همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

2 استادیار، مؤسسه تحقیقات آب و خاک کشور

3 کارشناس ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر تلقیح بذر با باکتریهای آزوسپیریلوم و پوشش‌دار کردن آن با عناصر ریزمغذی بر عملکرد دانه و اسانس زیره سبز، تحقیقی در دانشگاه آزاد اسلامی تبریز انجام شد. عاملهای مورد بررسی عبارت از سویه‌های باکتری آزوسپیریلوم در شش سطح شامل: شاهد، لیپوفروم، برازیلنس، ایراکنس، سویه آف و سویه 21 و تلقیح و عدم تلقیح بذر با عناصر ریزمغذی بودند. آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که تیمار تلقیح بذر با باکتری سویه 21 نسبت به شاهد 11 چتر بیشتر تولید کرد. کمترین وزن هزاردانه موقعی حاصل شد که بذر بدون تلقیح با باکتری و عناصر ریزمغذی کاشته شود. بیشترین عملکرد دانه (571 کیلوگرم در هکتار) به تیماری تعلق داشت که به صورت توأم با باکتری سویه 21 و عناصر ریزمغذی تلقیح شده باشد و این رقم بیش از دو برابر تیماری بود که در آن بذر فقط با باکتری سویه 21 تلقیح شد. در صورت پوشش‌دار کردن بذر با عناصر ریزمغذی عملکرد دانه حدود 147 کیلوگرم در هکتار (در میانگین سویه‌های مختلف باکتری آزوسپیریلوم) در مقایسه با بذرهای بدون پوشش افزایش یافت. عملکرد اسانس زیره سبز از حداکثر 2/17 کیلوگرم در هکتار در تیمار پوشش بذر با عناصر ریزمغذی و تلقیح با باکتری سویه آف تا حداقل 56/2 کیلوگرم در هکتار در شاهد تغییر پیدا کرد. به‌طور کلی بین عملکردهای دانه و اسانس زیره در دو تیمار بذرهای پوشش‌دار شده با عناصر ریزمغذی و تلقیح شده با سویه‌های آف و 21 اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد. بنابراین در کشت زیره سبز توصیه می‌شود بذرها علاوه بر پوشش‌دار شدن با عناصر ریزمغذی، با باکتری آزوسپیریلوم سویه‌های آف یا 21 نیز تلقیح شوند.

کلیدواژه‌ها

- پروانه، و.، 1380. کنترل کیفی و آزمایشهای شیمیایی مواد غذایی. انتشارات دانشگاه تهران، 349 صفحه.
- خسروی، ه.، 1380. کاربرد کودهای بیولوژیک در زراعت غلات. مجموعه مقالات ضرورت تولید صنعتی کودهای بیولوژیک در کشور، انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، 194-179.
- رضایی، م.، آقا شاهی، س. و صیادی، م.، 1384. اثر باکتریهای تثبیت کننده نیتروژن بر جوانه‌زنی زیره سبز. چهارمین کنگره علوم باغبانی ایران، 19-17 آبان: 413-412.
- روستا، م.، 1375. بررسی فراوانی و فعالیت آزوسپیرویلوم در برخی از خاکهای ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران.
- صالح راستین، ن.، 1377. کودهای بیولوژیک. ویژه‌نامه مجله خاک و آب، انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، 12(3): 26-17.
- صالح راستین، ن.، 1380. کودهای بیولوژیک و نقش آنها در راستای نیل به کشاورزی پایدار. مجموعه مقالات ضرورت تولید صنعتی کودهای بیولوژیک در کشور، انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، 54-1.
- ملکوتی، م.ج. و ریاضی همدانی، ع.، 1370. کودها و حاصلخیزی خاک. مرکز نشر دانشگاهی، تهران، 255 صفحه.
- Anal, M., 1992. Organic materials and soil productivity in the Near East. FAO, Soil Bulletin, 45, 279p.
- Bacilio, M., Vazquez, P. and Bashan, Y., 2003. Alleviation of noxious effects of cattle ranch composts on wheat seed germination by inoculation with Azospirillum spp. Biologic Fertilized Soils, 38: 261-266.
- Bashan, Y., Ivanony, Y.H. and Saad, A., 1999. Nonspecific response in plant growth, yield and root colonization of non-cereal crop plant to inoculation with Azospirilum brasilense. Canadian Journal of Botany, 67: 1317-1324.
- Bhadauria, S., Pahari, G.K. and Kumar, S., 2000. Effect of Azospirillum biofertilizer on seedling growth and seed germination of Emblica officinalis. Indian Journal of Plant Physiology, 5: 177-179.
- El-Abd, S.O., Singer, S.M., El-Saied, H.M. and Mahmoud, M.H., 1999. Effect of some levels of plant growth regulators and nitrate on the growth and yield of broad bean (Vicia faba) plants. Egyptian Journal of Horticulture, 16(2): 143-150.
- El-Ghadban, E.A.E., Robert, S. and Abdel-Latif, T.A.T., 2000. Response of cereals to seed inoculation with Azospirillum brasilense. Egyptian Journal of Agricultural Research, 60(4): 800-814.
- El-Ghadban, E.A.E., Shalan, M.N. and Abdel-Latif, T.A.T., 2006. Influence of biofertilizers on growth, volatile oil yield and constituents of fennel (Foeniculum vulgare Mill.). Egyptian Journal of Agricultural Research, 84(3): 977-992.
- EL-Zeiny, O.A.H., 2007. Effect of biofertilizers and root exudates of two weed as a source of natural growth regulators on growth and productivity of bean plants (Phaseolus vulgaris L.). Journal of Agriculture and Biological Sciences, 3(5): 440-446.
- Gad, W.M., 2001. Physiological studies on Foeniculum vulgare and Anethum graveolense. M.Sc. Thesis. Faculty of Agriculture, Kafr EL-Sheikh, Tanta University, Egypt.
- Gaur, A.C., 2001. Effects of Azotobacterization in presence of fertilizer nitrogen in the yield of canola (Brassica napus L.): field experiment. Indian Society of Soil Science, 41: 50-54.
- German, M.A., Burdman, S. Okon, Y. and Kigel, J., 2000. Effects of Azospirillum brasilense on root morphology of common bean (Phaseolus vulgaris L.) under different water regimes. Biologic Fertilized Soils, 32: 259-264.
- Hossain, I., Khan, M.A.I. and Podder, A.K., 1999. Seed treatment with Rhizobium and microelements in laboratory and field experiments for biomass and seed production of lentil (Lens culinaris L.). Bangladesh Journal of Environmental Science, 5: 61-64.
- Kennedy, I.R. and Tychan, Y.T., 1997. Biological N2 fixation in non-leguminous field crops: Recent Advances. Plant and Soil, 141: 93-118.
- Okon, Y., 2002. Azospirillum, physiological properties, mode of association with roots and its application for the benefit of cereal and forage grass crops. Israel Journal of Botany, 31: 214-220.
- Peoples, M.B. and Craswell, E.T., 1992. Biological nitrogen fixation, investment, expectations and actual contributions to agriculture. Plant and Soil, 141: 13-29.
- Rai, S.N. and Gaur, A.C., 1998. Characterization of Azotobacter spp. and effect of Azotobacter and Azospirillum as inoculant on the yield and N-uptake of wheat crop. Plant and Soil, 109: 131-134.
- Sharaf, M.S., 1995. Response of some medicinal plants to inoculation with a symbiotic N2- fixer. Ph.D. Thesis, Faculty of Agriculture, Ain Shams University, Egypt.
- Tilak, B.R., Singh, C.S., Roy, N.K. and Subba Rao, N.S., 1992. Azospirillum brasilense and Azotobacter chrococcum inoculum effect on maize and sorghum. Soil Biology and Biochemistry, 14: 417-418.