فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
پویا آروین؛ رعنا فیروزه
چکیده
در این مطالعه، ترکیب‌های بیوشیمیایی و کمّیت و کیفیت اسانس گیاه Chenopodium botrys L. رشدیافته در رویشگاه طبیعی واقع در شهرستان راز و جرگلان، استان خراسان شمالی با هدف ارزیابی پتانسیل بیولوژیک و خواص دارویی بررسی شد. نمونه‌برداری از برگ‌ها و سرشاخه‌های گل‌دار این گیاه در مرحله گلدهی کامل انجام شد. محتوای ترکیب‌های بیوشیمیایی، ازجمله ترکیب‌های ...
بیشتر
در این مطالعه، ترکیب‌های بیوشیمیایی و کمّیت و کیفیت اسانس گیاه Chenopodium botrys L. رشدیافته در رویشگاه طبیعی واقع در شهرستان راز و جرگلان، استان خراسان شمالی با هدف ارزیابی پتانسیل بیولوژیک و خواص دارویی بررسی شد. نمونه‌برداری از برگ‌ها و سرشاخه‌های گل‌دار این گیاه در مرحله گلدهی کامل انجام شد. محتوای ترکیب‌های بیوشیمیایی، ازجمله ترکیب‌های فنلی، فلاونوئیدی و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی، اندازه‌گیری شد. اسانس سرشاخه‌های گل‌دار به‌همراه برگ‌ها به روش تقطیر با آب استخراج و با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) تجزیه و شناسایی شد. نتایج نشان داد محتوای فنلی، فلاونوئیدی و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌های متانولی برگ و سرشاخه‌های گل‌دار به‌ترتیب 83.2 و 91.4 (میلی‌گرم اسیدگالیک بر گرم وزن خشک)، 14 و 17 (میلی‌گرم کوئرستین بر گرم وزن خشک) و 91 و 77 (میکروگرم بر میلی‌لیتر) بدست آمد. 26 ترکیب در اسانس شناسایی شد. المول (17.2%)، جونیپرکامفور (7.9%) و بولنسول (6.9%) عمده‌ترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس را تشکیل دادند. بازده اسانس نیز 0.36% (w/w) بدست آمد. همچنین، عصاره برگ با اختلاف معنی‌دار نسبت به عصاره سرشاخه‌های گل‌دار، حاوی آنتوسیانین بیشتر (3.1 میلی‌گرم سیانیدین-3-گلوکوزید در گرم وزن خشک) بود. به‌طور کلی براساس نتایج می‌توان گفت که گیاه C. botrys منبع قابل ملاحظه‌ای از ترکیب‌های آنتی‌اکسیدانی است و انتظار می‌رود بتوان از آن در فرآورده‌های غذایی، دارویی و بهداشتی استفاده کرد.
شناسایی، معرفی، اکولوژی و دانش بومی
پویا آروین؛ رعنا فیروزه
چکیده
اتنوبوتانی شاخه‌ای از دانش بومی است که به شناخت نقش گیاهان یک منطقه در دانش افراد بومی آن منطقه می‌پردازد و بازیابی سنت‌های غیرمکتوبی است که درخطر نابودی قرارگرفته است. ازاین‌رو مطالعه‌ای جهت شناسایی گیاهان دارویی منطقه راز و جرگلان و استفاده از دانش و تجربه اهالی بومی برای معرفی خواص و موارد ناشناخته گیاهان دارویی موردنظر انجام ...
بیشتر
اتنوبوتانی شاخه‌ای از دانش بومی است که به شناخت نقش گیاهان یک منطقه در دانش افراد بومی آن منطقه می‌پردازد و بازیابی سنت‌های غیرمکتوبی است که درخطر نابودی قرارگرفته است. ازاین‌رو مطالعه‌ای جهت شناسایی گیاهان دارویی منطقه راز و جرگلان و استفاده از دانش و تجربه اهالی بومی برای معرفی خواص و موارد ناشناخته گیاهان دارویی موردنظر انجام گرفت. اطلاعات مربوط به جنبه‌های مختلف گیاهان از قبیل مصارف سنتی، نحوه استفاده و زمان جمع‌آوری نمونه‌های گیاهی از افراد بومی باتجربه گردآوری شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد، از تعداد 85 گونه گیاه دارویی، 14 گونه به تیره کاسنیان (Asteraceae) تعلق داشته و پس از آن تیره‌های نعناعیان (Lamiaceae) با 13 گونه و تیره چتریان (Apiaceae) با 11 گونه در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. گونه شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra L.) با 201، آویشن (Thymus transcaspicus) با 191 و درمنه (Artemisia siberi Besser) با 178 به‌ترتیب بالاترین میزان گزارش استفاده (UR) را نشان دادند. درمنه با 0.77، شیرین‌بیان با 0.73 و آویشن با 0.69 بیشترین میزان شاخص فراوانی نسبی ثبت (RFC) را نیز به خود اختصاص دادند. پنج فرم زیستی شامل همی‌کریپتوفیت (38 گونه)، تروفیت (16 گونه)، فانروفیت (16 گونه)، کامفیت (11 گونه) و ژئوفیت (4 گونه) بین گونه‌ها مشاهده شد. بیشترین قسمت دارویی مورداستفاده گیاهان در این منطقه، اندام هوایی آنها بود و کاربرد عمده گیاهان دارویی به‌ترتیب به درمان بیماری‌های گوارشی، عمومی، تنفسی و پوستی تعلق داشت. در ارتباط با شاخص اجماع مطلعین (ICF) گروه بیماری‌های اسکلتی و عضلانی بیشترین میزان این شاخص (0.96) را در بین سایر گروه‌ها کسب کرد.
زراعت و باغبانی
پویا آروین؛ رعنا فیروزه
چکیده
شوری یکی از مهم‌ترین و متداول‌ترین تنش‌های محیطی محسوب می‌شود که عملکرد کمی و کیفی بسیاری از گیاهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) یکی از شناخته شده‌ترین گیاهان دارویی است که به‌دلیل داشتن ترکیب‌های مؤثره متنوع ازجمله تریگونلین در درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد. در این پژوهش اثر تنش شوری بر اجزای عملکردی ...
بیشتر
شوری یکی از مهم‌ترین و متداول‌ترین تنش‌های محیطی محسوب می‌شود که عملکرد کمی و کیفی بسیاری از گیاهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) یکی از شناخته شده‌ترین گیاهان دارویی است که به‌دلیل داشتن ترکیب‌های مؤثره متنوع ازجمله تریگونلین در درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد. در این پژوهش اثر تنش شوری بر اجزای عملکردی و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی چهار توده شنبلیله تحت شرایط گلخانه‌ای بررسی شد. آزمایش گلدانی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل چهار توده (نیشابور، شیروان، شیراز و اردکان) و چهار سطح شوری (0، 30، 60 و 90 میلی‌مولار) بودند. در مراحل انتهایی رشد در گیاهان بالغ صفاتی شامل محتوای نسبی آب برگ (RWC)، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، محتوای قند محلول، پرولین و تریگونلین اندازه‌گیری شدند. تنش شوری منجر به کاهش صفات عملکردی ازجمله تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه در همه توده‌های مورد بررسی شد. نتایج نشان داد تنش شوری همچنین موجب کاهش غلظت قند محلول و RWC و از طرفی باعث افزایش میزان محتوای پرولین و تریگونلین بذر شد. توده شیراز از لحاظ صفات مورد بررسی نسبت به سایر توده‌ها برتری داشت و سازوکارهای کارآمدتری را برای تحمل شرایط تنش از خود نشان داد.
پویا آروین؛ رعنا فیروزه
چکیده
به‌منظور مطالعه تراکم گیاهی در چهار سطح (20، 30، 40 و 50 بوته در متر‌مربع) و تأثیر محلول‌پاشی جیبرلین در دو سطح (صفر و 100 میکروگرم در لیتر) بر روی تعدادی از صفات فیزیولوژیک و مرفولوژیک گیاه دارویی گشنیز (Coriandrum sativum L.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور بجنورد به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 انجام ...
بیشتر
به‌منظور مطالعه تراکم گیاهی در چهار سطح (20، 30، 40 و 50 بوته در متر‌مربع) و تأثیر محلول‌پاشی جیبرلین در دو سطح (صفر و 100 میکروگرم در لیتر) بر روی تعدادی از صفات فیزیولوژیک و مرفولوژیک گیاه دارویی گشنیز (Coriandrum sativum L.) آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور بجنورد به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 انجام شد. برهم‌کنش تراکم 20 بوته و جیبرلین بالاترین مقدار عددی درصد ماده خشک گیاه، تعداد شاخه جانبی و تعداد برگ را نشان داد. تراکم 20 بوته با 220.79 (mg g-1 F.W) بیشترین مقدار قند را کسب کرد و کاربرد جیبرلین باعث افزایش 12.7 درصدی محتوای قند نسبت به نمونه شاهد شد. با افزایش تراکم، محتوای کلروفیل a، b و کاروتنوئید کاهش یافت. اثر متقابل تراکم 20 بوته به همراه جیبرلین با 72.11 (mg g-1 F.W) بیشترین و تراکم 50 بوته در عدم کاربرد جیبرلین با 60.7 (mg g-1 F.W) کمترین مقدار کلروفیل a را نشان داد. عملکرد دانه با 686.22 کیلوگرم در هکتار و درصد اسانس با 0.327% در کاربرد جیبرلین بیشترین مقدار را نسبت به نمونه شاهد کسب کردند. در تراکم 20 بوته بیشترین تعداد چتر مرکب و در تراکم 30 بوته بیشترین مقدار دانه در چتر مرکب بدست آمد، ولی وزن هزار‌دانه، عملکرد نهایی، عملکرد اسانس و درصد اسانس در تراکم 50 بوته بیشترین مقدار بود. به‌طور کلی در تراکم‌های بیشتر، به نظر می‌رسد عملکرد نهایی به‌دلیل افزایش تعداد بوته در واحد سطح افزایش یابد ولی اجزای عملکردی کاهش می‌یابد.
