همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

به‌منظور بررسی اثرات منابع آلی و غیرآلی نیتروژن و نیز کودهای مختلف بیولوژیک بر کارایی مصرف نیتروژن و کود در سیاهدانه (Nigella sativa L.)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار و 25 تیمار در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایش براساس ترکیبی از 5 منبع تأمین‌کننده نیتروژن (کود دامی، کمپوست، ورمی‌کمپوست، کود شیمیایی اوره و شاهد) و نیز 5 کود بیولوژیک (نیتروکسین (شامل ازتوباکتر و آزوسپیریلوم)، میکوریزا، نیتروکسین + میکوریزا، بیوسولفور (شامل تیوباسیلوس) + گوگرد و شاهد) تعیین شدند. نتایج نشان داد که با وجود معنی‌دار شدن اثرات ساده منابع کود نیتروژنی و کودهای بیولوژیک بر کارایی مصرف کود و نیتروژن در سیاهدانه، اثرات متقابل بین منابع کود نیتروژنی و کود بیولوژیک بر کارایی مصرف کود و نیتروژن معنی‌دار نبود. نتایج نشان داد که کارایی جذب و مصرف نیتروژن سیاهدانه در کودهای آلی به‌طور معنی‌داری بیش از کود شیمیایی اوره بود. همچنین در بین کودهای بیولوژیک بجز کود بیوسولفور + گوگرد، سایر کودها نقش معنی‌داری در افزایش کارایی جذب و مصرف نیتروژن نداشتند. براساس نتایج حاصل، به نظر می‌رسد که در خاک‌های آهکی کود بیولوژیک بیوسولفور + گوگرد می‌تواند با کاهش اسیدیته خاک به افزایش کارایی جذب و مصرف نیتروژن سیاهدانه کمک کند.

کلیدواژه‌ها

- پارسا، س.، کافی، م. و نصیری محلاتی، م.، 1388. مطالعه اثرات سطوح شوری و نیتروژن بر محتوی نیتروژن ارقام گندم نان. پژوهش‌های زراعی ایران، 7(2): 355-347.
- تهامی زرندی، س.م.ک.، رضوانی‌مقدم، پ. و جهان، م.، 1389. مقایسه تأثیرکودهای آلی و شیمیایی بر عملکرد و درصد اسانس گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.). بوم شناسی کشاورزی، 2(1): 82-70.
- جعفریانی، س.، بهشتی، س.ع. و طاهری، ق.، 1389. ارزیابی کارایی نیتروژن در ژنوتیپهای سورگوم دانه‌ای (Sorghum bicolor L. Moench). بوم‌شناسی کشاورزی، 2(3): 511-502.
- جوادی، ح.، 1387. اثر تاریخ کاشت و مقادیر نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه (Nigella sativa L.). پژوهش‌های زراعی ایران، 6(1): 66-59.
- خرم‌دل، س.، کوچکی، ع.، نصیری محلاتی، م. و قربانی، ر.، 1387. اثر کاربرد کودهای بیولوژیک بر شاخص‌های رشدی سیاهدانه (Nigella sativa L.). پژوهش‌های زراعی ایران، 6(2): 294-285.
- خرم‌دل، س.، کوچکی، ع.، نصیری محلاتی، م. و قربانی، ر.، 1389. اثر کاربرد کودهای بیولوژیک بر عملکرد و اجزای عملکرد سیاهدانه (Nigella sativa L.). پژوهش‌های زراعی ایران، 8(5): 766-758.
- خندان، ا. و آستارایی، ع.، 1384. تأثیر کودهای آلی (کمپوست زباله شهری، کود گاوی) و شیمیایی بر برخی خصوصیات فیزیکی خاک. بیابان، 10(2): 368-361.
- رحمتی، م.، عزیزی، م.، حسن‌زاده خیاط، م. و نعمتی، ح.، 1388. بررسی تأثیر سطوح مختلف تراکم بوته و نیتروژن بر صفات مورفولوژیک، عملکرد، میزان اسانس و درصد کامازولن گیاه دارویی بابونه رقم بودگلد (Matricaria recutita). علوم باغبانی (علوم و صنایع کشاورزی)، 23(1): 35-27.
- شریفی عاشورآبادی، ا.، عباس‌زاده، ب. و متین، ا.، 1382. تأثیر کودهای آلی و شیمیایی بر قابلیت جذب و کارایی نیتروژن در گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 19(3): 329-313.
- صادقی‌پور مروی، ه.، 1389. بررسی کارایی استفاده از کود نیتروژن در گیاه اسفناج. آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، 24(2): 253- 244.
- عرب، ف.، 1389. برآورد کارایی مصرف نیتروژن در گیاه کنجد (Sesamum indicum L.). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.
- فروغی‌فر، ح.ا. و ابراهیم‌پور کاسمانی، م.، 1381. علوم و مدیریت خاک (جلد اول) (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 336 صفحه.
- فلاحی، ج.، کوچکی، ع. و رضوانی‌مقدم، پ.، 1388. بررسی تأثیر کودهای بیولوژیک بر عملکرد کمّی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla). پژوهش‌های زراعی ایران، 7(1): 135- 127.
- کوچکی، ع.، غلامی، ا.، مهدوی دامغانی، ع.م. و تبریزی، ل.، 1386. اصول کشاورزی زیستی (ارگانیک) (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 386 صفحه.
- محمدی آریا، م.، لکزیان، ا. و حق‌نیا، غ.، 1389. تأثیر مایه تلقیحی حاوی باکتری تیوباسیلوس و قارچ آسپرژیلوس بر رشد گیاه ذرت. پژوهش‌های زراعی ایران، 8(1): 89-82 .
- مظاهری، د. و مجنون حسینی، ن.، 1385. مبانی زراعت عمومی. انتشارات دانشگاه تهران، 320 صفحه.
- موسی‌زاده، م، برادران، ر. و ثقه‌الاسلامی، م.ج.، 1389. مطالعه اثر تراکم گیاهی و زمان محلول‌پاشی اوره بر عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص برداشت سیاهدانه (Nigella sativa L.). پژوهش‌های زراعی ایران، 8(1): 48-42.
- نوروزپور، ق. و رضوانی‌مقدم، پ.، 1385. اثر فواصل مختلف آبیاری و تراکم بوته بر عملکرد روغن و اسانس دانه سیاهدانه (Nigella sativa). پژوهش و سازندگی (در زراعت و باغبانی)، 19(4): 138-133.
 - Ankumah, R.O., Khan, V., Mwamba, K. and Kpomblekou-A, K., 2003. The influence of source and timing of nitrogen fertilizers on yield and nitrogen use efficiency of four sweet potato cultivars. Agriculture, Ecosystems and Environment, 100(2-3): 201-207.
- Ashraf, M., Ali, Q. and Rha, E.S., 2005. The effect of applied nitrogen on the growth and nutrient concentration of kalonji (Nigella sativa). Australian Journal of Experimental Agriculture, 45(4): 459-463.
- Elwan, M.W.M. and Abd El-Hamed, K.E., 2011. Influence of nitrogen form, growing season and sulfur fertilization on yield and the content of nitrate and vitamin C of broccoli. Scientia Horticulturae, 127(3): 181-187.
- Fageria, N.K. and Baligar, V.C., 2005. Enhancing nitrogen use efficiency in crop plants. Advances in Agronomy, 88: 97-185.
- Hazeri Niri, H., Tobeh, A., Gholipouri, A., Mostafaei, H. and Jamaati-E-Somarin, S., 2010. The effect of nitrogen and phosphorous rates on fertilizer use efficiency in lentil. World Applied Sciences Journal, 9(9): 1043-1046.
- Jackson, G.D., 2000. Effects of nitrogen and sulfur on canola yield and nutrient uptake. Agronomy Journal, 92(4): 644-649.
- Kant, S., Bi, Y.M. and Rothstein, S.J., 2011. Understanding plant response to nitrogen limitation for the improvement of crop nitrogen use efficiency. Journal of Experimental Botany, 62(4): 1499-1509.
- Kizilkaya, R., 2008. Yield response and nitrogen concentrations of spring wheat (Triticum aestivum) inoculated with Azotobacter chroococcum strains. Ecological Engineering, 33(2): 150-156.
- Kumar, V. and Ahlawat, I.P.S., 2006. Effect of biofertilizer and nitrogen on wheat (Triticum aestivum) and their after effects on succeeding maize (Zea mays) in wheat-maize cropping system. The Indian Journal of Agricultural Sciences, 76(8): 465-468.
- Mehta, B.K., Pandit, V. and Gupta, M., 2009. New principle from seeds of Nigella sativa. Natural Product Research: Formerly Natural Product Letters, 23(2): 138-148.
- Mollafilabi, A., Moodi, H., Rashed, M.H. and Kafi, M. 2010. Effect of plant density and nitrogen on yield and yield components of black cumin (Nigella sativaL.). Acta Horticulturae. 853: 115-126.
- Mostafavian, S.R., Pirdashti, H., Ramzanpour, M.R., Andarkhor, A.A. and Shahsavari, A., 2008. Effect of mycorrhizae, Thiobacillus and sulfur nutrition on the chemical composition of soybean [Glycine max (L.)] Merr. seed. Pakistan Journal of Biological Sciences, 11(6): 826-835.
- Otto, W.M. and du Preez, C.C., 2010. Grain yield, nitrogen uptake and use efficiency components of South African irrigation wheat cultivars under different nitrogen management strategies. South African Journal of Plant and Soil, 27(3): 199-206.
- Ozturk, A., Caglar, O. and Sahin, F., 2003. Yield response of wheat and barley to inoculation of plant growth promoting rhizobacteria at various levels of nitrogen fertilization. Journal of Plant Nutrition and Soil Science, 166(2): 262-266.
- Rodríguez Cáceres, E.A., González Anta, G., López, J.R., Di Ciocco, C.A., Pacheco Basurco, J. C. and Parada, J.L., 1996. Response of field-grown wheat to inoculation with Azospirillum brasilense and Bacillus polymyxa in the semiarid region of Argentina. Arid Soil Research and Rehabilitation, 10(1): 13-20.
- Salimpour, S., Khavazi, K., Nadian, H., Besharati, H. and Miransari, M., 2010. Enhancing phosphorous availability to canola (Brassica napus L.) using P solubilizing and sulfur oxidizing bacteria. Australian Journal of Crop Science, 4(5): 330-334.
- Salvagiotti, F., Castellarín, J.M., Miralles, D.J. and Pedrol, H.M., 2009. Sulfur fertilization improves nitrogen use efficiency in wheat by increasing nitrogen uptake. Field Crops Research, 113(2): 170-177.
- Shah, S.H., 2007. Influence of nitrogen and phytohormone spray on seed, inorganic protein and oil yields and oil properties of Nigella sativa L. Asian Journal of Plant Science, 6(2): 364-368.
- Togay, N., Togay, Y., Cimrin, K.M. and Turan, M., 2008. Effects of rhizobium inoculation, sulfur and phosphorus applications on yield, yield components and nutrient uptakes in chickpea (Cicer arietinum L.). African Journal of Biotechnology, 7(6): 776-782.
- Vukovic, I., Mesic, M., Zgorelec, Z., Jurisic, A. and Sajko, K., 2008. Nitrogen use efficiency in winter wheat. Cereal Research Communications, 36: 1199-1202.
- Weih, M., Asplund, L. and Bergkvist, G., 2011. Assessment of nutrient use in annual and perennial crops: a functional concept for analyzing nitrogen use efficiency. Plant and Soil, 339(1-2): 513-520.
- Yang, Y.C., Zhang, M., Zheng, L., Cheng, D.D., Liu, M. and Geng, Y.Q., 2011. Controlled release urea improved nitrogen use efficiency, yield, and quality of wheat. Agronomy Journal, 103(2): 479-485.