همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه انگل‌شناسی و قارچ‌شناسی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی، یزد

2 دانشیار، گروه انگل‌شناسی و قارج‌شناسی، دانشکده پزشکی، دانشگاه حضرت بقیه‌الله (عج)، یزد

3 مربی، گروه فیزیولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی، یزد

چکیده

گونه‌های مختلف گیاه اسطوخودوس در پزشکی سنتی ایران کاربردهای گوناگونی ازجمله در درمان خون گرفتگی عروق مغزی، بیماریهای مرتبط با دستگاه عصبی و روماتیسم دارند. در این پژوهش اثر سرکوب‌کنندگی دستگاه ایمنی آن در موش کوچک و سفید آزمایشگاهی نژاد BALB/c مبتلا به سالک مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور سرشاخه‌های گلدار اسطوخودوس (Lavandula spica L.) تهیه و آسیاب شد. بعد در اتانول 80% قرار گرفت و ارلن محتوی آن بر روی چرخاننده مغناطیسی (Stirrer) با مگنت و در دمای اتاق به مدت 24 ساعت قرار داده و بعد صاف شد. محلول صاف شده در شرایط استریل در پایه پماد در غلظت‌های 40، 60 و80 درصد تهیه و تا زمان استفاده در یخچال نگهداری شد. همزمان 40 سر موش کوچک و سفید آزمایشی نژاد BALB/c با انگل لیشمانیا عامل سالک روستایی سویه Leishmania (L) major [MRHo/IR/75/ER] عفونی شد و در چهار گروه شاهد، دریافت‌کننده غلظت‌های 40، 60 و 80 درصد عصاره اسطوخودوس مجزا شدند. استعمال عصاره اسطوخودوس بلافاصله پس از آغاز زخم سالک به‌طور یک روز در میان انجام و همچنین پایش اندازه وزن و قطر زخم سالک در موش‌های گروههای چهارگانه با استفاده از ترازو و کولیس ورنیه به‌طور هفتگی انجام و این کار تا مرگ آخرین موش از گروه شاهد انجام شد. میانگین و اندازه وزن موش دریافت‌کننده عصاره‌های 40 و 60 درصد اسطوخودوس با میانگین اندازه وزن موش‌های گروه شاهد اختلاف معنی‌دار نشان دادند (P=0.000). ولی میانگین اندازه وزن موش‌های دریافت‌کننده عصاره 80 درصد اسطوخودوس با میانگین اندازه وزن موش‌های گروه شاهد اختلاف معنی‌دار نشان نداد (P>0.05). میانگین اندازه قطر زخم موش‌های دریافت‌کننده عصاره‌های 40 و 60 درصد اسطوخودوس با میانگین اندازه قطر زخم موش‌های گروه شاهد اختلاف معنی‌دار نشان دادند. ولی میانگین اندازه قطر زخم موش‌های دریافت‌کننده عصاره 80 درصد اسطوخودوس با میانگین اندازه قطر زخم موش‌های گروه شاهد اختلاف معنی‌دار نشان نداد (P>0.05). استعمال عصاره اسطوخودوس روند کاهش وزن حیوان را سرعت بخشید و هر چه غلظت عصاره بیشتر می‌شد این سرعت در کاهش وزن و افزایش اندازه قطر زخم حیوان نیز بیشتر می‌شد، ولی افزایش غلظت بالای 80 درصد دیگر افزایش محسوسی در سرعت کاهش وزن و افزایش اندازه قطر زخم نداشت. در مجموع در مقایسه با موش‌های گروه شاهد روند تلف شدن سوری با کاهش وزن و افزایش قطر زخم در موش‌های دریافت‌کننده عصاره اسطوخودوس محسوس و معنی‌دار بود. افزون بر آن که مرگ موش‌های گروه‌های دریافت‌کننده عصاره اسطوخودوس سریعتر از موش‌های گروه شاهد، زخم‌ها بزرگ و با نکروز شدیدتر بود.

کلیدواژه‌ها

- آذربخت، م.، 1378. رده‌بندی گیاهان دارویی ایران. مؤسسه انتشاراتی تیمورزاده، نشر طیب، 277 صفحه.
- آیینه‌چی، ی.، 1370. مفردات پزشکی و گیاهان دارویی ایران. انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1196 صفحه.
- امامی، ا.، شمس اردکانی، م.ر. و نکویی نایینی، ن.، 1381. گیاه درمانی، درمان بیماریها توسط گیاهان (ترجمه). چاپ اول، نشر چوگان، 270 صفحه.
- امین، غ.ر.، 1377. گیاهان دارویی سنتی ایران. جلد اول، چاپ فرهنگ، 230 صفحه.
- خسروی، س.م. و خسروی، س.ا.ع.، 1377. گیاهان دارویی و نحوه کاربرد آنها برای بیماریهای مختلف در طب سنتی. چاپ سوم، نشر محمد، 321 صفحه.
- زرگری، ع.، 1369. گیاهان دارویی ایران. جلد دوم، چاپ پنجم، انتشارات دانشگاه تهران، 924 صفحه.
- شمس اردکانی، م.ر. و معطر، ف.، 1378. راهنمای گیاه درمانی. فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران، 293 صفحه.
- صمصام شریعت، س.ه.، 1373. عصاره‌گیری و استخراج مواد مؤثره گیاهان دارویی و روش شناسایی و ارزیابی آنها. انتشارات مانی، اصفهان، 461 صفحه.
- میرحیدر، ح.، 1373. کاربرد گیاهان دارویی در پیشگیری و درمان بیماریها. انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 527 صفحه.
- Abad, M.J., Guerra, J.A., Bermejo, P., Irurzun, A. and Carrasco, L., 2000. Search for antiviral activity in higher plant extracts. Phytotherapy Research, 14(8): 604-607.
- Adriana, O., Santosa, T., Ueda-Nakamurab, B.P., Dias Filhoa, B., Valdir, F., Veiga, J.D., Angelo, C.p. and Celso V.N., 2008. Effect of Brazilian copaiba oils on Leishmania amazonensis. Journal of Ethnopharmacology, 120(2): 204-208.
- Goren, A., Topcu, G., Bilsel, G., Bilsel, M., Aydogmus, Z. and Pezzuto, J.M., 2002. The chemical constituents and biological activity of essential oil of Lavandula stoechas ssp. Stoechas, Z. Naturforsch [C], 57(9-10): 797-800.
- Hajhashemi, V., Ghannadi, A. and Sharif, B., 2003. Anti-inflammatory and analgesic properties of the leaf extracts and essential oil of Lavandula angustifolia Mill. Journal of Ethnopharmacology, 89(1): 67-71.
- Knobb, .O. and Bear, L.L.D., 2000. The benefit of US Provisional Aplication, 60: 100-222.
- Sonboli, A., Salehi, P. and Yousefzadi, M., 2004. Antimicrobial activity and chemical composition of the essential oil of Nepeta crispa Willd. from Iran. Z. Naturforsch [C], 59(9-10): 653-656.
- Watso, W.H., Cai, J. and Jones, D.P., 2000. Diet and apoptosis, Annual Review Nutrition, 20: 485-505.