همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، گروه حشره‌شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار، گروه حشره‌شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در این بررسی اسانسهای استخراج شده از گیاهان زنیان Carum copticum C. B. Clarke و هنده بید Vitex pseudo-negundo (Hausskn.) Hand.-Mzt. به روش تقطیر با آب، جهت تعیین شاخصهای تغذیه‌ای شپشه آرد Tribolium castaneum (Herbst) مورد بررسی قرار گرفت. نرخ رشد نسبی، نرخ مصرف نسبی، کارایی تبدیل غذای خورده شده و شاخص بازدارندگی تغذیه برای ارزیابی اثر ضدتغذیه‌ای اسانس اندازه‌گیری شد. تیمارها به روش دیسک آردی در شرایط کنترل شده در دمای 1±27 و رطوبت نسبی 5±60 درصد و تاریکی ارزیابی شدند. در این آزمایشها 10 میکرولیتر از غلظتهای ppm 1500-100 از اسانس هر دو گیاه به همراه شاهد (فقط حاوی 10 میکرولیتر استون) به‌طور یکنواخت روی دیسک‌های آردی پخش شدند. پس از تبخیر حلال در هر تکرار 10 حشره کامل شپشه آرد روی دو عدد دیسک آردی قرار داده شد. پس از گذشت 3 روز از شروع آزمایش، شاخصهای تغذیه محاسبه شدند. نتایج نشان داد که افزایش غلظت اسانس دو گیاه روی شاخصهای تغذیه شپشه آرد به‌طور معنی‌داری مؤثر بوده است. در این پژوهش، اسانس زنیان نرخ رشد نسبی، نرخ مصرف نسبی و کارایی تبدیل غذای خورده شده توسط شپشه آرد را به‌طور معنی‌دار بیش از اسانس هنده بید کاهش داده است. با افزایش غلظت، شاخص بازدارندگی تغذیه هر دو گیاه به نحو چشمگیر و معنی‌داری افزایش یافت و به‌شدت مانع از تغذیه حشرات کامل از غذایی که در اختیار آنها بود، گردید. اما اسانس این دو گیاه از نظر قدرت تأثیر بر شاخص بازدارندگی بر یکدیگر برتری نداشتند. به‌طور کلی نتایج نشان داد که خاصیت ضد‌تغذیه‌ای اسانس زنیان بسیار مؤثرتر از هنده بید است.

کلیدواژه‌ها

- باقری زنوز، ا.، 1375. آفات فرآورده‌های انباری و روشهای مبارزه (سخت بالپوشان زیان‌آور محصولات غذایی و صنعتی). جلد اول، مرکز نشر سپهر، تهران، 309 صفحه.
- بنایی، ت.، داودی کیا، م.، رادو، ح. و نوری، پ.، 1374. زراعت حبوبات. انتشارات وزارت کشاورزی، تهران، 256 صفحه.
- شاکرمی، ج.، 1382. بررسی اثرهای حشره‌کشی اسانسها، آلکالوئیدهای استروئیدی و ایندولی چهار گونه گیاه روی برخی از حشرات و شناسایی ترکیبات شیمیایی آنها. رساله دکتری. دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، 152 صفحه.
- شاکرمی، ج. کمالی، ک.، محرمی‌پور، س. و مشکوه‌السادات، م.ه.، 1382. سمیت تنفسی و دورکنندگی اسانس گیاه درمنه کوهی Artemisia aucheri Boiss روی چهار گونه آفت انباری. مجله آفات و بیماریهای گیاهی، 71(2): 75-61.
- شاکرمی، ج. کمالی، ک.، محرمی‌پور، س. و مشکوه‌السادات، م.ه.، 1383. اثرهای سه اسانس گیاهی روی فعالیتهای زیستی سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات Callosobruchus maculatus F. (Coleoptera :Bruchidae). مجله علوم کشاورزی ایران، 35(4): 972-965.
- صحاف، ب.ز.، 1385. اثرهای حشره‌کشی اسانس زنیان Carum copticumو هنده بید Vitex pseudo-negundoروی برخی از آفات انباری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، 119 صفحه.
- فیله‌کش، ا.، طیبی، ر. و اخلاقی، ه.، 1383. بررسی مقدار اسانس اندامهای مختلف گیاه هنده بید Vitex pseudo-negundoدر سبزوار، دومین همایش گیاهان دارویی، 8-7 بهمن: 253.
- کوچکی، ع. و بنایان اول، م.، 1373. زراعت حبوبات. چاپ سوم، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 235 صفحه.
- محرمی‌پور، س.، ناظمی رفیع، ج.، مروتی، م.، طالبی، ع.ا. و فتحی‌پور، ی.، 1380. تأثیر عصاره‌های خرزهره Nerium oleander، اسطوخودوس Lavandula officinalis و آنغوزه Ferula assafoetida بر شاخصهای تغذیه‌ای حشرات کامل شپشه آرد (Tribolium castaneum). نامه انجمن حشره‌شناسی ایران، 23: 89-69.
- مظفریان، و.، 1379. رده‌بندی گیاهی. کتاب دوم: دو لپه‌ایها. انتشارات امیرکبیر، تهران، 610 صفحه.
- نگهبان، م.، 1384. اثرهای حشره‌کشی اسانس درمنه دشتی Artemisia sieberi Besser و درمنه شرقی Artemisia scoparia Waldst et Kit روی چند گونه آفت انباری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، 123 صفحه.
- Champ, B.R. and Dyte, C.E., 1976. FAO global survey of pesticide susceptibility of stored grain pests. FAO Plant Protection Bulletin, 25: 49-67.
- Erler, F., 2005. Fumigant activity of six monoterpenoids from aromatic plants in Turkey against the two stored-product pests confused flour beetle, Tribolium confusum, and Mediterranean flour moth, Ephestia kuehniella. Journal of Plant and Disease Protection, 112: 602-611.
- Haque, M.A., Nakakita, H., Ikenaga, H. and Sota, N., 2000. Development inhibiting activity of some tropical plants against Sitophilus zeamais Motschulsky (Col.: Curculionidae). Journal of Stored Products Research, 36: 281-287.
- Hill, D. S., 1990. Pests of stored products and their control. Belhaven Press, London, 274p.
- Huang, Y., Lam, S.L. and Ho, S.H., 2000. Bioactivity of essential oil from Elletaria cardamomum (L.) Maton. to Sitophilus zeamais Motschulsky and Tribolium castaneum (Herbst). Journal of Stored Products Research, 36: 107-117.
- Huang, Y., Ho, S.H., Lee, H.C. and Yap, Y.C., 2002. Insecticidal properties of eugenol, isoeugenol and methyleugenol and their effects on nutrition of Sitophilus zeamais Motsch. (Coleoptera: Curculionidae) and Tribolium castaneum (Herbst) (Coleoptera: Tenebrionidae). Journal of stored products Research, 38: 403-412.
- Immarju, J.A., 1998. The commercial use of azadirachtin and its integration into viable pest control programs. Pesticide Science, 54: 285-289.
- Isman, M.B., 2000. Plant essential oils for pest and disease management. Crop Protection, 19: 603-608.
- Lee, B.H., Annis, P.C., Tumaalii, F. and Choi, W.S., 2004. Fumigant toxicity of essential oils from the Myrtaceae family and 1,8-Cineole against 3 major stored grain insects. Journal of Stored Products Research, 40: 553-564.
- Lee, B.H., Choi, W.S., Lee, S.E. and Park, B.S., 2001. Fumigation toxicity of essential oils and their constituents compounds towards the rice weevils Sitophilus oryzae L. Crop Protection, 20: 317-320.
- Liu, Z.L. and Ho, H.L., 1999. Bioactivity of essential oils extracted from Evodia rutaecarpa Hook F. et Thomas against the grain storage insects, Sitophilus zeamais Motsch. and Tribolium castaneum (Herbst). Journal of Stored Products Research. 35: 317-328.
- Moharramipour, S. and Sahaf, B.Z., 2006. Insecticidal activity of essential oil from Vitex pseudo-negundo against Brevicoryne brassicae. IOBC/wprs Bulletin, 29(4): 337-342. Working Group, "Integrated Control in Protected Crops, Mediterranean Climate", Proceedings of the meeting at Murcia (Spain), 14-18 May.
- Negahban, M., Moharramipour, S. and Sefidkon, F., 2006. Insecticidal activity and chemical composition of Artemisia sieberi Besser oil from Karaj, Iran. Journal of Asia-Pacific Entomology, 9: 61-66.
- Negahban, M., Moharramipour, S. and Sefidkon, F., 2007. Fumigant toxicity of essential oil from Artemisia sieberi Besser against three stored-product insects. Journal of Stored Products Research, 43: 123-128.
- Park, B.S., Lee, S.E., Choi, W.S., Jeong, C.Y., Song, Ch. and Cho, K.Y., 2002. Insecticidal and acaricidal activity of piperonaline and piperoctadecalidine derived from dried fruits of Piper longum L. Crop Protection, 21: 249-251.
- Sahaf, B.Z., Moharramipour, S. and Meshkatalsadat, M.H., 2007. Chemical constituents and fumigant toxicity of essential oil from Carum copticum against two stored product beetles. Insect Science, 14: 213-218.
- Subramanyam, B. and Hagstrum, D.W., 1995. Resistance measurement and management. 331-397. In: Subramanyam, B. and Hagstrum, D.W. (eds.). Integrated Management of Insects in Stored Products. Marcel Dekker, New York, 426 p.
- Talukder, F.A. and Howse, P.E., 1993. Deterrent and insecticidal effects of extracts of pithraj, Aphanamixis polystachya (Meliaceae), against Tribolium castaneum in storage. Journal of Chemical Ecology, 19: 2463-2471.
- Tunc, I., Berger, B.M., Erler, F. and Dagli, F., 2000. Ovicidal activity of essential oils from five plants against two stored-product insects. Journal of Stored Products Research, 36: 161-168.
- White, N.D.G. and Leesch, J.G., 1995. Chemical control. 287-330. In: Subramanyam, B. and Hagstrum D.W. (eds.). Integrated Management of Insects in Stored Products. Marcel Dekker, New York, 426 p.