همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد زراعت، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه زابل

2 کارشناس ارشد اصلاح نباتات، پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی، دانشگاه زابل

3 استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه زابل

4 استادیار، پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی، دانشگاه زابل

چکیده

به‌منظور بررسی واکنش عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات کیفی گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata Forssk.) به کم‌آبیاری و کود دامی آزمایشی در سال زراعی 86-85 در پژوهشکده تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل به اجرا در آمد. آزمایش به‌صورت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. تیمارهای آبیاری (فاکتور اصلی) در چهار مرحله رشدی گیاه (a1: آبیاری در سه مرحله سبز شدن، به ساقه رفتن و گلدهی؛ a2: آبیاری در دو مرحله به ساقه رفتن و گلدهی؛ a3: آبیاری در مرحله سبز شدن و گلدهی؛ a4: آبیاری فقط در مرحله گلدهی) در کرتهای اصلی و تیمارهای فرعی شامل سه سطح کود گاوی کاملاً پوسیده (در مقادیر عدم مصرف کود دامی، 20 و 40 تن کود دامی در هکتار) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. صفات اندازه‌گیری شده شامل عملکرد و هفت صفت در ارتباط با آن بود. دو شاخص کیفی فاکتور تورم و درصد موسیلاژ نیز مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تیمارهای آبیاری بر روی عملکرد و سایر صفات بجز وزن هزار دانه و بیوماس دارای تأثیر معنی‌داری بوده است. بیشترین عملکرد بذر هنگامی بدست آمد که آبیاری در سه مرحله رشدی انجام شد (228 کیلوگرم در هکتار). کود دامی نیز بر روی کلیه صفات بجز ارتفاع گیاه و وزن هزار دانه دارای تأثیر معنی‌داری بود. اثر متقابل این دو فاکتور در کلیه صفات بی‌تأثیر بود. همچنین این دو فاکتور بر صفات کیفی مورد بررسی نیز دارای تأثیر معنی‌دار نبودند. بنابراین بنظر می‌رسد در شرایط آب و هوایی سیستان وجود حداقل 3 بار آبیاری پس از کاشت و 40 تن کود دامی برای اسفرزه ضروری ‌باشد.

کلیدواژه‌ها

- ابراهیم‌زاده، ح.، میرمعصومی، م. و فخرطباطبایی، م.، 1375. بررسی جنبه‌‌های تولید موسیلاژ در چند منطقه ایران با کشت اسفرزه، بارهنگ و پسیلیوم. پژوهش و سازندگی، 33: 51-46.
- ابراهیم‌زاده، ح.، میرمعصومی، م. و فخرطباطبایی، م.، 1376. تشکیل کالوس و تولید موسیلاژ در قطعات جدا کشت برگ و ریشه چهارگونه بارهنگ. مجله علوم کشاورزی ایران، 28(3): 96-87.
- احترامیان، ک.، 1381. تأثیر سطوح مختلف کود نیتروژن و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد زیره سبزدر منطقه کوشکک استان فارس. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت مناطق بیابانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز.
- اصغری پورچمن، م.، 1381. اثرات تاریخ کاشت و مقدار بذر در واحد سطح بر خصوصیات مورفولوژیک و کیفیت گیاه دارویی اسفرزه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
- امیدبیگی، ر.، 1379. گیاهان دارویی ایران و جهان. خلاصه مقالات کارگاه آموزشی- مشورتی انتقال و ترویج یافته‌های تحقیقاتی گیاهان دارویی و صنعتی، مدیریت ترویج و مشارکت مردمی و مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام خراسان، مشهد.
- امین‌پور، ر. و موسوی، س.ف.، 1374. اثرات تعداد دفعات آبیاری بر مراحل نمو، عملکرد و اجزا عملکرد دانه زیره سبز. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 1(1): 7-1.
- خندان، ا.، 1383. تأثیر کودهای آلی و شیمیایی بر خصوصیات شیمیایی- فیزیکی خاک و گیاه دارویی اسفرزه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد خاک‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
- سیاه‌پوش، م.، و کامکار حقیقی، ع.ا.، 1380. تولید ارقام متحمل به کم آبی، راهکاری مؤثر در کاهش معضلات پدیده خشکسالی در گیاهان زراعی. مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی بررسی راهکارهای مقابله با بحران آب، دانشگاه زابل، 10-9 اسفند: 15-34
- شریفی عاشورآبادی، ا.، 1377. بررسی حاصلخیزی خاک در اکوسیستمهای زراعی. پایان‌نامه دکتری زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
- کوچکی، ع.، تبریزی، ل. و نصیری محلاتی، م.، 1383. کشت ارگانیک اسفرزه و پسیلیوم در واکنش به تنش آبی. دوفصلنامه پژوهشهای زراعی ایران، 2(1): 78-67.
- محبی، م.، 1379. تأثیر تاریخ کاشت و ازت بر رشد، نمو، عملکرد و ماده مؤثره اسفرزه (Plantago ovata) در منطقه زنجان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
- مداح عارفی، ح.، 1381. گونه‌های گیاهی در حال انقراض اکوسیستمهای طبیعی ایران. کارگاه تخصصی تنوع زیستی کشاورزی در ایران، مشهد، 22-19 خرداد.
- نجفی، ف. و رضوانی مقدم، پ.، 1380. اثر رژیمهای مختلف آبیاری و تراکم بر عملکرد و خصوصیات زراعی گیاه اسفرزه (Plantago ovata Forssk.). علوم و صنایع کشاورزی، 16: 67-59.
- Abdel-Sabour, M.F. and Abo-Seoud, M.A., 1996. Effects of organic waste compost addition on sesams growth yield and chemical composition. Agriculture Ecosystem Environments, 6: 157-164.
- Bhagat, N.R., 1980. Studies on Variation and association among seed yield and some component traits in Plantago ovata Forsk. Crop Improvement, 7: 60-63.
- Chandhary, G.R., 1989. Effect of nitrogen level and weed control on weed competition, nutrient uptake and quality of cumin (Cuminum cyminum L.). Indian Journal of Agriculture Science, 59: 397- 399.
- Chatterjee, S.K., 2002. Cultivation of medicinal and aromatic plants in India, a commercial approach. Proceeding of an International Conference on MAP. Acta Horticulture(ISHS), 576: 191-202.
- English, M.J. and James, L., 1990. Deficit irrigation. ІІ: observation in Colombia basin. ASCE, Journal of Irrigation and Drain Engineering, 116: 413-426.
- Ganpat S., Ishwar, S. and Bhati, D.S., 1992. Response of blond psyllium (Plantago ovata) to irrigation and split application of nitrogen. Indian Journal of Agronomy, 37: 880-881.
- Gupta, R., 1982. Recent advances in cultivation of isabgol (Plantago ovata Forsk.). 406-417, In: Atal, C.K. and kapoor, B.N. (Eds.), Cultivation and Utilization of Medicinal plants. R.R.L. Jammu, India, 644p.
- Kalyanasundaram, N.K., Sriram, S., patel, B.R., Patel, R.B., Patel, D.H., Dalal, K.C. and Gupta, R., 1984. Psyllium: a monopoly of Gujarat. Indian Journal of Horticulture, 28: 35-37.
- Mishra, A., Rajani, S. and Dube, R., 2002. Flocculation of textile wastewater by Plantago psyllium mucilage, Macromol. Mater Engenering, 287(9): 592-596.
- Musick, J.T. and Walker, J.D., 1987. Irrigation practices for reduced water application- Texas High Plains. Applied Engineering in Agriculture, 3(2): 190-195.
- Patel, J.J. and Mehta, H.M., 1986. Effect of herbicides, levels and time of their application on weed control, growth and yield of isabgol Plantago ovata Forsk. Under middle Gujarat condition. Indian Journal of Weed Science, 18: 149-152.
- Patra, D.D., Anwar, M., Singh, S., Prasad, A. and Singh, D.V., 1999. Aromatic and medicinal plants for salt and moisture stress conditions. Recent advances in management of arid ecosystem. Proceeding of a Symposium Held in India. 26-28 March: 347-350
- Tuong, T.P., 1999. Methods for increasing rice water use efficiency. 45-46, In: Rice Water Use Efficiency Workshop Proceeding, CRC for Sustainable Rici Production, Lecton, 356p.