همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ، استادیار، دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار، دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

این تحقیق به‌منظور بررسی اثر تاریخ کاشت پاییزه و بهاره بر روی عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب ارقام گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در منطقه شیروان انجام شد. تحقیق در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و به‌صورت کرت‌های خرد شده با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی شیروان (دانشگاه فردوسی مشهد) در سال 1390-1389 به اجرا در آمد. کرت‌های اصلی به دو تاریخ کاشت پاییزه و بهاره و کرت‌های فرعی به پنج رقم گلرنگ شامل سینا، CW-4445، Sahuripa-88، توده محلی قوچان و توده محلی اصفهان اختصاص یافت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاریخ کاشت، عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عملکرد دانه و میزان روغن در کشت پاییزه (به‌ترتیب kg/ha2230% و 5/29%) بیشتر از کشت بهاره (به‌ترتیب kg/ha1520% و 5/27%) بود. براساس نتایج این تحقیق رقم سینا در کشت پاییزه (kg/ha2989) و رقم CW-4440 در کشت بهاره (kg/ha1789) بیشترین عملکرد دانه را داشتند. به لحاظ میزان روغن هم در کشت پاییزه و هم کشت بهاره رقم Sahuripa-88 بالاترین درصد روغن (به‌ترتیب 32% و 7/29%) را داشت. میزان اسیدهای چرب پالمتیک، استئاریک و اولئیک در کشت پاییزه نسبت به بهاره افزایش معنی‌داری یافت. باوجوداین میزان اسیدهای چرب لینولئیک و لینولنیک در کشت پاییزه کاهش معنی‌داری را نشان داد و نیز دارای پایداری روغن بالایی بود. براساس نتایج این تحقیق بین ژنوتیپ‌ها تفاوت معنی‌داری در عملکرد دانه، میزان روغن، ترکیب اسیدهای چرب و پایداری روغن وجود داشت. نتایج حاصل از این تحقیق گویای اینست که تاریخ کاشت و رقم از مهمترین عوامل مؤثر بر عملکرد دانه، میزان و کیفیت روغن در دانه گلرنگ محسوب می‌شوند. ارقام سینا، CW-4445 و توده محلی قوچان دارای قابلیت مناسبی برای توسعه کشت گلرنگ و افزایش سطح زیر کشت در منطقه هستند.

کلیدواژه‌ها

- بهدانی، م.ع. و جامی‌الاحمدی، م.، 1387. ارزیابی رشد و عملکرد ارقام گلرنگ در تاریخ کاشت‌های مختلف. پژوهشهای زراعی ایران، 6(2): 254-245.
- حیدری‌زاده، پ. و خواجه‌پور، م.ر.، 1386. واکنش ژنوتیپ‌های گلرنگ «توده محلی کوسه» به تاریخ کاشت. علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، 42(الف): 79-69.
- دوازده امامی، س. و مجنون حسینی، ن.، 1387. زراعت و تولید برخی گیاهان دارویی و ادویه‌ای. انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 300 صفحه.
- زینلی، ا.، 1378. گلرنگ: شناخت، تولید و مصرف. انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 144 صفحه.
- فرجی، ا.، 1384. بررسی تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه و روغن چهار ژنوتیپ کلزا در گنبد. علوم زراعی ایران، 7(3): 201-189.
- فروزان، ک.، 1378،گلرنگ. انتشارات شرکت توسعه‌ی کشت دانه‌های روغنی، 151 صفحه.
- قربانزاده، م.، مرعشی، س.ح.، شهریاری احمدی، ف.ا. و ملک‌زاده شفارودی، س.، 1390. بررسی عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب رقم‌های خارجی و توده‌های بومی گلرنگ. پژوهشهای زراعی ایران، 9(2): 189-182.
- Able, G.H., 1975. Growth and yield of safflower in three temperature regimes. Agronomy Journal, 67(5): 639-642.
- Able, G.H., 1976. Relationship and uses of yield components in safflower breeding. Agronomy Journal, 68(3): 442-447.
- Akbarinia, A., Khosravifard, M., Rezaei M.B., Sharifi Ashourabadi E., 2005. Composition of fall and spring cultivation on seed yield of some medicinal plant under irrigation and no-irrigation conditions. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 21(3): 319-334.
- AOAC, 2006. Official Methods of Analysis. AOAC Press, Gaithersburg, MD, USA.
- Arsalan, B., 2007. The Determination of oil content and fatty acid compositions of dome stic and exotic safflower (Carthamus tinctorius L.) genotypes and their interactions. Journal of Agronomy, 6(3):
415-420.
- Badri, A.R., Shiran Rad, A.H., Sharifzadeh, S. and Bitarafan, Z., 2011. Sowing date effect on spring safflower cultivars. International Journal of Science and Advanced Technology, 1(9): 139-144.
- Baydar, H., 2000. The oil synthesis, the quality and the importance of the breeding for improved quality in the plants. Ekin, 4: 50-57.
- Bergman, J.W., 1996. Safflower oil. Europen Patent, PN.EP0469144.
- Beyyavas, V., Haliloglu, H., Copur, O. and Yilmaz, A., 2011. Determination of seed yield and yield components of some safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars, lines and populations under the semi-arid conditions. African Journal of Biotechnology, 10(4): 527-534.
- Camas, N., Cirak, C. and Esendal, E., 2007. Seed yield, oil content and fatty acids composition of safflower (Carthamus tinctorius L.) grown in northern Turkey conditions. Journal of Faculty of Agriculture OMU, 22(1): 98-104.
- Cholaki, L., Fernandez, E.M., Asnal, W.E., Giayetto, O. and Plevich, Y.J.O., 1993. Safflower (Carthamus tinctorius L.) sowing dates in Rio Cuouto. Proceedings of Third International Safflower Conference, Beijing, China, 14-18 June: 395-402.
- Coşge, B., Gürbüz, B. and Kıralan, M., 2007. Oil content and fatty acid composition of some safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars sown in spring and winter. International Journal of Natural and Engineering Science, 1(3): 11-15.
- Dajue, L. and Mündel, H.H., 1996. Promoting the Conservation and Use of Underutilized and Neglected Crops: 7. Safflower (Carthamus tinctorius L.). International Plant Genetic Resources Institute, Roma, Italy.
- De la Vega, A.J. and Hall, A.J., 2002. Effects of planting date, genotype, and their interaction on safflower yield: II. Components of oil yield. Crop Science, 42: 1202-1210.
- Fernandez-Martinez, J., 2002. Sesame and Safflower Newsletter (No. 17). Published by Institute of Sustainable Agriculture (IAS), CSIC.
- Fernandez-Martinez, J., del Rio, M. and de Haro, A., 1993. Survey of safflower (Carthamus tinctorius L.) germplasm for variants in fatty acid composition and other seed characters. Euphytica, 69: 115-122.
- Fuller, G., Kohler, G.O. and Applewhite, T.H., 1966. High oleic safflower oil: a new stable edible oil. Journal of the American Oil Chemists’ Society, 43(7): 477-478.
- Garsid, A., 2004. Sowing time effects on the development, yield and oil of falxseed in semi arid tropical. Australian Journal of Productive Agriculture, 23: 607-612.
- Gecgel, U., Demirci, M., Esendal, E. and Tasan, M., 2007. Fatty acid composition of the oil from developing seeds of different cultivars of safflower (Carthamus tinctorius L.). Journal of the American Oil Chemists' Society, 84: 47-54.
- Isigigur, A., Karaosmanoglu, F. and Aksoy, H.A., 1995. Characteristics of safflower seed oils of Turkish origin Journal of the American Oil Chemists' Society, 72(10): 1223-1225.
- Knowles, P.F., 1989. Safflower: 363-374. In: Robbelen, G., Dowoney, R.K. and Ashri, A., (Eds.). Oil Crops of the World: their Breeding and Utilization. McGraw-Hill, NewYork, 553p.
- Koutroubas, S.D. and Papadoska, D.K., 2005. Adaptation, grain yield and oil content of safflower in Greece. Proceedings of the 5th International Safflower Conference, Istanbol, 6-10 June: 161-166.
- Ladd, S.L. and Knowles, P.F., 1971. Inheritance of alleles at two loci regulating fatty acid composition of the seed oil of safflower (Carthamus tinctorius L.). Crop Science, 11: 681-684.
- Mundel, H.H., Morrison, R.J., Blackshaw, R.E., Entz, T., Roth, B.T., Gaudiel, R. and Kiehn, F., 1994. Seeding-date effects on yield, quality and maturity of safflower. Canadian Journal of Plant Science, 74: 261-266.
- Pahlavani, M.H., 2005. Some technological and morphological characteristics of safflower (Carthamus tinctorius L.) from Iran. Asian Journal of Plant Sciences, 4(3):234-237.
- Purdy, R.H., 1985. Oxidative stability of high oleic sunflower and safflower oils. Journal of Oil and Fat Industries, 62(3): 523-525.
- Tomar, S.S., 1995. Effect of soil hydrothermal regimes on the performance of safflower planted on different dates. Journal of Agronomy and Crop Science, 175(3): 141-152.
- Turhan, H., Gul, M.K., Egesel, C.O. and Kahriman, F., 2011. Effect of sowing time on grain yield, oil content, and fatty acids in rapeseed (Brassica napus subsp. oleifera). Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 35: 225-234.
- Velasco, L. and Fernandez-Martinez, J.M., 2001. Breeding for oil quality in safflower. Proceedings of the 5th International Safflower Conference, Williston , North Dakota and Sidney, Montana, USA, 23-27 July: 133-137.
- Weisker, A.C., Robinson, D.W. and Kimball, M.L., 1999. Safflower Products with very high level of unsaturated fatty acids. US Patent, PN. 5912416.
- Weiss, E.A., 2000. Oil Seed Crops. Black Well Science Oxford, 364p.