اثرات بیولوژیک اسانس‌ها و عصاره‌ها
داراب یزدانی؛ مهدی ابراهیمی؛ سعید مودی؛ فرزانه نباتی؛ محسن پویان؛ سمیه الوانی؛ فرزانه جوکار شوریجه
چکیده
استان خراسان جنوبی بزرگ‌ترین تولیدکننده عناب (Ziziphus jujuba Mill.) در ایران است و زندگی بخش قابل توجهی از مردم آن منطقه به تولید این محصول وابسته است. شیوع آفت سنک عناب (Monosteira alticarinata Ghauri) در سال‌های اخیر علاوه‌بر کاهش تولید محصول، به‌دلیل استفاده وسیع از سموم شیمیایی برای کنترل این حشره در زمان برداشت محصول، سلامت مصرف‌کنندگان عناب را تهدید ...
بیشتر
استان خراسان جنوبی بزرگ‌ترین تولیدکننده عناب (Ziziphus jujuba Mill.) در ایران است و زندگی بخش قابل توجهی از مردم آن منطقه به تولید این محصول وابسته است. شیوع آفت سنک عناب (Monosteira alticarinata Ghauri) در سال‌های اخیر علاوه‌بر کاهش تولید محصول، به‌دلیل استفاده وسیع از سموم شیمیایی برای کنترل این حشره در زمان برداشت محصول، سلامت مصرف‌کنندگان عناب را تهدید می‌کند. ازاین‌رو، در این پژوهش امکان کنترل این آفت با فرمولاسیون عصاره و اسانس برخی گیاهان دارویی برای اولین بار بررسی شد. در مرحله آزمایشگاهی، ترکیب‌های مورد بررسی شامل عصاره Capsicum annuum L. (30%) + روغن Allium sativum L. (10%)، اسانس Mentha piperita L. (10%) + اسانس Pelargonium graveolens L’Hér. (10%)، اسانس Syzygium aromaticum L. (30%)، روغن Azadirachta indica A. Juss. (5%) + اسانس Thymus vulgaris L. (5%) و روغن A. indica (5%) + اسانس Th. vulgaris (5%) + صابون پتاسیم (50%) بودند که همراه با دلتامترین (0.1%) به‌عنوان شاهد مثبت و آب به‌عنوان شاهد منفی در آزمون زیست‌سنجی بررسی شدند. نتایج حاصل از آزمون زیست‌سنجی نشان‌دهنده کارایی بالای پنجمین فرمولاسیون بود که بعد از گذشت چهار ساعت با غلظت 2% سبب نابودی 100% آفت شد و همراه با دلتامترین با 92.5% تلفات حشره در یک گروه آماری قرار گرفت. نتایج نرم‌افزار Polo plus نشان‌دهنده مرگ 50% حشرات (LC50) در غلظت 0.91% از فرمولاسیون پنجم بود. نتایج تحلیل داده‌های میدانی با نرم‌افزار SAS نشان‌دهنده کنترل نسبی فرمولاسیون مورد استفاده در بررسی‌های میدانی بود؛ به‌نحوی که بعد از گذشت 24، 48 و 72 ساعت درصد کنترل حشره در غلظت 2% از این فرمولاسیون به‌ترتیب 27.43، 43.99 و 56.24 بوده است. این نتایج نشان می‌دهد که فرمولاسیون گیاهی حاوی روغن چریش، اسانس آویشن و صابون پتاسیم در غلظت 2% از قابلیت مناسبی برای کنترل سنک عناب برخوردار است و می‌تواند پس از ثبت به‌عنوان جایگزین سموم رایج در کنترل سنک عناب مورد استفاده قرار گیرد.
مهدی ابراهیمی؛ غلامرضا زمانی؛ زهره علیزاده
چکیده
با توجه به اهمیت گیاه دارویی همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) در صنایع مختلف ازجمله داروسازی، در این مطالعه تأثیرات تنش خشکی بر برخی صفات فیزیولوژیک و عملکردی این گیاه دارویی بررسی شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار طی سال‌های 94-1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند انجام شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل تنش ...
بیشتر
با توجه به اهمیت گیاه دارویی همیشه‌بهار (Calendula officinalis L.) در صنایع مختلف ازجمله داروسازی، در این مطالعه تأثیرات تنش خشکی بر برخی صفات فیزیولوژیک و عملکردی این گیاه دارویی بررسی شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار طی سال‌های 94-1393 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی بیرجند انجام شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل تنش خشکی در چهار سطح (به‌ترتیب 80، 60، 40 و 20 درصد آب قابل‌استفاده خاک) و دو تیپ گیاه همیشه‌بهار (تیپ دارویی و تیپ زینتی) بود. نتایج آزمایش نشان داد که با افزایش تنش، از میزان فعالیت آنزیم آسکوربات پروکسیداز کاسته شد و فعالیت دو آنزیم سوپراکسیددسموتاز و کاتالاز نیز در ابتدا افزایش و بعد کاهش یافت. تجمع بیش‌ازحد گونه‌های اکسیژن فعال (ROS) و ناکارآمدی سیستم آنتی‌اکسیدانی گیاه در مواجهه با آن احتمالاً دلیل کاهش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان در بالاترین سطح تنش بوده‌است. میزان پرولین با افزایش تنش افزایش یافت، به‌طوری‌که در بالاترین سطح تنش از 4 برابر شاهد نیز بیشتر بود. با افزایش خشکی، میزان کاروتنوئیدها، کلروفیل a و b نیز به‌دلیل خسارت به غشاهای کلروپلاستی کاهش یافت. تنش خشکی علاوه‌بر خسارت به غشاء سلولی که سبب افزایش میزان MDA شد، کارایی فتوسیستم II را نیز کاهش داد. تنش خشکی همچنین وزن خشک (27%)، ارتفاع (32%)، تعداد شاخه جانبی (33%)، تعداد گل (50%) و عملکرد گل (60%) همیشه‌بهار را نیز کاهش داد. همچنین مشخص شد که پتانسیل تولید گل تیپ دارویی همیشه‌بهار (824.3 کیلوگرم در هکتار) از تیپ زینتی آن (654.9 کیلوگرم در هکتار) بیشتر است. در کل می‌توان نتیجه گرفت که سیستم آنتی‌اکسیدانی آنزیمی همیشه‌بهار از توانایی خوبی برای کاهش اثرات نامطلوب تنش خشکی برخوردار است. از این‌رو چنانچه فعالیت آنتی‌اکسیدانی همیشه‌بهار به نحوی افزایش یابد، احتمالاً توانایی این گیاه برای کاهش اثرات ناشی از تنش خشکی افزایش یافته و ممکن است منجر به بهبود عملکرد آن شود.
