دوره 35، شماره 1 ، فروردین و اردیبهشت 1398
فاطمه عسکری؛ مهدی میرزا؛ مصطفی گلی پور؛ سمیه فکری قمی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1.93.1.1576.32 جنس بومادران (Achillea) در ایران 19 گونه گیاه علفی، چندساله و بیشتر معطر دارد. این جنس از خانواده کاسنی دارای خصوصیات گیاهی پیچیده‌ای است. کامازولن ترکیب عمده موجود در اسانس گل و برگ Achilleamillefolium L. subsp. elbursensis گزارش شده که در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و دارویی کاربرد دارد. با توجه به اینکه این زیرگونه ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1.93.1.1576.32 جنس بومادران (Achillea) در ایران 19 گونه گیاه علفی، چندساله و بیشتر معطر دارد. این جنس از خانواده کاسنی دارای خصوصیات گیاهی پیچیده‌ای است. کامازولن ترکیب عمده موجود در اسانس گل و برگ Achilleamillefolium L. subsp. elbursensis گزارش شده که در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و دارویی کاربرد دارد. با توجه به اینکه این زیرگونه انحصاری ایران است و در مورد کشت این گونه هیچ تحقیقی انجام نشده است، مطالعه مقدماتی در مورد نحوه کشت و تأثیر آن بر روی مواد مؤثره انجام شد. بدین‌منظور، بذر گیاه بومادران البرزی در مهرماه 1395 از تنها رویشگاه آن در دیزین جمع‌آوری شد. در ابتدای اسفندماه در گلخانه کشت گردید و اواسط فروردین 1396 گیاهچه‌ها به مزرعه منتقل شدند. در مردادماه بوته‌ها گل داده و اندام هوایی برای استخراج اسانس در دو سال متوالی جمع‌آوری شدند. برای مقایسه با نمونه‌های طبیعی، اندام هوایی بومادران در مردادماه 1396 در مرحله گلدهی از دیزین جمع‌آوری شد. اندام‌های گیاه شامل برگ و گل‌آذین در آزمایشگاه خشک و به‌وسیله آسیاب پودر شدند. روغن‌های اسانسی به روش تقطیر با آب بدست آمد و توسط GC-FID و GC/MS مورد تجزیه قرارگرفتند. بازده (وزنی/وزنی) اسانس آبی‌رنگ برگ و گل‌آذین بومادران رویشگاه به‌ترتیب 0.11% و 0.53% و بومادران کشت شده به همان ترتیب در سال 1396 برابر 0.28% و 0.50% و در سال 1397 برابر 0.26% و 1.30% بود. کامازولن به‌عنوان بیشترین درصد ترکیب اسانس برگ و گل‌آذین بومادران رویشگاه به‌ترتیب 5.7% و 52.5% بود. مقدار آن به همان ترتیب در نمونه‌های بومادران کشت شده سال اول 50.6% و 67.1% و در سال دوم 59.6% و 71.3% بود. کاریوفیلن الکل، کاریوفیلن اکساید، کامفور، بورنئول و بتا-اودسمول دیگر ترکیب‌های شاخص بودند. کامازولن یک ترکیب مهم و اساسی در این گونه است که در تمام اندام هوایی نمونه کشت شده وجود داشت، در حالی که فقط در گل‌آذین نمونه رویشگاه یافت شد.
حسینعلی قاسمی؛ ایمان حاج خدادادی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.12.93.1.1578.1587 حفظ تغذیه مطلوب و افزایش سلامتی گله شترمرغ در طی دوره پرواربندی برای افزایش تولید گوشت و در نتیجه کاهش هزینه‌های پرورش ضروریست. این آزمایش برای بررسی تأثیر اسانس ترکیبی (شامل سطح مساوی از اسانس‌های آویشن شیرازی، نعناع فلفلی، رازیانه و اکالیپتوس) بر افزایش وزن بدن، غلظت متابولیت‌ها و الکترولیت‌ها، ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.12.93.1.1578.1587 حفظ تغذیه مطلوب و افزایش سلامتی گله شترمرغ در طی دوره پرواربندی برای افزایش تولید گوشت و در نتیجه کاهش هزینه‌های پرورش ضروریست. این آزمایش برای بررسی تأثیر اسانس ترکیبی (شامل سطح مساوی از اسانس‌های آویشن شیرازی، نعناع فلفلی، رازیانه و اکالیپتوس) بر افزایش وزن بدن، غلظت متابولیت‌ها و الکترولیت‌ها، فعالیت آنزیم‌های خون و وضعیت آنتی‌اکسیدانی جوجه شترمرغ‌ها از سن 5 تا 7 ماهگی انجام شد. در این آزمایش از 18 پرنده در سن 5 ماهگی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تیمار و 6 تکرار (6 پرنده) استفاده شد. تیمارها شامل افزودن سطوح صفر (شاهد)، 200 و 400 قسمت در میلیون اسانس ترکیبی در آب آشامیدنی بودند. نتایج نشان داد که افزودن اسانس ترکیبی به آب آشامیدنی در سطح 200 قسمت در میلیون در مقایسه با گروه شاهد سبب افزایش معنی‌دار وزن بدن گردید (0.019=P). افزودن 400 قسمت در میلیون اسانس ترکیبی به آب آشامیدنی سبب افزایش در غلظت اسید اوریک و افزایش فعالیت لیپاز در سرم خون گردید (0.05>P). همچنین فعالیت بالاتر گلوتاتیون پراکسیداز خون و سطح پایین‌تر مالون دی‌آلدئید سرم در پرنده‌های دریافت‌کننده 200 و 400 قسمت در میلیون اسانس ترکیبی در آب آشامیدنی در مقایسه با پرنده‌های گروه شاهد مشاهده شد (0.05>P). علاوه بر این، ظرفیت کل آنتی‌اکسیدانی سرم در شترمرغ‌های دریافت‌کننده 200 و 400 قسمت در میلیون اسانس ترکیبی نسبت به گروه شاهد تمایل به افزایش داشت (0.085=P). با این حال، مقادیر پروتئین کل، آلبومین، آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز، آلکالین فسفاتاز، لاکتات دهیدروژناز، گاماگلوتامیل ترانسفراز، سوپراکسید دیسموتاز، آمیلاز، کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم و کلرید سرم خون تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفت (0.05<P). نتیجه‌گیری کلی آزمایش نشان می‌دهد که اضافه کردن 200 قسمت در میلیون اسانس ترکیبی به آب آشامیدنی جوجه شترمرغ‌ها، میزان رشد و فعالیت آنتی‌اکسیدانی را بهبود می‌بخشد.
فاطمه عرب صالحی؛ مهدی رحیم ملک؛ محمدحسین اهتمام
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.25.93.1.1576.41 چای کوهی با نام علمی Stachys lavandulifolia Vahl. یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که در صنایع دارویی و بهداشتی کاربرد داشته و پراکنش زیادی نیز در ایران دارد. به‌منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی و تأثیر چین برداشت در ژنوتیپ‌های چای کوهی، آزمایشی بر روی 41 ژنوتیپ جمع‌آوری شده از چهار منطقه فریدون‌شهر، دامنه، ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.25.93.1.1576.41 چای کوهی با نام علمی Stachys lavandulifolia Vahl. یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که در صنایع دارویی و بهداشتی کاربرد داشته و پراکنش زیادی نیز در ایران دارد. به‌منظور بررسی تنوع مورفولوژیکی و تأثیر چین برداشت در ژنوتیپ‌های چای کوهی، آزمایشی بر روی 41 ژنوتیپ جمع‌آوری شده از چهار منطقه فریدون‌شهر، دامنه، سمیرم و شهرکرد، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا شد. براساس نتایج تجزیه واریانس تفاوت معنی‌داری بین ژنوتیپها، چینها و اثر متقابل ژنوتیپ و چین برای همه صفات مشاهده شد؛ اما بین تکرارها تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. نتایج مقایسه میانگین دادهها نشان داد که ژنوتیپ دامنه 7 در چین دوم با 3.33 گرم بیشترین وزن خشک را دارا بود. ژنوتیپ شهرکرد 6 در چین اول با 100 روز بیشترین روز تا گلدهی را داشت. همچنین ژنوتیپ دامنه 20 در چین سوم بیشترین میزان اسانس (3.11%) و ژنوتیپ دامنه 17 در چین اول کمترین میزان اسانس (0.04%) را داشت. به‌طور کلی تنوع قابل ملاحظهای بین ژنوتیپها و چینهای مختلف مشاهده شد. براساس تجزیه خوشهای ژنوتیپها در چینهای مختلف گروهبندی متفاوتی داشتند.
دلشاد حسامی؛ فاطمه غفاری فر؛ عبدالحسین دلیمی اصل؛ وحید نصیری؛ عزت الله قاسمی؛ اوغل نیاز جرجانی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.44.93.1.1576.111 لیشمانیوز جلدی از بیماری‌های اندمیک و شایع در بعضی از نقاط کشورمان می‌باشد. استفاده از ترکیب‌های آنتی‌موان پنج ظرفیتی به‌عنوان داروهای خط اول درمان لیشمانیازیس جلدی همراه با محدودیت‌ها و عوارض جانبی متعدد است. داروهایی با منشأ گیاهی می‌توانند جایگزین مناسبی باشند. به همین منظور در این ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.44.93.1.1576.111 لیشمانیوز جلدی از بیماری‌های اندمیک و شایع در بعضی از نقاط کشورمان می‌باشد. استفاده از ترکیب‌های آنتی‌موان پنج ظرفیتی به‌عنوان داروهای خط اول درمان لیشمانیازیس جلدی همراه با محدودیت‌ها و عوارض جانبی متعدد است. داروهایی با منشأ گیاهی می‌توانند جایگزین مناسبی باشند. به همین منظور در این پژوهش تأثیر اسانس بنه (Pistacia atlantica Desf.) که از گیاهان بومی کشور است بر رشد لیشمانیای ماژور در شرایط in vivo و in vitro بررسی شد. ابتدا اسانس بنه با رقت‌های mg/ml 1.50 تا 1.3200 بر پروماستیگوت‌های لیشمانیای ماژور، ماکروفاژهای غیر آلوده و ماکروفاژهای آلوده به آماستیگوت انگل در شرایط in vitro با آزمون‌های MTT و فلوسایتومتری بررسی شد. میزان دوز مؤثر IC50 بر روی پروماستیگوت‌های سوش استاندارد لیشمانیا ماژور (MRHO/IR/75/ER)، مشخص گردید. اسانس بنه به‌صورت پمادی برای درمان استفاده شد. سپس موش‌های نژاد BALB/c به 3 گروه 5تایی تحت درمان با اسانس بنه به‌صورت پمادی و گروه درمان با گلوکانتیم به‌صورت تزریقی و گروه کنترل بدون درمان چهار هفته درمان، یک‌بار در روز در یک زمان مشخص انجام شد و برای بررسی میزان تأثیر دارو هر هفته قطر زخم، وزن موش‌ها و میزان مرگ و میر موش‌ها بررسی شد. به‌طوری که اسانس به‌صورت پمادی از افزایش قطر زخم‌ها جلوگیری کرد. نتایج فلوسایتومتری نشان داد که بنه توانست در 10% پروماستیگوت‌ها ایجاد آپوپتوز کند. نتایج بدست‌آمده نشان داد اسانس بنه در از بین بردن لیشمانیای ماژور در ماکروفافاژ و محیط کشت فعالیت ضد لیشمانیایی مطلوبی دارد. همچنین میزان بقاء موش‌هایی که تحت درمان قرار گرفتند با گروه کنترل اختلاف معنی‌داری داشت.
سیما کاظمیان؛ وحید زرین نیا؛ محمود خسروشاهلی؛ نادر حسن‌زاده
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.54.93.1.1575.1610 قارچ Botrytis cinerea از مهمترین بیمارگرهای گوجه‌فرنگی و عامل بیماری کپک خاکستری است. امروزه استفاده از نانوذرات برای مهار بیماری‌های گیاهی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در این پژوهش، تأثیر نانو ذره اکسید مس بیوسنتز شده توسط گیاه اکالیپتوس بر مهار رشد قارچ B. cinerea، طی سه آزمایش بررسی شد. در آزمایش ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.54.93.1.1575.1610 قارچ Botrytis cinerea از مهمترین بیمارگرهای گوجه‌فرنگی و عامل بیماری کپک خاکستری است. امروزه استفاده از نانوذرات برای مهار بیماری‌های گیاهی مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در این پژوهش، تأثیر نانو ذره اکسید مس بیوسنتز شده توسط گیاه اکالیپتوس بر مهار رشد قارچ B. cinerea، طی سه آزمایش بررسی شد. در آزمایش اول اثر غلظت‌های 100، 200، 400 و 600 قسمت در میلیون و در آزمایش دوم اثر غلظت‌های 400، 600، 800 و 1200 قسمت در میلیون نانوذرات اکسید مس بر شدت بیماری کپک خاکستری در شرایط گلخانه‌ای بررسی شد. در آزمایش سوم اثر غلظت‌های 400، 600 و 800 قسمت در میلیون نانوذرات اکسید مس بر شدت بیماری کپک خاکستری روی برگ‌های بریده مورد تحقیق قرار گرفت. نتایج هر سه آزمایش بیانگر آن بود که نخست نانوذرات اکسید مس قادر به کنترل رشد قارچ B. cinerea و بیماری کپک خاکستری در شرایط درون شیشه و درون زیوه هستند. درثانی در هر سه آزمایش بین میزان غلظت نانو ذرات اکسید مس و میزان بازدارندگی از رشد قارچ و کنترل بیماری یک رابطه معکوس و معنی‌دار در سطح احتمال 1% (P≤1%) وجود دارد. به گونه‌ای که در شرایط درون شیشه غلظت‌های 400 و 600 قسمت در میلیون و در شرایط درون زیوه شامل آزمایش‌های گلخانه‌ای غلظت‌های 800 و 1200 قسمت در میلیون و در آزمون برگ‌های بریده به‌ترتیب غلظت‌های 600 و 800 قسمت در میلیون نانو ذرات مؤثرترین غلظت‌ها در کنترل قارچ و بیماری حاصل از آن بودند. بر این اساس با افزایش غلظت نانو ذرات اکسید مس میزان رشد کلنی قارچ کمتر و میزان شدت بیماری نیز کاهش یافت. در نهایت نتایج نشانگر آن بود که نانوذرات اکسید مس بر مهار قارچ B. cinerea و میزان گسترش بیماری کپک خاکستری حاصل از این قارچ مؤثر است و کاربرد آن توصیه می‌گردد.
فاطمه نصرتی؛ براتعلی فاخری؛ محمود سلوکی؛ نفیسه مهدی نژاد؛ محرم ولی زاده
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.68.93.1.1576.1606 گیاه انزروت (Astragalus fasciculifolius Boiss.)، متعلق به خانواده بقولات (Fabaceae) از گیاهان دارویی است که در جنوب استان سیستان و بلوچستان پراکنش دارد و به‌دلیل ترکیب‌هایی مانند فنل‌ها، فلاونوئیدها و پلی‌ساکاریدها دارای نقش مؤثری در درمان بیماری‌های قلبی، سرطان، از بین بردن اثرهای شیمی درمانی و افزایش ایمنی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.68.93.1.1576.1606 گیاه انزروت (Astragalus fasciculifolius Boiss.)، متعلق به خانواده بقولات (Fabaceae) از گیاهان دارویی است که در جنوب استان سیستان و بلوچستان پراکنش دارد و به‌دلیل ترکیب‌هایی مانند فنل‌ها، فلاونوئیدها و پلی‌ساکاریدها دارای نقش مؤثری در درمان بیماری‌های قلبی، سرطان، از بین بردن اثرهای شیمی درمانی و افزایش ایمنی می‌باشد. در این پژوهش نمونه‌های گیاهی هشت توده مختلف گیاه fasciculifolius .A از رویشگاه‌های مختلف استان سیستان و بلوچستان جمع‌آوری شده و برخی از خصوصیات فیتوشیمیایی ریشه، برگ (فنل کل، فلاونوئید کل و پلی‌ساکارید) و گل (فنل کل، فلاونوئید کل و آنتوسیانین) بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس بیانگر اختلاف معنی‌داری بین رویشگاه‌های مختلف در سطح 0.01 می‌باشد. بررسی‌های فیتوشیمیایی وجود مقادیر قابل‌توجهی از ترکیب‌های فنلی را در برگ که بیشترین مقدار آن در منطقه پشت‌کوه (mg GAE/g 32.55-14.62)، ریشه که بیشترین مقدار آن در منطقه انجیرک (mg GAE/g 53.84-20.39) و گل که بیشترین مقدار آن را در منطقه بیرک (mg GAE/g 15.82-5.11) نشان داد؛ همچنین وجود ترکیب‌های فلاونوئیدی در برگ که بیشترین مقدار آن در منطقه ناهوک (mgQE/g 12.72-8.76)، در ریشه که بیشترین مقدار آن در منطقه پنج‌انگشت (mgQE/g 03/1-0.25) و گل که بیشترین مقدار آن در منطقه ناهوک (mgQE/g 9.28-6.35) وجود داشت مشاهده شد. همین‌طور این بررسی، ترکیب‌های پلی‌ساکاریدی را در برگ که بیشترین مقدار در منطقه انجیرک (mg/g 93.29-60.89) و ریشه که بیشترین مقدار در منطقه پنج‌انگشت (mg/g 209.38-94.33) و آنتوسیانین گل که بیشترین مقدار در منطقه پنج‌انگشت (mg SG/g 77.58-36.34) دیده شده بود، نشان داد. نتایج این تحقیق حکایت از توانایی رویشگاه‌های مختلف استان در مورد تولید ترکیب‌های با ارزش دارویی دارد. علاوه‌بر این بالا بودن ترکیب‌های فنلی و پلی‌ساکاریدی این گیاه توصیفی از توانمندی قابل توجه این گیاه در بکارگیری در صنایع دارویی و غذایی می‌باشد.
ایوب مزارعی؛ سید محسن موسوی‌نیک؛ احمد قنبری؛ لیلا فهمیده
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.80.93.1.1575.1610 کمبود آب یکی از مهمترین عوامل محیطی محدودکننده رشد گیاهان و محصولات آنهاست. در این مطالعه، به‌منظور بررسی اثر اسید جاسمونیک بر کاهش صدمات ناشی از تنش خشکی روی شاخص‌های رشدی و برخی از پاسخ‌های فیزیولوژیکی و آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی مریم‌گلی (Salvia officinalis L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.80.93.1.1575.1610 کمبود آب یکی از مهمترین عوامل محیطی محدودکننده رشد گیاهان و محصولات آنهاست. در این مطالعه، به‌منظور بررسی اثر اسید جاسمونیک بر کاهش صدمات ناشی از تنش خشکی روی شاخص‌های رشدی و برخی از پاسخ‌های فیزیولوژیکی و آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی مریم‌گلی (Salvia officinalis L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با ۳ تکرار در دانشگاه زابل اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی (آبیاری در حد ظرفیت زراعی، تخلیه 5۰% و ۷5% رطوبت ظرفیت زراعی) و محلول‌پاشی اسید جاسمونیک (صفر (شاهد)، 75 و 150 میلی‌گرم در لیتر) بودند. نتایج نشان داد که محلول‌پاشی با غلظت ۱5۰ مولار اسید جاسمونیک در شرایط تنش خشکی ارتفاع (10.02%)، وزن تر (27.88%) و خشک گیاه (12.81%)، محتوای نسبی آب برگ (21.04%)، کلروفیل a و b (12.15% و 10.34%) را افزایش داد. بیشترین مقدار فنول کل (34.13 میلی‌گرم بر وزن تر)، عملکرد اسانس (2.12 میلی‌گرم بر وزن تر)، غلظت پرولین (2.52 میلی‌گرم بر وزن تر) و فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز (3.15 میلی‌گرم بر وزن تر) و گایاکول پراکسیداز (0.76 میلی‌گرم بر وزن تر) در گیاهان محلول‌پاشی شده با غلظت 150 میلی‌گرم در لیتر اسید جاسمونیک و تخلیه 75% رطوبت ظرفیت زراعی حاصل شد و از سویی بیشترین مقدار کاتالاز (5.12 میلی‌گرم بر وزن تر)، آسکوربات پراکسیداز (0.76 میلی‌گرم بر وزن تر) و سوپراکسید دیسموتاز (5.64 میلی‌گرم بر وزن تر) در گیاهان محلول‌پاشی شده با غلظت ۱۵۰ میلی‌گرم در لیتر اسید جاسمونیک در تنش خشکی (تخلیه 50% و 75% رطوبت ظرفیت زراعی) بدست آمد. بنابراین براساس نتایج بدست آمده به نظر می‌رسد که اسید جاسمونیک با افزایش توان دفاع آنتی‌اکسیدانی و تجمع تنظیم‌کننده‌های اسمزی (نظیر پرولین) سبب کاهش تنش اکسیداتیو در گیاهچه‌های تحت تنش خشکی شده، همچنین با حفظ محتوای نسبی آب برگ و رنگیزه‌های فتوسنتزی موجب بهبود شرایط رشدی بوته‌های مریم‌گلی در شرایط تنش شده است.
حسین جهان تیغی؛ محمد مقدم؛ محرم ولی زاده
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.98.93.1.1576.1606 تأثیر بارز گیاهان دارویی در پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف، گرایش روزافزون جوامع انسانی را به سوی آنها سوق داده است. انار شیطان (Tecomella undulate (Roxb.) seem.) از تیره پیچ‌اناری (Bignoniaceae) علاوه‌بر کاربردهای متعدد زینتی، صنعتی و آگروفارستری، به‌دلیل برخورداری از مواد مؤثره کارآمدی همانند لاپاکول که ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.98.93.1.1576.1606 تأثیر بارز گیاهان دارویی در پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف، گرایش روزافزون جوامع انسانی را به سوی آنها سوق داده است. انار شیطان (Tecomella undulate (Roxb.) seem.) از تیره پیچ‌اناری (Bignoniaceae) علاوه‌بر کاربردهای متعدد زینتی، صنعتی و آگروفارستری، به‌دلیل برخورداری از مواد مؤثره کارآمدی همانند لاپاکول که تأثیر اثبات شده‌ای در درمان بیماری‌های مهم شامل سرطان، ایدز، مالاریا و غیره دارد، از گونه‌های ارزشمند دارویی مناطق خشک محسوب می‌شود. در این تحقیق ابتدا رویشگاه‌های انار شیطان در استان شناسایی و بعد خصوصیات اقلیمی، خاک‌شناسی، فنولوژی، گونه‌های همراه و برخی ویژگی‌های مورفولوژیک گیاه تعیین شد. ارزیابی‌ها نشان داد این گیاه دارای 6 رویشگاه کوچک و کم‌جمعیت از دو مورفوتیپ زرد و نارنجی در منطقه بلوچستان می‌باشد که از نظر ارتفاع در دامنه 830-480 متر از سطح دریا، اغلب در مسیر آبراهه‌ها و حاشیه رودخانه‌های فصلی در جهات مختلف و عمدتاً کم‌شیب واقع شده‌اند. شرایط اقلیمی حاکم بر رویشگاه‌ها از نوع بیابانی گرم و بافت خاک آنها سبک تا متوسط با واکنش قلیایی می‌باشد. علاوه‌بر تفاوت‌های فنولوژیک، اختلاف معنی‌داری بین رویشگاه‌ها از نظر صفات مورفولوژیک و شاخص‌های رشدی مشاهده شد که می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، محیطی و یا هر دو باشد. نتایج این پژوهش با توجه به کاهش جمعیت روزافزون گیاه تحت تأثیر عوامل مختلف مخصوصاً خشکسالی‌های ممتد ناشی از تغییر اقلیم، نشان‌دهنده آن است که انار شیطان در این استان در آستانه انقراض محلی قرار دارد و لزوم اتخاذ تدابیر فوری در راستای حفاظت، احیاء و اهلی‌سازی آن کاملاً محرز است.
یعقوب صرافی؛ غلامرضا مرادی رباطی؛ محمدحسین فاطمی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.109.93.1.1575.1610 هدف از این مطالعه، بررسی اثرهای ضد قارچی دود مایع تولید شده از ضایعات توتون و همچنین شناسایی و اندازه‌گیری ترکیب‌های مؤثره آن بود. ضایعات در کوره در شرایط بدون اکسیژن پیرولیز شد و دود حاصل با استفاده از مبرّد خنک شده و تبدیل به دود مایع شد. بررسی اثرهای ضد قارچی دود مایع با استفاده از سه نوع ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.109.93.1.1575.1610 هدف از این مطالعه، بررسی اثرهای ضد قارچی دود مایع تولید شده از ضایعات توتون و همچنین شناسایی و اندازه‌گیری ترکیب‌های مؤثره آن بود. ضایعات در کوره در شرایط بدون اکسیژن پیرولیز شد و دود حاصل با استفاده از مبرّد خنک شده و تبدیل به دود مایع شد. بررسی اثرهای ضد قارچی دود مایع با استفاده از سه نوع قارچ Rhizoctonia solani، Sclerotinia sclerotiorum و Phytophthora nicotianae که به‌ترتیب عامل بیماری ساق زخم، پوسیدگی یقه و ساق سیاه توتون می‌باشند در غلظت‌های صفر، ۲۵۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۲۰۰۰ و ppm۴۰۰۰ دود مایع به روش اختلاط با محیط کشت انجام شد. نتایج تجزیه واریانس تأثیر دود مایع بر قارچ‌ها نشان داد که تأثیر دود مایع، غلظت و اثر متقابل دود مایع بر غلظت روی قارچ‌ها در سطح احتمال 1% آماری معنی‌دار می‌باشد. نتایج مقایسه میانگین تأثیر دود مایع بر قارچ‌ها نشان داد که نمونه دود مایع حاصل از پیرولیز ۲۵% دمار توتون + ۷۵% خرده برگ توتون در غلظت ppm۴۰۰۰ رشد میسیلیوم قارچ‌های بیماری‌زای فوق را 100% کنترل می‌نماید. همچنین دود مایع تولید شده از تیمار بالا در غلظت‌های پایین نیز رشد میسیلیوم قارچ‌های Rhizoctonia solani و Sclerotinia sclerotiorum را 100% کنترل نمود. براساس گزارش نتایج تحقیقات، حضور ترکیب‌های فنولی، اسیدهای آلی و آلکالوئیدی در دود مایع عامل خواص ضد قارچی آن است. بنابراین استخراج این ترکیب‌ها از دود مایع انجام شده و آنالیز کیفی به‌وسیله روش کروماتوگرافی گازی اسپکتروسکوپی جرمی (GC/MS) و آنالیزهای کمّی برای اندازه‌گیری فنول کل و ترکیب‌های آلکالوئیدی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری انجام شد. مقایسه نتایج نشان داد که اثرهای کنترلی ترکیب‌های آلکالوئیدی بیشتر از ترکیب‌های فنولی و اسیدی در دود مایع تولید شده از ضایعات توتونی است. نتایج این تحقیق نشان از توان بالای دود مایع در مهار زیستی قارچ‌های بیماری‌زا دارد.
محمد صادق دهقانی؛ معصومه نعیمی؛ ابراهیم غلامعلی پور علمداری؛ حمید جباری
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.121.93.1.1578.1610 به‌منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی کیتوزان بر ویژگی‌های کمّی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) در شرایط تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبدکاووس اجرا شد. فاکتورهای ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.121.93.1.1578.1610 به‌منظور بررسی تأثیر محلول‌پاشی کیتوزان بر ویژگی‌های کمّی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) در شرایط تنش کم‌آبی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبدکاووس اجرا شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل آبیاری پس از 60 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (شاهد) و 100 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A (تنش کم‌آبی) و تیمار محلول‌پاشی کیتوزان در پنج سطح شامل عدم مصرف کیتوزان (محلول‌پاشی با آب‌مقطر به‌عنوان تیمار شاهد (K1)، محلول‌پاشی به مقدار 125 میلی‌گرم در لیتر 60 روز پس از کاشت (K2)، محلول‌پاشی به مقدار 125 میلی‌گرم در لیتر 75 روز پس از کاشت (K3)، محلول‌پاشی به مقدار 250 میلی‌گرم در لیتر 60 روز پس از کاشت (K4) و محلول‌پاشی به مقدار 250 میلی‌گرم در لیتر 75 روز پس از کاشت (K5) بودند. نتایج نشان داد که تنش کم‌آبی موجب کاهش صفات ارتفاع بوته، تعداد گل، وزن خشک بوته و عملکرد گل خشک گردید. محلول‌پاشی کیتوزان صفاتی همانند تعداد شاخه فرعی، وزن و عملکرد گل خشک را افزایش داد. نتایج مشخص کرد که محلول‌پاشی کیتوزان به مقدار 125 میلی‌گرم در لیتر 60 روز پس از کاشت موجب حصول بالاترین میزان درصد و عملکرد اسانس و بیشترین مقدار کامازولن اسانس در شرایط تنش کم‌آبی شد. بنابراین استفاده از پلیمر زیستی کیتوزان به‌عنوان ماده‌ای طبیعی به‌منظور کاهش خسارت تنش رطوبتی و همچنین افزایش کامازولن در بابونه آلمانی حائز اهمیت است.
مرضیه شهسواری؛ داود نادری؛ محمدمهدی قیصری
چکیده
تغذیه متعادل یکی از مهمترین فاکتورهای تأثیرگذار در بهبود عملکرد و کیفیت گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) می‌باشد. در سال‌های اخیر رویکرد حذف یا کاهش مصرف کودهای شیمیایی با هدف جایگزین نمودن کودهای آلی و فرآورده‌های جدید بسیار مورد توجه قرار گرفته است. بدین‌منظور پژوهشی در سال‌های 1396-1395 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی ...
بیشتر
تغذیه متعادل یکی از مهمترین فاکتورهای تأثیرگذار در بهبود عملکرد و کیفیت گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) می‌باشد. در سال‌های اخیر رویکرد حذف یا کاهش مصرف کودهای شیمیایی با هدف جایگزین نمودن کودهای آلی و فرآورده‌های جدید بسیار مورد توجه قرار گرفته است. بدین‌منظور پژوهشی در سال‌های 1396-1395 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو عامل کود آلی نانو (سطوح صفر، 2، 3 و CC4 در یک لیتر آب) و هیومیک اسید (سطوح صفر، 1، 2 و 3 میلی‌لیتر در یک لیتر آب) در سه تکرار در شهرستان علویجه استان اصفهان اجرا گردید. نتایج نشان داد بیشترین میزان نیتروژن (3.92% و 3.79%) به‌ترتیب در تیمارهای نانو کود آلی 4 و 3 در هزار و بیشترین میزان فسفر و پتاسیم (به‌ترتیب 2.68 و 10.45 گرم بر کیلوگرم) در تیمار نانو کود آلی 4 در هزار حاصل شد. بیشترین میزان آنتوسیانین (63/62 میکرومول در گرم) در تیمار نانو کود آلی 3 در هزار و بیشترین میزان کاروتنوئید (رنج بین 44/0 تا 35/0 میلی‌گرم در گرم) در تیمارهای هیومیک اسید بدون نانو کود و به‌همراه نانو کود 2، 4 و 3 در هزار بدست آمد. ترکیب‌های 2- فنیل اتانول، سیترونلال، ژرانیول و آلفا-پینن بیشترین میزان ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس را به خود اختصاص دادند. بیشترین میزان ترکیب 2- فنیل اتانول در تیمار نانو کود آلی و هیومیک اسید با غلظت‌های 3 در هزار و بیشترین میزان سیترونلال، آلفا-پینن و کمترین میزان 2- فنیل اتانول در تیمار نانو کود آلی 4 در هزار به همراه هیومیک اسید 3 در هزار مشاهده شد. کمترین میزان سیترونلال و آلفا-پینن و بیشترین میزان ژرانیول نیز در تیمار نانو کود 2 در هزار به همراه هیومیک اسید 2 و 1 در هزار حاصل شد. طبق یافته‌های این پژوهش، تیمارهای نانو کود آلی و هیومیک اسید بر غلظت عناصر معدنی و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس تأثیر مثبت نشان داد.
مهسا برزویی؛ محمود دژم؛ محمدباقر زاهدی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.145.93.1.1576.41 بهلیمو (Lippia citriodora (Palau) Kunth) گیاهی دارویی از خانواده شاه‌پسند می‌باشد. تکثیر این گیاه عمدتاً به‌وسیله قلمه زدن انجام می‌شود. به‌منظور بررسی اثر زمان قلمهگیری (پاییز، زمستان و بهار)، موقعیت قلمه (انتهایی، میانی و تحتانی) و غلظت‌های مختلف ایندول بوتیریک اسید (IBA) (صفر، 2000 و ppm4000) بر ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.145.93.1.1576.41 بهلیمو (Lippia citriodora (Palau) Kunth) گیاهی دارویی از خانواده شاه‌پسند می‌باشد. تکثیر این گیاه عمدتاً به‌وسیله قلمه زدن انجام می‌شود. به‌منظور بررسی اثر زمان قلمهگیری (پاییز، زمستان و بهار)، موقعیت قلمه (انتهایی، میانی و تحتانی) و غلظت‌های مختلف ایندول بوتیریک اسید (IBA) (صفر، 2000 و ppm4000) بر ریشهزایی قلمههای بهلیمو، آزمایشی گلخانه‌ای به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در شهرستان کوار (استان فارس) در سال 96-1395 اجرا شد. براساس نتایج، قلمههای تهیه شده در پاییز ریشهزایی بهتری نسبت به قلمههای تهیه شده در زمستان و بهار از خود نشان دادند. صرف‌نظر از زمان قلمهگیری و کاربرد اکسین، بیشترین درصد ریشهزایی، تعداد ریشه، وزن خشک ریشه و طول شاخساره در قلمههای تحتانی که قطر بیشتری داشتند، مشاهده شد. قلمههای میانی میزان ریشهزایی بیشتری نسبت به قلمههای انتهایی نشان دادند. به‌طوری که با افزایش غلظت هورمون IBA تا سطح ppm2000، خصوصیات ریشهزایی شامل درصد ریشهزایی، تعداد ریشهها و وزن خشک آنها افزایش یافت. هرچند در بالاترین غلظت IBA (ppm4000)، در بیشتر موارد افزایش در خصوصیات ریشهزایی نسبت به غلظت ppm2000 معنی‌دار نبود. اما با افزایش غلظت IBA به ppm4000، طول شاخسارههای حاصل از جوانههای روی قلمهها کاهش یافت.
قباد سلیمی؛ محمد فیضیان؛ ناصر علی اصغرزاد
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.158.93.1.1576.1610 تنش خشکی منجر به کاهش رشد و تغییر شاخص‌های بیوشیمیایی گیاهان می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر تلقیح با قارچ میکوریز و سلنیم بر کاهش اثرهای مخرب تنش خشکی، این آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات-فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در شرایط گلخانه‌ای بر روی گیاه بادرشبو (Dracocephalum ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.158.93.1.1576.1610 تنش خشکی منجر به کاهش رشد و تغییر شاخص‌های بیوشیمیایی گیاهان می‌شود. به‌منظور بررسی تأثیر تلقیح با قارچ میکوریز و سلنیم بر کاهش اثرهای مخرب تنش خشکی، این آزمایش به‌صورت اسپلیت پلات-فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار در شرایط گلخانه‌ای بر روی گیاه بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) اجرا شد. فاکتور اصلی شامل سه سطح خشکی براساس حداکثر تخلیه مجاز (Maximum Allowable Depletion) (بدون تنش، 0.75 حداکثر تخلیه مجاز و 5/0حداکثر تخلیه مجاز) و فاکتورهای فرعی شامل سلنیم در سه سطح (صفر، 100 میکروگرم به ازای هر بوته و 200 میکروگرم به ازای هر بوته) و تلقیح با قارچ میکوریزای (Glumus verciforme) در دو سطح (بدون قارچ، دارای قارچ) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب کاهش ارتفاع بوته، وزن خشک گیاه و سطح برگ شد؛ به‌طوری که کمترین و بیشترین میزان این صفات، به‌ترتیب در تلقیح با قارچ در 0.75 حداکثر تخلیه مجاز و در شرایط بدون تنش خشکی حاصل شد. در شرایط بدون تنش، ارتفاع بوته، وزن خشک گیاه و سطح برگ حاصل از تلقیح با قارچ و سلنیم به‌طور معنی‌داری بیشتر از شاهد بود. در تمام سطوح تنش خشکی، میانگین فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پراکسیداز در گیاهان تلقیح شده با قارچ همراه با سلنیم به‌طور معنی‌داری بیشتر از شاهد بود. کمترین میزان فعالیت آنزیم کاتالاز (25.06) و کمترین میزان پراکسیداز (14.81) در تیمار شاهد بدون قارچ و سلینیم در شرایط تنش 0.75 حداکثر تخلیه مجاز بدست آمد و بیشترین میزان فعالیت آنزیم کاتالاز (53.62) در تیمار 200 میکروگرم سلنیم و تلقیح با قارچ در شرایط بدون تنش و بیشترین میزان فعالیت پراکسیداز (31.59) در شرایط تنش 0.5 حداکثر تخلیه مجاز و تلقیح با قارچ و استفاده از 200 میکروگرم سلنیم بود. همچنین تلقیح با قارچ همراه با کاربرد سلنیم موجب افزایش میزان پرولین در حدود 1 تا 1.5 برابر و مالون دی‌آلدئید در حدود 1.3 تا 1.5 برابر نسبت به شاهد در شرایط تنش خشکی شده است. نتایج نشان داد که حضور میکوریزا و عنصر سلنیم در شرایط تنش خشکی تأثیر مثبتی بر رشد و خصوصیات بیوشیمیایی موردمطالعه داشت.
