دوره 28، شماره 2 ، مرداد 1391
سمیه افلاکیان؛ حسین زینلی؛ حسن مداح عارفی؛ شکوفه انتشاری؛ شیرین کاوه
چکیده
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.) از گیاهان معطر و دارویی بومی ایران است که به علت وجود تلاقی درون گونه‌ای و بین گونه‌ای، دارای تنوع مورفولوژیکی زیادی می‌باشد. این مطالعه به‌منظور بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد، در اکوتیپ‌های مختلف آویشن دنایی که از سه استان اصفهان، مرکزی و لرستان جمع‌آوری شدند، طراحی شد. این تحقیق در ...
بیشتر
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.) از گیاهان معطر و دارویی بومی ایران است که به علت وجود تلاقی درون گونه‌ای و بین گونه‌ای، دارای تنوع مورفولوژیکی زیادی می‌باشد. این مطالعه به‌منظور بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد، در اکوتیپ‌های مختلف آویشن دنایی که از سه استان اصفهان، مرکزی و لرستان جمع‌آوری شدند، طراحی شد. این تحقیق در قالب یک طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان اجرا شد. صفات وزن گل‌آذین، طول گل‌آذین، تعداد گل در گل‌آذین، ارتفاع ساقه، سطح برگ، طول برگ، عرض برگ، بزرگترین و کوچکترین قطر تاج پوشش، وزن هزاردانه، عملکرد خشک و تر هر بوته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنی‌داری را در سطح احتمال 1% برای همه صفات نشان داد که دلالت بر وجود تنوع ژنتیکی بین اکوتیپ‌ها دارد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که بیشترین میزان عملکرد خشک و تر هر بوته در سال دوم کاشت به‌ترتیب برابر با 6/114 و 6/386 گرم، در اکوتیپ دنایی خرم‌آباد 1 است. کمترین میزان تولید گیاه مربوط به اکوتیپ دنایی خرم‌آباد 2 بود. بیشترین مقدار وزن گل‌آذین، طول گل‌آذین، تعداد گل در گل‌آذین، کوچکترین قطر تاج پوشش و طول برگ نیز در اکوتیپ دنایی خرم‌آباد 1 مشاهده شد. عملکرد خشک هر بوته با صفات بزرگترین قطر تاج پوشش، طول برگ و عملکرد تر همبستگی مثبت و با عرض برگ همبستگی منفی و قوی داشت. تجزیه به عامل‌ها سه عامل پنهانی را معرفی کرد که در مجموع 71/79% از کل تنوع را توجیه نمود. عامل اول، عامل عملکرد نام دارد که شامل صفت عملکرد خشک بوته با بار عامل مثبت و عرض برگ با بار منفی است. به‌طور کلی، اکوتیپ خرم‌آباد 1 از نظر عملکرد بوته به سایر اکوتیپ‌ها برتری دارد و مهمترین عوامل اثرگذار بر عملکرد، صفات قطر تاج پوشش، طول برگ و عرض برگ هستند.
نفیسه امیدپناه؛ علی مرادشاهی؛ زهرا اسرار
چکیده
گیاه دارویی مورخوش (Zhumeria majdae Rech.) از گذشته در طب سنتی جنوب ایران استفاده‌های بسیاری داشته‌است. اسانس‌های روغنی و عصارههای استخراج شده از اندام‌های مختلف گیاهان دارای اثرهای آللوپاتیک می‌باشند. در پژوهش حاضر، اثر آللوپاتیک غلظت‌های مختلف اسانس برگ گیاه مورخوش بر جوانه‌زنی، محتوای رنگدانه‌ای، فعالیت آنزیم‌های ...
بیشتر
گیاه دارویی مورخوش (Zhumeria majdae Rech.) از گذشته در طب سنتی جنوب ایران استفاده‌های بسیاری داشته‌است. اسانس‌های روغنی و عصارههای استخراج شده از اندام‌های مختلف گیاهان دارای اثرهای آللوپاتیک می‌باشند. در پژوهش حاضر، اثر آللوپاتیک غلظت‌های مختلف اسانس برگ گیاه مورخوش بر جوانه‌زنی، محتوای رنگدانه‌ای، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان کاتالاز و گویاکول پراکسیداز در ارقام زمستانه آذر 2 و سرداری گندم (Triticum sativum Lam.) بررسی گردید. رشد گیاهان در محیط کشت حاوی پرلیت و در گلخانه انجام شد. برای انجام تیمارها و آزمایشها از برگ گیاهچه‌های 10 روزه گندم استفاده گردید. غلظت‌های مختلف اسانس به کمک محلول 5/2% صمغ عربی تهیه گردید. از دو تیمار آب مقطر و صمغ عربی به‌عنوان تیمارهای شاهد استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان دادند که درصد جوانه‌زنی، محتوای رنگدانه‌ای و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان گیاهانی که با محلول صمغ عربی تیمار شده بودند برابر با درصد جوانه‌زنی، محتوای رنگدانه‌ای و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان در گیاهانی بود که با آب مقطر تیمار گردیده بودند. با افزایش غلظت اسانس، درصد جوانه‌زنی و محتوای کلروفیل در برگ گندم در هر دو رقم کاهش و میزان کاروتنوئید افزایش یافت. همچنین فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان کاتالاز و گویاکول پراکسیداز در حضور اسانس دستخوش روند افزایشی گردید. درنتیجه می‌توان بیان کرد که افزایش محتوا و فعالیت رنگدانه‌ها و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان با پایین آوردن غلظت گونههای فعال اکسیژن از اثر آنها بر رشد و تکوین گیاه جلوگیری می‌نمایند.
سعید حضرتی یادکوری؛ زین‌العابدین طهماسبی سروستانی
چکیده
صبر زرد (Aloe vera L.) یکی از مهمترین گیاهان دارویی در دنیا می‌باشد که به‌دلیل ارزش اقتصادی و دارویی آن کشت می‌شود. به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن و هورمون بنزیل‌آدنین (BA) بر رشد و تولید پاجوش گیاه صبر زرد، تحقیقی در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 و 1389 در گلخانه آزمایشی ...
بیشتر
صبر زرد (Aloe vera L.) یکی از مهمترین گیاهان دارویی در دنیا می‌باشد که به‌دلیل ارزش اقتصادی و دارویی آن کشت می‌شود. به‌منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن و هورمون بنزیل‌آدنین (BA) بر رشد و تولید پاجوش گیاه صبر زرد، تحقیقی در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 و 1389 در گلخانه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح کود نیتروژن (0، 500، 1000، 1500 میلی‌گرم در هر گلدان) و چهار سطح هورمون بنزیل‌آدنین (BA) (0، 500، 1000، 1500 میلی‌گرم در لیتر( بود. در پایان دوره رشد گیاه صفاتی مانند ارتفاع گیاه، تعداد برگ، قطر ساقه، تعداد پاجوش، تعداد برگ پاجوش، وزن پاجوش و ارتفاع پاجوش و بیوماس کل اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که کاربرد 1000 میلی‌گرم نیتروژن و 1000 میلی‌گرم در لیتر بنزیل‌آدنین بیشترین تأثیر را روی صفات رشدی و کاربرد 1500 میلی‌گرم نیتروژن و 1500 میلی‌گرم بنزیل‌آدنین بیشترین تأثیر را روی خصوصیات پاجوش داشت؛ به‌طوری که با افزایش غلظت بنزیل‌آدنین بر تعداد پاجوش افزوده شد و بیشترین تعداد پاجوش در تیمار محلول‌پاشی 1500 میلی‌گرم بنزیل‌آدنین بدون کاربرد نیتروژن بدست آمد. اما کاربرد همزمان سطوح 1000 و 1500 میلی‌گرم نیتروژن با 1000 و 1500 میلی‌گرم در لیتر بنزیل‌آدنین بیشترین تأثیر را بر صفات اندازه‌گیری شده در این آزمایش داشت.
محبوب حبیب‌زاده؛ فاطمه سفیدکن؛ شهره فاطمی
چکیده
ترکیب‌های لیمونن، ترانس-آلفا-برگاموتن، گایجرن، المیسین و جرماکرن B کاربردهای فراوانی در فرمولاسیون فرآورده‌های دارویی، آرایشی و بهداشتی و عطرسازی دارند که در اسانس گیاه Pimpinella affinis Ledeb. (گونه بومی ایران و ترکیه) یافت می‌‌شوند. در این تحقیق، اندام‌های هوایی گیاه در مرحله گلدهی و بذردهی از ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج جمع‌آوری ...
بیشتر
ترکیب‌های لیمونن، ترانس-آلفا-برگاموتن، گایجرن، المیسین و جرماکرن B کاربردهای فراوانی در فرمولاسیون فرآورده‌های دارویی، آرایشی و بهداشتی و عطرسازی دارند که در اسانس گیاه Pimpinella affinis Ledeb. (گونه بومی ایران و ترکیه) یافت می‌‌شوند. در این تحقیق، اندام‌های هوایی گیاه در مرحله گلدهی و بذردهی از ایستگاه تحقیقاتی البرز کرج جمع‌آوری گردید و پس از خشک شدن در دمای آزمایشگاه، با سه روش: تقطیر با آب و بخار، تقطیر با آب و تقطیر با بخار مستقیم، مطابق آزمون‌های طراحی شده توسط روش آماری تاگوچی با سه عامل روش، زمان و اندازه ذره‌ای در سه سطح اسانس‌گیری گردید تا تأثیر کمّی و کیفی عامل‌ها بر روی اسانس مشخص شود. سپس بازده استخراج اسانس برای هر کدام محاسبه شد و ترکیب‌های موجود در اسانس‌ها توسط کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی و درصد ترکیب‌های تشکیل‌دهنده آنها تعیین شد. بررسی میانگین داده‌ها (بازده اسانس‌ها) نشان داد که اندازه مش 20 در روشهای تقطیر با بخار و تقطیر با آب مقادیر بیشتری از ترکیب‌های لیمونن، ترانس-آلفا-برگاموتن و گایجرن حاصل می‌شود. برای المیسین و جرماکرن B اندازه مش40، روش تقطیر با بخار و زمان 5/2 ساعت بهترین نتیجه را می‌دهد. بیشترین بازده اسانس در روش تقطیر با آب و بخار با اندازه مش 20 و کمترین نیز در همین روش با مش 14 می‌باشد. بنابراین، با انتخاب شرایط اسانس‌گیری می‌توان به درصد دلخواه از میزان اسانس و ترکیب مورد نظر دست یافت.
مه‌لقا قربانلی؛ عادله کیاپور
چکیده
سیستم‌های دفاعی متعددی در فائق آمدن گیاهان به شرایط تنش‌زا با یکدیگر همکاری می‌نمایند. یکی از این تنش‌ها آلودگی محیط رویش گیاهان به فلزات سنگین است. در این پژوهش به بررسی اثر غلظت‌های مختلف مس بر رنگیزه‌های فتوسنتزی و غیرفتوسنتزی و فعالیت سیستم‌های دفاعی غیرآنزیمی و آنزیمی در گیاه خرفه (Portulaca oleracea L.) پرداخته شده‌است. ...
بیشتر
سیستم‌های دفاعی متعددی در فائق آمدن گیاهان به شرایط تنش‌زا با یکدیگر همکاری می‌نمایند. یکی از این تنش‌ها آلودگی محیط رویش گیاهان به فلزات سنگین است. در این پژوهش به بررسی اثر غلظت‌های مختلف مس بر رنگیزه‌های فتوسنتزی و غیرفتوسنتزی و فعالیت سیستم‌های دفاعی غیرآنزیمی و آنزیمی در گیاه خرفه (Portulaca oleracea L.) پرداخته شده‌است. به‌منظور نشان دادن اثرهای فلز سنگین مس بر رنگیزه‌ها، آنتوسیانین‌ها، فلاونوئیدها، ترکیب‌های فنلی و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان آزمایشها در قالب طرحی کاملاً تصادفی اجرا شد. پس از کاشت گیاهان با شرایط یکسان در بستر استریل لیکا و تغذیه آنها با محیط مایع هوگلند، تیمارهایی با غلظت‌های متفاوت (0، 10، 50، 100، 500، 1000، 1500 میکرومولار) از فلز سنگین مس به‌صورت CuSO4.5H2O، همراه با گروه شاهد و همگی در سه تکرار بر روی گیاهان اعمال گردید. پس از ده روز اعمال تیمار گیاهان برای انجام آزمایشها برداشت شدند. سپس انجام محاسبات و تجزیه و تحلیل آماری در سطح 05/0p≤ با استفاده از نرم‌افزار spss انجام شد. نتایج نشان داد که میزان کلروفیل‌های a و b کاهش و میزان کاروتنوئیدها، آنتوسیانین‌ها، فلاونوئیدها و ترکیب‌های فنلی به‌طور معنی‌دار روند افزایشی داشت. فعالیت آنزیم پراکسیداز روند افزایشی و آنزیم کاتالاز روند کاهشی را به‌طور معنی‌داری نشان داد.
شهلا هاشمی؛ زهرا اسرار؛ شهرام پورسیدی
چکیده
شاهی (Lepidium sativum L.) گیاهی دارویی است. این گیاه برای درمان تومور و سرطان سینه به دلیل ویژگی آنتی‌اکسیدانی قابل‌توجه است. دسترسی منگنز در گیاهان به‌وسیله فرایندهای ردوکس که به pH خاک و دسترسی الکترون بستگی دارد، کنترل می‌شود. منگنز اضافی متابولیسم گیاه را آشفته و رشد گیاه را مهار می‌کند، همچنین تنش اکسیداتیو القاء می‌کند که منجر به ...
بیشتر
شاهی (Lepidium sativum L.) گیاهی دارویی است. این گیاه برای درمان تومور و سرطان سینه به دلیل ویژگی آنتی‌اکسیدانی قابل‌توجه است. دسترسی منگنز در گیاهان به‌وسیله فرایندهای ردوکس که به pH خاک و دسترسی الکترون بستگی دارد، کنترل می‌شود. منگنز اضافی متابولیسم گیاه را آشفته و رشد گیاه را مهار می‌کند، همچنین تنش اکسیداتیو القاء می‌کند که منجر به تشکیل گونههای فعال اکسیژن شامل رادیکال‌های سوپراکسید، هیدروکسیل و پراکسیدهیدروژن می‌شود که می‌تواند به سلول گیاه آسیب برساند. سالیسیلیک اسید، سیگنال طبیعی است که نقش مهمی در تنظیم تعدادی از فرایندهای فیزیولوژیکی و مقاومت گیاه به تنش‌های زیستی و غیرزیستی دارد. وظیفه حمایتی سالیسیلیک اسید شامل تنظیم رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان‌ها، القاء بیان ژن و جذب و پخش عناصر است. در این مطالعه اثر سطح‌های مختلف 0، 01/0، 05/0 و 1/0 میلی‌مولار سالیسیلیک اسید روی سطوح مختلف 0، 250، 500 و 800 میکرومولار منگنز در گیاه شاهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که افزودن سالیسیلیک اسید (01/0، 05/0 و 1/0) مهار جذب کلسیم و منیزیم القاء شده توسط منگنز اضافی را بهبود می‌بخشد. محتوای آسکوربیک‌اسید در برگ به‌وسیله سالیسیلیک اسید (01/0، 05/0 و 1/0) افزایش و این محتوا در غلظت‌های 500 و 800 منگنز کاهش یافت. محتوای پرولین به‌طور معنی‌داری در تیمار منگنز و سالیسیلیک اسید افزایش یافت. در غلظت‌های 500 و 800 میکرومولار منگنز محتوای پروتئین کاهش یافت، اما تیمار سالیسیلیک اسید (01/0، 05/0 و 1/0) محتوای پروتئین را در شرایط سمّیت منگنز افزایش داد.
محمدرضا اخگر؛ مهران مرادعلیزاده؛ میثم شریعتی‌فر؛ مریم سلاجقه
چکیده
جنس Hertia، متعلق به تیره کاسنی (Compositae)، شامل 12 گونه است که در سرتاسر شمال و جنوب آفریقا و جنوب‌غربی آسیا پراکنده‌اند. این جنس در ایران تنها دارای 2 گونه گیاه بوته‌ای است که پراکنش قابل‌توجهی در مناطق بیابانی دارند. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیب‌های موجود در اسانس برگ، ساقه و ریشه گونه Hertia intermedia (Boiss.) O. Kuntze بود. بدین منظور، ...
بیشتر
جنس Hertia، متعلق به تیره کاسنی (Compositae)، شامل 12 گونه است که در سرتاسر شمال و جنوب آفریقا و جنوب‌غربی آسیا پراکنده‌اند. این جنس در ایران تنها دارای 2 گونه گیاه بوته‌ای است که پراکنش قابل‌توجهی در مناطق بیابانی دارند. هدف از این مطالعه، شناسایی ترکیب‌های موجود در اسانس برگ، ساقه و ریشه گونه Hertia intermedia (Boiss.) O. Kuntze بود. بدین منظور، این گیاه در خرداد ماه 1389 از کوه هزار، ارتفاع 2900 متری، واقع در منطقه راین، استان کرمان جمع‌آوری و از برگ، ساقه و ریشه آن به‌طورجداگانه به روش تقطیر با آب، اسانس‌گیری شد. ترکیب‌های تشکیل‌دهنده روغن‌های اسانسی، با استفاده از دستگاه‌های کروماتوگراف‌گازی (GC) و کروماتوگراف‌گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) جداسازی و شناسایی شدند. در اسانس برگ، 17 ترکیب شناسایی شد که 6/97% کل اسانس را تشکیل می‌دادند. بتا-پینن (1/32%)، آلفا-پینن (6/14%)، بتا-فلاندرن (2/14%) و آلفا-توجن (5/13%) ترکیب‌های اصلی اسانس بودند. همچنین 21 ترکیب در اسانس ساقه شناسایی شد که 2/94% کل اسانس را شامل می‌شدند. آلفا-پینن (4/38%)، بتا-پینن (8/14%) و ترانس-وربنول (3/12%) ترکیب‌های عمده اسانس بودند. از طرف دیگر، از بین 8 ترکیب شناسایی شده در اسانس ریشه که 3/95% کل اسانس را تشکیل می‌دادند، آلفا-پینن (2/51%)، جرماکرن D (2/11%) و میرسن (4/10%) اجزاء اصلی اسانس بودند. در روغن‌های اسانسی هر سه اندام گیاه مورد بررسی، درصد منوترپن‌ها به‌مراتب بیشتر از سزکوئی‌ترپن‌ها بود.
محمدرضا اردکانی؛ بهلول عباس‌زاده؛ محمدحسن عصاره؛ فرزاد پاک‌نژاد؛ علی کاشانی؛ معصومه لایق‌حقیقی
چکیده
یکی از شیوه‌های مدیریت منابع طبیعی، بهره‌برداری از زمین‌های کم‌بازده و استفاده از گونههای مقاوم گیاهی در شرایط دشوار می‌باشد. در این پژوهش در سال 1388، از رویشگاه طبیعی کافوری (Camphorosma monspliaca L.) در منطقه اراک (دشت چرّا) در مرحله ابتدایی رشد رویشی، گلدهی کامل و رسیدگی بذر با استفاده از پلات‌گذاری با تکرار، نمونه‌برداری ...
بیشتر
یکی از شیوه‌های مدیریت منابع طبیعی، بهره‌برداری از زمین‌های کم‌بازده و استفاده از گونههای مقاوم گیاهی در شرایط دشوار می‌باشد. در این پژوهش در سال 1388، از رویشگاه طبیعی کافوری (Camphorosma monspliaca L.) در منطقه اراک (دشت چرّا) در مرحله ابتدایی رشد رویشی، گلدهی کامل و رسیدگی بذر با استفاده از پلات‌گذاری با تکرار، نمونه‌برداری گردید. در مرحله گلدهی کامل، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش (کانوپی)، طول و وزن ریشه، کلروفیل، وزن خشک بوته‌ها، میزان قندهای محلول، پرولین، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، کلر و آهن اندازه‌گیری شد. مقایسه میانگین صفات مورفولوژیک نشان داد که منطقه با شوری کمتر (منطقه 3 با dS/m 6/7 =EC)، بیشترین ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، سرشاخه کل و سرشاخه گلدار را داشت. منطقه با شوری زیاد (منطقه 1 با dS/m 4/12 =EC) بیشترین طول ریشه، وزن ریشه، درصد اسانس در مرحله رشد رویشی، گلدهی کامل و رسیدگی را نسبت به مناطق با شوری متوسط (منطقه 2 با dS/m 7/11 =EC) و منطقه 3 داشت. منطقه 1 بیشترین قند محلول، پرولین، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم و کلر را داشت. منطقه 3 بیشترین کلروفیل کل، کلروفیل a و کلروفیل b را داشت. همچنین منطقه 2 از آهن بیشتری برخوردار بود. نتایج همبستگی ساده صفات نشان دادند که بین ارتفاع گیاه با درصد اسانس در مرحله گلدهی کامل همبستگی منفی معنی‌دار وجود داشت. بین قندهای محلول با پرولین، منیزیم، کلسیم و کلر همبستگی مثبت معنی‌دار وجود داشت. همچنین بین قندهای محلول با کلروفیل کل 2 همبستگی منفی معنی‌دار وجود داشت. به‌طور کلی با توجه به نتایج، گیاه کافوری گیاهی متحمل به شوری بوده و به نظر می‌رسد که دارای ارزش دارویی و مرتعی می‌باشد.
زهرا رفیعی؛ سید مهدی جعفری؛ مهران اعلمی؛ مرتضی خمیری
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی اثر استخراج به روش خیساندن و استخراج به کمک امواج مایکروویو بر میزان ترکیب‌های فنولی برگ‌های زیتون (Olea Europaea L.) واریته میشن با حلال‌های آب، متانول 80% و استون بود. عصاره متانولی در روش استخراج به کمک مایکروویو بیشترین میزان ترکیب‌های فنولی (13/0±385/211 میلی‌گرم معادل تانیک‌اسید در گرم عصاره) را ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، بررسی اثر استخراج به روش خیساندن و استخراج به کمک امواج مایکروویو بر میزان ترکیب‌های فنولی برگ‌های زیتون (Olea Europaea L.) واریته میشن با حلال‌های آب، متانول 80% و استون بود. عصاره متانولی در روش استخراج به کمک مایکروویو بیشترین میزان ترکیب‌های فنولی (13/0±385/211 میلی‌گرم معادل تانیک‌اسید در گرم عصاره) را به خود اختصاص داد. در مقایسه دو روش استخراج، عصارههای مایکروویوی در مورد هر سه حلال مورد آزمون کارایی استخراج بالاتری داشتند. در بررسی فعالیت ضدمیکروبی عصاره برگ زیتون، کمترین غلظت بازدارندگی (315 میکروگرم در میلی‌لیتر) و کمترین غلظت کشندگی (2500 میکروگرم در میلی‌لیتر) در برابر Staphylococcus aureus به‌ترتیب مربوط به عصاره استونی حاصل از روش مایکروویو و عصارههای متانولی در مورد هر دو روش استخراج بود. در مورد باکتری Escherichia coli کمترین میزان غلظت بازدارندگی، 625 میکروگرم در میلی‌لیتر بود و کمترین غلظت کشندگی (5000 میکروگرم در میلی‌لیتر) برای نابودی این باکتری در عصارههای آبی و متانولی استخراجی به کمک روش مایکروویو بدست آمد. در مورد Salmonella typhi کمترین غلظت بازدارندگی و کمترین غلظت کشندگی به‌ترتیب 315 و 10000 میکروگرم در میلی‌لیتر بود. بنابراین مشخص شد که S. typhi مقاومترین باکتری نسبت به عصاره‌ها بوده و در بیشتر موارد، عصارههای مایکروویوی نسبت به عصارههای استخراج شده با روش خیساندن، فعالیت ضدمیکروبی بیشتری داشتند.
سعید شیرعلی؛ سیده زهرا بطحایی؛ منوچهر نخجوانی؛ محمدرضا عاشوری
چکیده
زعفران خوراکی (Crocus sativus L.) دارای خواص بیولوژیکی متنوع می‌باشد. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر عصاره آبی زعفران بر کاهش قند و لیپید خون در دیابت تیپ 2 القاء شده در موش‌های صحرایی با استرپتوزوتوسین می‌باشد. در این مطالعه، موش‌های صحرایی نر نوزاد 2 تا 5 روزه ویستار آلبینو به‌طور تصادفی به گروههای سالم و بیمار بدون درمان و تحت درمان ...
بیشتر
زعفران خوراکی (Crocus sativus L.) دارای خواص بیولوژیکی متنوع می‌باشد. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر عصاره آبی زعفران بر کاهش قند و لیپید خون در دیابت تیپ 2 القاء شده در موش‌های صحرایی با استرپتوزوتوسین می‌باشد. در این مطالعه، موش‌های صحرایی نر نوزاد 2 تا 5 روزه ویستار آلبینو به‌طور تصادفی به گروههای سالم و بیمار بدون درمان و تحت درمان با عصاره آبی زعفران تقسیم شدند. برای القای دیابت نوع 2، STZ با دوز mg/kg body weight 90 به‌صورت درون صفاقی ((i.p به موش‌های صحرایی نوزاد تزریق شد. سپس دو گروه دیابتی تحت درمان با عصاره آبی زعفران با دو دوز mg/kg body weight 150 و100 قرار گرفتند. یک گروه سالم نیز به‌عنوان کنترل، تحت درمان با دوز بالای عصاره قرار گرفت. مطالعه تا 5 ماه ادامه داشت. بدنبال تجویز عصاره آبی زعفران میزان مرگ و میر در رت‌های دیابتی تحت درمان کاهش چشمگیری یافت. همچنین وزن رت‌های دیابتی تحت درمان در مقایسه با دیابتی‌های بدون درمان افزایش یافت (0.001 < p) و به وزن رت‌های سالم نزدیک گردید. نتایج نشان داد که تجویز عصاره زعفران سبب کاهش معنی‌داری در سطح گلوکز، HbA1c، تری‌گلیسرید، کلسترول تام و LDL در سرم رت‌های دیابتی در حالت ناشتا شد، در حالی که HDL به‌طور معنی‌داری (0.001 < p) افزایش یافت. با توجه به نتایج بدست‌آمده، مشخص شد که عصاره آبی زعفران دارای اثر پایین‌آورندگی قند و چربی در خون موش‌های صحرایی دیابتی بود.
احسان جمشیدی؛ امیر قلاوند؛ فاطمه سفیدکن؛ ابراهیم محمدی گل‌تپه
چکیده
به‌منظور بررسی سیستم‌های مختلف تغذیه بر صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی مزرعه‌ای در سال 1388 به‌صورت طرح کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی تربیت مدرس واقع در پیکان‌شهر اجرا گردید. عامل اصلی شامل 3 رژیم آبیاری (آبیاری ...
بیشتر
به‌منظور بررسی سیستم‌های مختلف تغذیه بر صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.) در شرایط تنش رطوبتی، آزمایشی مزرعه‌ای در سال 1388 به‌صورت طرح کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی تربیت مدرس واقع در پیکان‌شهر اجرا گردید. عامل اصلی شامل 3 رژیم آبیاری (آبیاری پس از مصرف 40% رطوبت قابل استفاده خاک (C1)، (به‌عنوان شاهد)، آبیاری پس از مصرف 60% رطوبت قابل استفاده خاک (C2) و آبیاری پس از مصرف 80% رطوبت قابل استفاده از خاک (C3)) و عامل فرعی شامل سیستم‌های مختلف تغذیه‌ای (10 تن کود دامی، 10 تن کمپوست مصرف شده قارچ، 5 تن کمپوست مصرف شده قارچ همراه با 5 تن کود دامی، 90 کیلوگرم در هکتار و کود شیمیایی نیتروژنه) بود. در این بررسی نتایج نشان داد که اگرچه تنش کم‌آبی باعث افزایش درصد اسانس می‌شود، اما با این حال در اثر تنش کم‌آبی عملکرد دانه و عملکرد اسانس به شدت کاهش یافت. همچنین نتایج بیانگر معنی‌دار بودن اثر سیستم‌های مختلف تغذیه بر عملکرد دانه، عملکرد اسانس و میزان فنکون در سطح احتمال 1% معنی‌دار گردید. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که مصرف کمپوست مصرف شده قارچ در شرایط مطلوب آبیاری بیشترین عملکرد اسانس را به میزان 1/38 کیلوگرم در هکتار تولید کرد. این نتیجه با توجه به بیشتر بودن عملکرد دانه (8/1298 کیلوگرم در هکتار) در همین تیمار مورد تأیید قرار گرفت.
مهدی میرزا؛ مهردخت نجف‌پور نوایی
چکیده
جنس Heracleum از تیره Umbelliferae می‌باشد. به‌طور کلی 10 گونه از این جنس در ایران رویش دارند که 4 گونه آن ازجمله H. gorganicum Rech. f.، از گونههای انحصاری ایران می‌باشند. هدف از این تحقیق بررسی کمّی و کیفی اسانس میوه این گونه برای اولین بار بود که از منطقه‌ای حفاظت‌شده در پارک ملی گلستان و از سه ارتفاع 1400 متر، 1700 متر و 2000 متری جمع‌آوری ...
بیشتر
جنس Heracleum از تیره Umbelliferae می‌باشد. به‌طور کلی 10 گونه از این جنس در ایران رویش دارند که 4 گونه آن ازجمله H. gorganicum Rech. f.، از گونههای انحصاری ایران می‌باشند. هدف از این تحقیق بررسی کمّی و کیفی اسانس میوه این گونه برای اولین بار بود که از منطقه‌ای حفاظت‌شده در پارک ملی گلستان و از سه ارتفاع 1400 متر، 1700 متر و 2000 متری جمع‌آوری گردید و با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای شناسایی ترکیب‌های اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده گردید. در مجموع در اسانس این گیاه در هر سه ارتفاع 21 ترکیب شناسایی شد. مهمترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده همه اسانس‌ها به‌ترتیب در ارتفاعات 1400، 1700 و 2000 متری، اکتیلاستات (Octyl acetate) (1/33%، 6/36%، 9/39%)، هگزیلبوتیرات (Hexyl butyrate) (5/22%، 6/25%، 8/29%) و هگزیل 2-متیلبوتیرات (Hexyl 2-methyl butyrate) (4/5%، 3/6%، 1/7%) بودند. در مورد اسانس این گونه تاکنون گزارشی منتشر نشدهاست.
مریم مکی‌زاده تفتی؛ محمدرضا چایی‌چی؛ صفر نصراله‌زاده؛ کاظم خاوازی
چکیده
مرزه با نام علمی Satureja hortensis L. یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که اسانس آن در صنایع مختلف داروسازی، آرایشی و غذایی استفاده می‌شود. در این تحقیق اثر کاربرد منابع مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمّی و کیفی این گیاه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل کود شیمیایی اوره، کود زیستی (مخلوطی ...
بیشتر
مرزه با نام علمی Satureja hortensis L. یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که اسانس آن در صنایع مختلف داروسازی، آرایشی و غذایی استفاده می‌شود. در این تحقیق اثر کاربرد منابع مختلف نیتروژن بر خصوصیات کمّی و کیفی این گیاه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل کود شیمیایی اوره، کود زیستی (مخلوطی از دو باکتری ازتوباکتر و آزوسپیریلوم) و تلفیق کود زیستی با 50% کود شیمیایی و شاهد (بدون کود) بود. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، وزن خشک سرشاخه گلدار و وزن خشک اندام هوایی تحت تأثیر منابع مختلف نیتروژن قرار گرفت و بالاترین میزان این صفات مربوط به کاربرد کود زیستی به همراه 50% کود شیمیایی بود. البته درصد اسانس نیز به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر تیمارهای کودی قرار گرفت و کاربرد کود شیمیایی (07/2%) و پس از آن به‌ترتیب کاربرد کود زیستی به همراه 50% کود شیمیایی (91/1%) و کود زیستی (90/1%) بیشترین درصد اسانس را تولید نمودند. کاربرد منابع مختلف نیتروژن سبب افزایش معنی‌دار عملکرد اسانس در واحد سطح نسبت به شاهد شد و بالاترین عملکرد اسانس در واحد سطح مربوط به تلفیق کود زیستی و 50% کود شیمیایی (23/30 کیلوگرم در هکتار) بود و پس از آن به‌ترتیب کود شیمیایی و کود زیستی بیشترین میزان اسانس را تولید نمودند. نتایج این تحقیق حکایت از آن دارد که کاربرد کودهای زیستی به تنهایی و یا در ترکیب با کود شیمیایی در بهبود صفات کمّی و کیفی گیاه دارویی مرزه تأثیر مثبتی داشته و به‌جای مصرف مداوم کود شیمیایی می‌توان با استفاده بهینه از نهاده‌های زیستی در راستای کشاورزی پایدار و کاهش آلودگی ناشی از مصرف کود شیمیایی نیتروژنی اوره گام برداشت.
لیلی صفائی؛ ابراهیم شریفی عاشورآبادی؛ حسین زینلی؛ مهدی میرزا
چکیده
به‌منظور بررسی اثر مراحل مختلف برداشت بر عملکرد اندام هوایی، اسانس و ترکیب‌های اصلی اسانس آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.)، آزمایشی طی سال‌های 88-1386 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در استان اصفهان انجام شد و بهترین زمان برداشت گیاه از نظر بالاترین عملکرد اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس و میزان تیمول بررسی گردید. اندام ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر مراحل مختلف برداشت بر عملکرد اندام هوایی، اسانس و ترکیب‌های اصلی اسانس آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.)، آزمایشی طی سال‌های 88-1386 در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در استان اصفهان انجام شد و بهترین زمان برداشت گیاه از نظر بالاترین عملکرد اندام هوایی، درصد و عملکرد اسانس و میزان تیمول بررسی گردید. اندام هوایی گیاه در چهار مرحله فنولوژیکی مختلف شامل: 1) مرحله آغاز گلدهی، 2) مرحله 50% گلدهی 3) مرحله گلدهی کامل و 4) مرحله بذردهی، برداشت و در هوای آزاد و در سایه خشک گردید. نتایج بدست آمده حکایت از اثر معنی‌دار مراحل مختلف برداشت بر کلیه صفات مورد مطالعه داشت. براساس میانگین صفات، بیشترین وزن خشک اندام هوایی و عملکرد اسانس در مرحله گلدهی کامل و بیشترین درصد اسانس در مرحله 50% گلدهی بدست آمد. اثر متقابل سال در مرحله برداشت مشخص نمود که در مجموع تیمار مربوط به مرحله گلدهی کامل سال دوم، بیشترین وزن خشک اندام هوایی و عملکرد اسانس را (به‌ترتیب معادل با 3083 و 61/68 کیلوگرم در هکتار) تولید نموده‌است. بیشترین درصد اسانس اندام هوایی در طی دو سال متعلق به مرحله 50% گلدهی بود و سال تأثیر معنی‌داری روی درصد اسانس نداشت. شش ترکیب بیشترین درصد اسانس را تشکیل دادند که در بین آنها تیمول ترکیب غالب در هر چهار مرحله برداشت بود. بیشترین مقدار تیمول در مرحله ابتدای گلدهی (9/85%) حاصل شد که نسبت به سایر مراحل برداشت اختلاف معنی‌داری را نشان داد. دومین ترکیب غالب اسانس کارواکرول بود که در مرحله بذردهی به حداکثر مقدار خود رسید و تفاوت معنی‌داری با سایر مراحل برداشت داشت. سه ترکیب پارا سیمن، 1،8-سینئول و گاما-ترپینن در مرحله 50% گلدهی، حداکثر مقدار را دارا بودند (به‌ترتیب 4/3، 4/1 و 8/1%) و بورنئول همانند کارواکرول در مرحله بذردهی بیشترین مقدار (53/2%) را نشان داد. در مجموع براساس نتایج بدست آمده بهترین زمان برداشت آویشن دنایی جهت رسیدن به حداکثر پتانسیل عملکرد اندام هوایی، عملکرد اسانس و عملکرد تیمول مرحله گلدهی کامل می‌باشد.
نسیم ایران‌پاک؛ سپیده کلاته جاری؛ سیامک کلانتری
چکیده
نرگس شیراز با نام علمی Narcissus tazetta L. متعلق به جنس Narcissus و تیره Amaryllidacea بومی ایران می‌باشد. گل‌های زیبای این گیاه در فصول پاییز و زمستان علاوه بر ارزش زینتی، به علت معطر بودن و تولید اسانس از ارزش دارویی بالایی نیز برخوردار است. از این‌رو تکثیر سریع و تولید تعداد زیادی گیاه در مدتی کوتاه در این گل زیبای بومی و دارویی مورد توجه می‌باشد. ...
بیشتر
نرگس شیراز با نام علمی Narcissus tazetta L. متعلق به جنس Narcissus و تیره Amaryllidacea بومی ایران می‌باشد. گل‌های زیبای این گیاه در فصول پاییز و زمستان علاوه بر ارزش زینتی، به علت معطر بودن و تولید اسانس از ارزش دارویی بالایی نیز برخوردار است. از این‌رو تکثیر سریع و تولید تعداد زیادی گیاه در مدتی کوتاه در این گل زیبای بومی و دارویی مورد توجه می‌باشد. تکثیر سنتی این گیاه با روش تقسیم سوخ می‌باشد که روشی پُرهزینه و وقت‌گیر است. کشت درون شیشه‌ای این گیاه به‌منظور تولید کالوس و امکان استخراج مواد مؤثره از کالوس و به‌منظور تولید گیاهچه‌های کامل برای کاربرد زینتی و دارویی از اهمیت خاصی برخوردار است. از این‌رو در این آزمایش امکان تولید کالوس از ریزنمونه‌های مختلف نرگس شیراز بررسی شد و همچنین امکان تکثیر گیاه با استفاده از ریزنمونه‌های پیاز مورد بررسی قرار گرفت. ریزنمونه‌های برگ و فلس از قاعده سوخ تهیه شدند و پس از گندزدایی به محیط کشت پایه MS منتقل شدند. ترکیب‌های هورمونی جهت القاء کالوس (پینه) از فلس سوخ شامل غلظت‌های مختلفی از NAA و 2,4-D همراه BAP بود. جهت القای کالوس (پینه) از قاعده برگ، محیط کشت پایه MS همراه با غلظت‌های مختلفی از مواد تنظیم‌کننده رشد گیاهی NAA در ترکیب با BAP مورد استفاده قرار گرفت. همچنین جهت القاء شاخه از قاعده سوخ، محیط کشت MS همراه با غلظت‌های مختلفی از مواد تنظیم‌کننده رشد گیاهی NAA و IBA همراه BAP بود. به همه محیط‌های کشت 30 گرم در لیتر ساکارز و 8 گرم در لیتر آگار اضافه شد. ریزنمونه‌ها جهت تولید کالوس در شرایط تاریکی و جهت تولید شاخساره در شرایط 16 ساعت روشنایی در دمای 25 درجه سانتی‌گراد نگهداری شدند. نتایج آزمایش نشان داد ریزنمونه‌های سوخ در تیمار هورمونی mglˉ¹ 6 NAA در محیط کشت MS بیشترین میزان کالوس را تولید کردند که 35% از ریزنمونه‌ها کالوس با قطر mm 8 تولید کردند و جهت تولید شاخه بهترین تیمار هورمونی (mglˉ¹ 2) BA و (mglˉ¹ 1) IBA بودند که بیشترین تعداد شاخساره (2 عدد) را با طول mm 5 تولید کردند. در این محیط کشت میزان باززایی شاخساره‌ها از ریزنمونه‌ها 50% بود. البته ریزنمونه‌های قاعده برگ در تیمارهای مختلف هورمونی هیچ کالوسی را تولید نکردند.
مه‌لقا قربانلی؛ آرین ساطعی؛ حرمت کابلی قره‌تپه
چکیده
دارواش یک گیاه همیشه سبز، پایا و انگلی است که همه آب و عناصر ضروری خود شامل نیتروژن و یک بخش کوچک از غذای خود را از درخت میزبان و توسط یک اندام ریشه مانند به نام هوستوریوم دریافت می‌کند. این گیاه از نظر پزشکی و دارویی بسیار اهمیت داشته و بسیاری از اثرهای آن در درمان بیماریها به اثبات رسیده‌است. دو گونه Viscum album L. (دارواش حقیقی) و Arceuthobium ...
بیشتر
دارواش یک گیاه همیشه سبز، پایا و انگلی است که همه آب و عناصر ضروری خود شامل نیتروژن و یک بخش کوچک از غذای خود را از درخت میزبان و توسط یک اندام ریشه مانند به نام هوستوریوم دریافت می‌کند. این گیاه از نظر پزشکی و دارویی بسیار اهمیت داشته و بسیاری از اثرهای آن در درمان بیماریها به اثبات رسیده‌است. دو گونه Viscum album L. (دارواش حقیقی) و Arceuthobium oxycedri (D.C.) M. Bieb. (دارواش کاذب) هر دو از خانواده Viscaceae و به‌عنوان اپی‌فیت هستند. میزبان غالب V. album در منطقه‌ای از جنگل گرگان با ارتفاع 700 متر از سطح دریا، گونه انجیلی (Parrotia persica (D. C.) C. A. Mey.) و در منطقه‌ای با ارتفاع 1800 متر از سطح دریا، گونه ممرز (Carpinus betulus L.) است و میزبان A. oxycedri (D. C.) M. Bieb. در ارتفاع 2200 متر از سطح دریا، یک گونه ارس (Juniperus polycarpus L.) است. در این پژوهش، برگ و سرشاخه‌های گونههای انگل و میزبان از ارتفاعات ذکر شده جمع‌آوری شد. از هر گونه به صورت تصادفی 3 درخت آلوده به دارواش و در کنار هر یک درختی سالم با شرایط قطر و ارتفاع تقریباً یکسان به‌عنوان شاهد انتخاب شد و اثر آلودگی این انگل‌ها بر فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان گونههای میزبان بررسی شد که شامل 3 آنزیم کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز بود. نتایج نشان داد که آلودگی دارواش، گیاه میزبان را با نوعی تنش کم‌آبی مواجه می‌کند و به همین دلیل میزان فعالیت این آنزیم‌ها در میزبان آلوده افزایش می‌یابد. در مورد کاتالاز، درختان انجیلی و ممرز آلوده به دارواش و غیرآلوده تفاوت معنی‌داری را در میزان فعالیت این آنزیم نشان ندادند؛ ولی در ارس نر آلوده و غیرآلوده و ارس ماده آلوده و غیرآلوده دارای تفاوت معنی‌داری بود. فعالیت آسکوربات پراکسیداز در همه پایه‌های مورد بررسی دارای تفاوت معنی‌داری بود. فعالیت پراکسیداز نیز در همه نمونه‌های آلوده به دارواش در مقایسه با نمونه‌های غیرآلوده افزایش یافت و دارای تفاوت معنی‌داری بود. اما در هیچ یک از نمونه‌ها، فعالیت این 3 آنزیم تحت تأثیر جنسیت نبوده‌است.
