نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مرکز نجف‌آباد
2 استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
3 استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
4 استادیار، دانشگاه پیام نور، مرکز نجف‌آباد
5 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بروجرد
چکیده
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.) از گیاهان معطر و دارویی بومی ایران است که به علت وجود تلاقی درون گونه‌ای و بین گونه‌ای، دارای تنوع مورفولوژیکی زیادی می‌باشد. این مطالعه به‌منظور بررسی روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد، در اکوتیپ‌های مختلف آویشن دنایی که از سه استان اصفهان، مرکزی و لرستان جمع‌آوری شدند، طراحی شد. این تحقیق در قالب یک طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان اجرا شد. صفات وزن گل‌آذین، طول گل‌آذین، تعداد گل در گل‌آذین، ارتفاع ساقه، سطح برگ، طول برگ، عرض برگ، بزرگترین و کوچکترین قطر تاج پوشش، وزن هزاردانه، عملکرد خشک و تر هر بوته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنی‌داری را در سطح احتمال 1% برای همه صفات نشان داد که دلالت بر وجود تنوع ژنتیکی بین اکوتیپ‌ها دارد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که بیشترین میزان عملکرد خشک و تر هر بوته در سال دوم کاشت به‌ترتیب برابر با 6/114 و 6/386 گرم، در اکوتیپ دنایی خرم‌آباد 1 است. کمترین میزان تولید گیاه مربوط به اکوتیپ دنایی خرم‌آباد 2 بود. بیشترین مقدار وزن گل‌آذین، طول گل‌آذین، تعداد گل در گل‌آذین، کوچکترین قطر تاج پوشش و طول برگ نیز در اکوتیپ دنایی خرم‌آباد 1 مشاهده شد. عملکرد خشک هر بوته با صفات بزرگترین قطر تاج پوشش، طول برگ و عملکرد تر همبستگی مثبت و با عرض برگ همبستگی منفی و قوی داشت. تجزیه به عامل‌ها سه عامل پنهانی را معرفی کرد که در مجموع 71/79% از کل تنوع را توجیه نمود. عامل اول، عامل عملکرد نام دارد که شامل صفت عملکرد خشک بوته با بار عامل مثبت و عرض برگ با بار منفی است. به‌طور کلی، اکوتیپ خرم‌آباد 1 از نظر عملکرد بوته به سایر اکوتیپ‌ها برتری دارد و مهمترین عوامل اثرگذار بر عملکرد، صفات قطر تاج پوشش، طول برگ و عرض برگ هستند.
کلیدواژه‌ها
)