نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
3 استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی پردیس کرج، دانشگاه تهران
4 استاد، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch.) از خانواده گاوزبان و جنس اکیوم می‌باشد. با توجّه به اطلاعات کم مرتبط با روغن بذرهای گاوزبان ایرانی، هدف از انجام این تحقیق، بررسی و مقایسه هشت توده مختلف (تهران، زردبند، اصفهان، همدان، رودبار، رحیم‌آباد، عزت‌آباد سفلی و فشکور) از نظر وزن هزاردانه، میزان و ترکیب اسیدهای چرب روغن بذر و تعیین خویشاوندی توده‌ها از نظر میزان روغن بذر و نیز بررسی برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی روغن (توده فشکور) بود. کشت در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. روغن بذر توسط سوکسله استخراج شد و ترکیب‌های روغن با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی شناسایی شدند. برای اندازه‌گیری صفات فیزیکوشیمیایی روغن (رطوبت، ضریب شکست، عدد یدی، عدد پراکسید، عدد اسیدی و عدد صابونی، میزان کلروفیل) از روش‌های استاندارد AOCS استفاده شد. در ترکیب روغن‌ها، هفت اسید چرب شناسایی شد. اسید لینولنیک، اسید لینولئیک و اولئیک عمده‌ترین اسیدهای چرب بودند. وجود اسید گاما-لینولنیک در تجزیه روغن تشخیص داده شد. وزن هزاردانه و درصد روغن، در سطح 5% تفاوت معنی‌داری نشان ندادند، امّا اجزای تشکیل‌دهنده‌ی روغن از تفاوت معنی‌داری برخوردار بودند. دورترین خویشاوندی بین توده‌های اصفهان و رحیم‌آباد و حداکثر قرابت نیز در توده‌های زردبند و اصفهان مشاهده شد. ضریب شکست روغن 473/1، عدد اسیدی mg NaOH/g oil1/3، عدد پراکسید meq O2/kg oil39/1، عدد یدی g I2/100 g oil3/101، عدد صابونی mg KOH/g Oil163، مقدار رطوبت 78/1%، میزان کلروفیل mg Pheophytin/kg oil9/16 و pH آن 8/5 بود.
کلیدواژه‌ها
)