همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، اداره جهاد کشاورزی شهرستان نی‌ریز، مرکز ترویج ریزاب

2 دانشیار‏، دانشگاه شیراز، دانشکده کشاورزی،‏ بخش علوم باغبانی

3 کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر، برازجان

چکیده

به‌منظور بررسی ترکیب‌ها و خواص آللوپاتیک گیاه دارویی آنغوزه (Ferula assa-foetida L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتور اول متشکل از 6 غلظت اسانس آنغوزه شامل 0، 200، 400، 600، 800 و 1000 میکرولیتر در لیتر و فاکتور دوم شامل 5 گونه گیاهی، سه گونه علف هرز به نام‌های خردل وحشی (Sinapis arvensis)، تلخه (Acroptilo repens) و ازمک (Cardaria draba) همراه با دو گونه زراعی گندم (Triticum aestivum) و جو (Hordeum vulgare) بودند. اسانس مورد استفاده در این پژوهش با استفاده از روش تقطیر با آب از شیرابه گیاه آنغوزه استخراج شد. نتایج آنالیز اسانس با استفاده از دستگاه GC و GC-MS نشان داد که 13 ترکیب قابل شناسایی در اسانس وجود دارد که عمده‌ترین آنها شامل آلفا-پینن (3/21%)‏، بتا-پینن (1/47%) و 2،1-دی تیولان (6/18%) بودند. صفات مورد اندازه‌گیری جهت ارزیابی اثر آللوپاتیک اسانس بر گونه‌های مورد بررسی شامل: درصد جوانه‌زنی‏، طول ساقه‌چه و ریشه‌چه‏، وزن تر و خشک ساقه‌چه و ریشه‌چه و درصد ناهنجاری گیاهچه‌ها بود. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که واکنش گیاهان نسبت به اسانس آنغوزه به‌طور معنی‌داری (p ≤ 0.05) متفاوت می‌باشد. بیشترین درصد جوانه‌زنی در غلظت‌های مختلف اسانس آنغوزه مربوط به گیاه زراعی گندم بدست آمد، در حالی‌که در گیاه زراعی جو نسبت به گندم حساسیت بیشتری مشاهده شد. به‌طور کلی کمترین حساسیت به اثرات آللوپاتیک اسانس مربوط به گونه زراعی گندم بود که در تمام صفات مشاهده شد. از طرفی گونه زراعی جو، علف هرز تلخه و ازمک بیشترین حساسیت را به اسانس آنغوزه نشان دادند. البته اثر بازدارندگی آنغوزه بر علف هرز تلخه و ازمک نسبت به خردل وحشی بیشتر بود.

کلیدواژه‌ها

- احمدیان، ا. و قنبری، ا.، 1385. بررسی اثر آللوپاتیک زیره سبز بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذور علف‌های هرز. گزارش طرح پژوهشی، دانشگاه زابل، 175 صفحه.
- بهشتی، ع.، موسوی سروینه باغی، ر. و بازوبندی، م.، 1384. ارزیابی کنترل جوانه‌زنی علف هرز تاج‌خروس (Amaranthus Retroflexus) با استفاده از مواد شیمیایی موجود در یونجه. طرح پژوهشی، دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان، 180 صفحه.
- تابان، آ.، 1390. مقایسه پتانسیل آللوپاتیک چندگونه مرزه (Satureja spp) بر جوانه‌زنی و رشد و نمو برخی از محصولات باغی و علف‌های هرز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، بخش علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، 172 صفحه.
- جعفرزاده، ن.، 1384. پتانسیل آللوپاتیک پسمانهای جو (Hordeum vulgare) روی کنترل علف هرز و رشد نخود (Cicer arietinum). مجموعه مقالات اولین همایش ملی حبوبات، دانشگاه فردوسی مشهد، 30-29 آبان: 542.
- صفاری، م.، 1380. علف‌های هرز و روش‌های مبارزه با آنها. جهاد دانشگاهی کرمان، 278 صفحه.
- عسکری، ف.، 1378. بررسی کمّی و کیفی ترکیبهای موجود در اسانس Ferula assa-foetida. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر، 3: 76-59.
- میقانی، ف.، 1382. آللوپاتی (دگرآسیبی): از مفهوم تا کاربرد. انتشارات پرتو واقعه، 256 صفحه.
- Adams, R.P., 2007. Identification of Essential Oil Components by Gas Chromatography/Mass Spectrometry. Allured Publishing, 804p.
- Azizi, M., Alimardani, L. and Rashelmohassel, M.H., 2006. Allelopathic effects of Bunium persicum and Cuminum cyminum essential oils on seed germination of some weeds species. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 22(3): 198-208.
- Berger, J. and Schager, M., 2003. Allelopathic activity of Chara aspera. Hydrobiologia, 501: 109-115.
- Einhelling, F.A. and Rasmussen, J.A., 1979. Effects of three phenolicc acids on chlorophyll content and growth of soybean and grain sorghum seedling. Journal of Chemical Ecology, 5(5): 815-824.
- Khajeh, M., Yamini, Y., Bahramifara, N., Sefidkon, F. and Pirmoradei, M.R., 2005. Comparison of essential oils compositions of Ferula assa-foetida obtained by supercritical carbon dioxide extraction and hydrodistillation methods. Food Chemistry, 91(4): 639-644.
- Najafi Ashtiani, A., Assareh, M.H., Baghestani, M.A. and Angaji, S.J., 2008. The Effects of methanolic extract of Eucalyptus camaldulensis Dehnh. on growth and germination rates of Chenopodium album L., 24(3): 293-303.
- Narval, S.S. and Tauro, P., 1994. Allelopathy in Agriculture and Forestry. Scientific Publishers, Jodhpur, India, 312p.
- Nishida, N., Tamotsu, S., Nagata, N., Saito, C. and Sakai, A., 2005. Allelopathic effects of volatile monoterpenoids produced by Salvia leucophylla: Inhibition of cell proliferation and DNA synthesis in the root apical meristem of Brassica campestris seedlings. Journal of Chemical Ecology, 31(5): 1187-203.
- Saharkhiz, M.J., Ashiri, F., Salehi, M.R., Ghaemaghami, J. and Mohammadi, Sh., 2009. Allelopathic potential of essential oils from Carum copticum L., Cuminum cyminum L., Rosmarinus officinalis L. and Zataria multiflora Boiss. Journal of Medicinal Plant Science and Biotechnology, 3(1): 32-35.
- Saharkhiz, M.J., Smaeili, S. and Merikhi, M., 2010. Essential oil analysis and phytotoxic activity of two ecotypes of Zataria multiflora Boiss. growing in Iran. Natural Product Research, 24(17): 1598-1609.
- Sefidkon, F., Askari, F. and Mirza, M., 1998. Essential oil composition of Ferula assa-foetida L. from Iran. Journal of Essential Oil Research, 10(6): 687-689.