اتر برای تهیه کانکریت و عصاره مطلق می توان به جای هگزان استفاده کرد، بلکه در برخی موارد با استفاده از پترولیوم اتر کیفیت عصاره مطلق بهتر است.

ترکیبهای شیمیایی اسانس گیاه Eucalyptus caesia Benth

محمدحسن عصاره؛ زهرا آبروش؛ محمدباقر رضایی

دوره 22، شماره 1 ، اردیبهشت 1385، ، صفحه 69-73

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2006.115003

چکیده

برگ درخت گونه اکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus caesia Benth. از منطقه شمال خوزستان در اواسط اسفند 1382 جمع آوری گردید. روغن اسانسی گیاه به وسیله تقطیر با آب استخراج و به کمک دستگاههای کروماتوگرافی گازی GC و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی GC/MS مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفت. بازده اسانس گیری 0.1 درصد بدست آمد (بر اساس وزن برگ خشک گیاه). ... بیشتر

بررسی و تعیین ترکیبهای شیمیایی اسانس برگ Eucalyptus stricklandii Maiden و Eucalyptus erythrocorys F. Muell.

کامکار جایمند؛ محمدحسن عصاره؛ محمدباقر رضایی؛ محمدمهدی برازنده

دوره 21، شماره 4 ، بهمن 1384، ، صفحه 443-452

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2006.115020

چکیده

نمونه های دو گونه اوکالیپتوس Eucalyptus stricklandii Maiden و Eucalyptus erythrocorys F. Muell. که در منطقه شمال خوزستان کشت گردیده در اواسط اسفند 1382 جمع آوری و به روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) اسانس گیری و سپس نمونه توسط دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه قرار گرفتند. ترکیبهای عمده در گونه E. stricklandii ... بیشتر

مقایسه کمیت و کیفیت اسانس گل محمدی .Rosa damascena Mill حاصل از طرحهای مختلف دستگاهی تقطیر با آب

کامکار جایمند؛ محمدباقر رضایی؛ محمدحسن عصاره؛ محمد مهدی برازنده

دوره 21، شماره 3 ، آبان 1384، ، صفحه 283-292

https://doi.org/10.22092/ijmapr.2005.115077

چکیده

در این تحقیق اسانس گل محمدی Rosa damascena Mill. به روش تقطیر با آب در طرحهای مختلف، جهت بهینه سازی آن، استخراج گردید. بازده اسانس در طرحهای مختلف کلونجر (0.008 درصد)، میکوئل (0.014 درصد)، A.O.A.C. (درصد 0.012) و در دو طرح جایمند-رضایی، شماره 1 (0.015 درصد) و شماره 2 (0.023 درصد) بدست آمدند. اسانس توسط دستگاههای کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل ... بیشتر

بررسی ترکیبهای روغن اسانسیEucalyptus porosa

محمدحسن عصاره؛ محمد مهدی برازنده؛ کامکار جایمند

دوره 20، شماره 4 ، بهمن 1383، ، صفحه 469-476

چکیده

گونه‌ای اوکالیپتوس با نام علمی Eucalyptus porosa در اواسط اسفند ماه 1382 از شهرستان دزفول (باغ فدک)جمع آوری شد و از برگ خشک آن به روش تقطیر با آب در دستگاه مدل کلونجر و به مدت 20 دقیقه اسانسگیری به عمل آمد. بازده اسانسگیری بر اساس وزن برگ خشک معادل 0.57 % (وزن اسانس در 100 گرم برگ خشک) محاسبه گردید. به منظور شناسایی کمی وکیفی ترکیبهای ... بیشتر

دوره 40 (1403)

دوره 39 (1402)

دوره 38 (1401)

دوره 37 (1400)

دوره 36 (1399)

دوره 35 (1398)

دوره 34 (1397)

دوره 33 (1396)

دوره 32 (1395)

دوره 31 (1394)

دوره 30 (1393)

دوره 29 (1392)

دوره 28 (1391)

دوره 27 (1390)

دوره 26 (1389)

دوره 25 (1388)

دوره 24 (1387)

دوره 23 (1386)

دوره 22 (1385)

دوره 21 (1384)

دوره 20 (1383)

دوره 19 (1382)

دوره 18 (1381-7)

دوره 17 (1381-6)

دوره 16 (1381-5)

دوره 15 (1381-4)

دوره 14 (1381-3)

دوره 13 (1381-2)

دوره 12 (1381-1)

دوره 11 (1380-5)

دوره 10 (1380-4)

دوره 9 (1380-3)

دوره 8 (1380-2)

دوره 7 (1380-1)

دوره 6 (1379)

دوره 5 (1379)

دوره 4 (1378)

دوره 3 (1378)

دوره 2 (1377)

دوره 1 (1377)

نویسنده = محمدحسن عصاره

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده