فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
الناز فرج زاده معماری تبریزی؛ افسانه یوسف پور دخانیه
چکیده
سابقه و هدف: سنبلالطیب یکی از گیاهان دارویی مهم شناخته شده در جهان است. این گیاه دارویی بهویژه خواص آن بر روی اعصاب شناخته شده است. با وجود این، تولید در این گیاه دارویی وابسته به افزودن نهادههای گیاهیست. اکسین و نانو هیومیک اسید ازجمله ترکیبهای مهم برای بهبود رشد و عملکرد گیاهان بهویژه گیاهان دارویی هستند. اکسینها هورمونهای ...
بیشتر
سابقه و هدف: سنبلالطیب یکی از گیاهان دارویی مهم شناخته شده در جهان است. این گیاه دارویی بهویژه خواص آن بر روی اعصاب شناخته شده است. با وجود این، تولید در این گیاه دارویی وابسته به افزودن نهادههای گیاهیست. اکسین و نانو هیومیک اسید ازجمله ترکیبهای مهم برای بهبود رشد و عملکرد گیاهان بهویژه گیاهان دارویی هستند. اکسینها هورمونهای گیاهی هستند که نقش اساسی در فرایندهای رشد و توسعه گیاهان دارند، مانند ریشهزایی، کشش ساقه و تنظیم پاسخ به شرایط محیطی. این هورمونها به تنظیم تعادل هورمونی در گیاه کمک کرده و میتوانند به افزایش کمیت و کیفیت محصولات گیاهی کمک کنند. نانو اسیدهیومیک نیز از ترکیبهای آلی است که از تجزیه مواد ارگانیک در خاک به دست میآید و بهدلیل ابعاد نانویی خود قابلیت جذب بهتری در گیاهان دارد. این ترکیب به بهبود ویژگیهای خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب، تسهیل جذب مواد مغذی و تقویت سیستم دفاعی گیاه کمک میکند. استفاده از نانو اسیدهیومیک در ترکیب با اکسین میتواند اثرهای مثبتی بر رشد و کیفیت گیاهان دارویی ازجمله افزایش محتوای ترکیبهای فعال دارویی داشته باشد، ازاینرو در این تحقیق تأثیر هورمون اکسین و نانو اسیدهیومیک بر ویژگیهای فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاه دارویی سنبلالطیب را مورد بررسی قرار دادیم.مواد و روشها: تیمارها شامل غلظتهای مختلف اکسین (صفر، 15، 30 و 45 پیپیام) و غلظتهای مختلف نانو اسیدهیومیک (2، 4 و 6 گرم در لیتر) بود، هر دو تیمار به صورت محلولپاشی بهکار برده شد. این بررسی در دو سال به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای تصادفی انجام شد. وزن خشک ریشه و اندام هوایی و محتوای اکسین، سیتوکنین و کربوهیدراتهای ریشه و اندام هوایی اندازهگیری شد.نتایج: در این تحقیق تأثیر هورمون اکسین و نانو اسیدهیومیک بر ویژگیهای فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاه دارویی سنبلالطیب مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد اکسین در غلظتهای 30 و 45 پیپیام بهطور قابل توجهی وزن خشک برگها را افزایش داد، بهطوریکه در سال اول تیمار محلولپاشی اکسین با غلظت 30 پیپیام موجب افزایش 15.1 درصدی وزن خشک برگ شد و در سال دوم این افزایش به 40 درصد رسید. همچنین در تیمارهای نانو اسیدهیومیک محلولپاشی با غلظت 6 گرم در لیتر باعث افزایش معنیدار وزن خشک برگها گردید و نسبت به عدم استفاده از نانو هیومیک به میزان 12.8 درصد افزایش یافت. تأثیر هورمون اکسین همچنین موجب افزایش شاخص محتوای کلروفیل شد، بهطوریکه در تیمار با غلظت 30 پیپیام این شاخص 13.9 درصد افزایش یافت. علاوه بر این، استفاده از نانو اسیدهیومیک در غلظت 6 گرم در لیتر نیز افزایش 8 درصدی در شاخص کلروفیل برگها داشت. در مورد رشد ریشهها، کاربرد اکسین بهویژه در غلظتهای 30 و 45 پیپیام باعث افزایش 33 تا 39 درصدی وزن خشک ریشهها شد، همچنین نانو اسیدهیومیک در غلظت 6 گرم در لیتر افزایش 19.1 درصدی در وزن خشک ریشهها داشت. همچنین هر دو تیمار اکسین و نانو اسیدهیومیک موجب افزایش محتوای قندهای محلول در برگها و ریشهها شدند که این افزایش در اثر تیمار نانو هیومیک به میزان 21.7 درصد و در اثر تیمار اکسین به میزان 14.6 درصد مشاهده شد.نتیجهگیری: بهطورکلی نتایج این مطالعه نشان داد که هر دو ترکیب اکسین و نانو اسیدهیومیک با تأثیر بر فرایندهای هورمونی و متابولیکی گیاه میتوانند رشد و عملکرد گیاهان دارویی مانند سنبلالطیب را بهطور قابل توجهی بهبود ببخشند و موجب افزایش شاخصهای کلروفیل، قندهای محلول و رشد ریشهها شوند. هر دو تیمار اکسین و نانو هیومیکاسید با افزایش ظرفیت فتوسنتزی، محتوای سیتوکنین و قدرت منبع گیاه موجب بهبود رشد برگها و ریشهها و افزایش عملکرد گیاه دارویی سنبلالطیب میشوند.
