همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

2 دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

3 استاد، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

4 کارشناس، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

چکیده

کمبود آب می‌تواند اثرات متفاوتی را بر فرایندهای مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان به دنبال داشته باشد. تولید اسانس نیز از نظر مقدار و نوع ترکیب تحت تأثیر تنش خشکی قرار می‌گیرد. اکالیپتوس‌ها و ازجمله Eucalyptus camaldulensis Dehnh. به‌عنوان منابع غنی از اسانس و به‌ویژه ترکیب 8،1-سینئول مطرح می‌باشند. به‌منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر بازده اسانس، نوع ترکیب‌های شیمیایی و همچنین کارایی مصرف آب در گونه E. camaldulensis، تأثیر سه تیمار رطوبتی شامل 100% ظرفیت زراعی (بدون تنش)، 70% ظرفیت زراعی (تنش ملایم) و 40% ظرفیت زراعی (تنش شدید) در سه تکرار و در قالب طرح کاملاً تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در ایستگاه تحقیقات بیابان‌زدایی شهید صدوقی یزد و در شرایط لایسیمتری انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که هرچند با افزایش دسترسی گیاه به آب به‌دلیل تولید برگ بیشتر، اسانس بیشتری تولید گردید، اما تنش ملایم خشکی، افزایش بازده اسانس و بهبود کارایی مصرف آب در خصوص تولید اسانس را به همراه داشت. تنش ملایم خشکی باعث بالا رفتن درصد 8،1-سینئول نسبت به سایر تیمارها گردید (p < 0.001)، هرچند باعث کاهش تولید و یا توقف تولید بسیاری دیگر از ترکیب‌ها شد. درصد 8،1-سینئول در تیمارهای 100، 70 و 40 درصد ظرفیت زراعی به‌ترتیب 33/69، 13/78 و 87/51 بود. تولید ترکیب آلفا-پنین نیز به‌عنوان یکی دیگر از ترکیب‌های مهم تحت تأثیر رطوبت کافی (بدون تنش) قرار گرفت، به‌گونه‌ای که مقدار آن با سایر تیمارها دارای اختلاف معنی‌داری (p < 0.001) بود. درصد این ترکیب در تیمارهای 100، 70 و 40 درصد ظرفیت زراعی به‌ترتیب 14، 03/7 و 06/4 بود.

کلیدواژه‌ها

- آبروش، ز.، سفیدکن، ف. و عصاره، م.ح.، 1386. استخراج و تعیین ترکیب‌های شیمیایی اسانس پنج گونه اکالیپتوس کاشت شده در مناطق گرمسیری ایران. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 23(3): 330-323.
- آرزمجو، ا.، حیدری، م. و قنبری، ا.، 1388. بررسی تنش خشکی و سه نوع کود بر عملکرد گل، پارامترهای فیزیولوژیک و جذب عناصر غذایی در گیاه دارویی بابونه (Matricaria chamomilla L.). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 25(4): 494-482.
- راد، م.ه، عصاره، م.ح، مشکوه، م.ع و سلطانی، م.، 1389. نیاز آبی و تابع تولید اکالیپتوس (E. camaldulensis) در شرایط اقلیمی خشک. جنگل ایران، 2(1): 72-61.
- عباس‌زاده، ب.، شریفی عاشورآبادی، ا.، لباسچی، م.ح.، نادری حاجی باقرکندی، م. و مقدمی، ف.، 1386. اثر تنش خشکی بر میزان پرولین، قندهای محلول، کلروفیل و آب نسبی (RWC) بادرنجبویه (Melissa afficinalis L.). تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 23(4): 513-504.
- عصاره، م.ح. و جایمند، ک.، 1384. معرفی دو گونه Eucalyptus torquata و Eucalyptus leucoxylon به‌عنوان منابع غنی از 8،1-سینئول. پژوهش و سازندگی (در منابع طبیعی)، 18(3): 26-22.
- مولائی، ا.، 1375. استخراج، شناسایی و تعیین درصد ماده مؤثره دارویی اسانس برگ‌های گیاه اکالیپتوس، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشکده علوم دانشگاه بیرجند، 113 صفحه.
- Ahmadian, A., Ghanbari, A., Siahsar, B., Haydari, M., Ramroodi, M. and Mousavinik, S.M., 2011. Study of chamomile’s yield and its components under drought stress and organic and inorganic fertilizers usage and their residue. Journal of Microbiology and Antimicrobials, 3(2): 23-28.
- Aliabadi Farahani, H., Valadabadi, S.A., Daneshian, J. and Khalvati, M.A., 2009. Evaluation changing of essential oil of balm (Melissa officinalis L.) under water deficit stress conditions. Journal of Medicinal Plants Research, 3(5): 329-333.
- Alizadeh Sahzabi, A., Sharifi Ashoorabadi, E., Shiranirad, A.H., Abbaszadeh, B. and Aliabadi Farahani, H., 2010. The methods of nitrogen application influence on essential oil yield and water use efficiency of summer savory (Satureja hortensis L.). Journal of Horticulture and Forestry, 2(3): 52-56.
- Bamoniri, A., Mazoochi, A., Mirjalili, B.B.F., Mehrasa, M. and Batooli, H., 2009. Survey of the bioactivity and fragrant constituents separated by nano scale injection of Eucalyptus camaldulensis var. obtusa cultivated in Kashan area. Digest Journal of Nanomaterials and Biostructures, 4(4): 603-606.
- Batish, D.R., Singh, H.P., Kohli, R.K. and Kaur, S., 2008. Eucalyptus essential oil as a natural pesticide. Forest Ecology and Management, 256(12): 2166-2174.
- Ben Marzoug, H.N., Romdhane, M., Lebrihi, A., Mathieu, F., Couderc, F., Abderraba, M., Khouja, M.L. and Bouajila, J., 2011. Eucalyptus oleosa essential oils: chemical composition and antimicrobial and antioxidant activities of the oils from different plant parts (stems, leaves, flowers and fruits).Molecules, 16(2): 1695-1709.
- Doran, J.C. and Bell, R., 1994. Influence of non-genetic factors on yield of monoterpenes in leaf oils of Eucalyptus camaldulensis. New Forests, 8(4): 363-379.
- Doran, J.C., Kar, A.K., Larmour, J.S. and Reid, N., 2005. Variation in frost tolerance of the 1,8-cineole-rich variants of the peppermint eucalyptus, Eucalyptus radiata and E. dives. Australian Forestry, 68(2): 137-143.
- Ghamarnia, H., Khosravy, H. and Sepehri, S., 2010. Yield and water use efficiency of (Nigella sativa L.) under different irrigation treatments in a semi arid region in the West of Iran. Journal of Medicinal Plants Research, 4(16): 1612-1616.
- Leicacha S.R., Garaub, A.M., Guarnaschellib, A.B., Yaber Grassa, M.A., Sztarkera, N.D and Analia Dato, A., 2010. Changes in Eucalyptus camaldulensis essential oil composition as response to drought preconditioning. Journal of Plant Interactions, 5(3): 205-210.
- Moore, B., Wallis, I., Wood, J. and Foley, W., 2004. Follar nutrition, site quality, and temperature influence follar chemistry of tallow wood (Eucalyptus microcarys). Ecological Monographs, 74(4): 553-568.
- Rahimi, A., Jahansoz, M.R., Madah Hoseini, S., Sajjadinia, A.R., Roosta, H.R. and Fateh, H., 2011. Water use and water-use efficiency of Isabgol (Plantago ovata) and French psyllium (Plantago psyllium) in different irrigation regimes. Australian Journal of Crop Science, 5(1): 71-77.
- Tang, C., Cai, W., Kohl, K. and Nishimoto, R.K., 1995. Plant stress and allelopathy: 348-362. In: Inderjit, Dakshini, K.M.M. and Einhellig, F.A., (Eds.). Allelopathy: Organisms, Processes and Applications. ACS Symposium Series 582, American Chemical Society, Washington, DC, 388p.