همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

چکیده

گیاه Melissa officinalis L. بومی نواحی شرق مدیترانه و غرب آسیا است. در نواحی جنوبی و مرکزی اروپا، اسپانیا تا قفقاز و بخشهایی از آسیا از جمله ایران می روید. به دلیل رایحه معطرش در بسیاری از نواحی گرم دنیا کاشته می شود.
سرشاخه های گیاه M. officinalisدر مرحله گلدهی  از سه محل کشت در استانهای فارس (اطزاف شیراز)، تهران (اطراف کرج) و سمنان جمع آوری گردید و پس از آماده سازی گیاهان به روش تقطیرباآب  (با  دستگاه کلونجر) اسانس گیری شدند. بازده اسانس نمونه فارس، کرج و سمنان به ترتیب 0.14 ، 0.25 و 0.26  بود.
تجزیه و شناسایی ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس ها به وسیله دستگاههای GC و GC/MS  با محاسبه شاخص های بازداری  و مطالعه طیف های جرمی صورت گرفت. درمجموع از نمونه فارس، کرج و سمنان به ترتیب 17 ، 17 ، 14 ترکیب شناسایی شدند.
مهمترین ترکیبهای  شناسایی شده در اسانس نمونه فارس عبارت از: سیترونلال (25.4%)، بتا-کاریوفیلن 11.3%)، تیمول (10.5%)، گلوبولول (6.1%)،  کاریوفیلن اکساید (6.5%) و ژرانیول (5.7%) بود. ترکیبهای عمده شناسایی شده در اسانس نمونه کرج عبارت از: سیترونلال (9.3%)، کارواکرول (31.8%)، هومولن اپوکساید (25.4%) و آلفا-هومولن (10.2%) بود. مهمترین ترکیبهای  شناسایی شده در اسانس نمونه سمنان عبارت از: سیترونلال (43.8%)، بتا-کاریوفیلن (13.5%)، تیمول (7.9%)، گلوبولول (6.8%)،  نرال (5.3%) و ژرانیال (5.0%).
چهارده ترکیب در اسانس سه نمونه مشترک بود تنها ترکیب شاخص مشترک سیترونلال  بود. چهار ترکیب شاخص در اسانس نمونه های فارس و سمنان مشترک بود و این دو اسانس نسبت به اسانس نمونه کرج شباهت بیشتری به هم داشتند. 

کلیدواژه‌ها

- زرگری، ع.، 1372. گیاهان دارویی، جلد 4، انتشارات دانشگاه تهران.
- نیکو، ف.، 1376. بررسی فارماکوگنوزی Melissa officinalis، پایان نامه دکترا به راهنمایی غلامرضا امین و محمدحسین صالحی سورمقی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، 154 صفحه.
- علیمدد، م.، 1375. بررسی مواد و ترکیبهای متشکله اسانس Melissa officinalis، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی پرویز رشیدی رنجبر، دانشگاه تهران، 231 صفحه.
- بدیهی قزوینی، ف.، 1366. بررسی اسانس و فیتوشیمی گیاه بادرنجبویه Melissa officinalis، پایان نامه دکترا،  دانشگاه علوم پزشکی تهران، 87 صفحه.
- آدینه، ج.، 1381. مطالعه کشت بافت و تغییرات کیفی و کمی موادمؤثره سیترونلول و ژرانیول در اسانس گیاه بادرنجبویه Melissa officinalisدر شرایط In Vivo و In Vitro در منطقه همدان، پایان نامه کارشناسی ارشد به راهنمایی خسروپیری و منصور غلامی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، دانشکده کشاورزی.
- Davies NW, Gas chromatographic retention indices of monoterpenes and sesquiterpenes on methyl silicone and Carbowax 20M phases, J. Chromatogr., 503, 1-24 (1990).
- Shibamoto T, Retention Indices in Essential Oil Analysis, In: Capillary Gas Chromatography in Essential Oil Analysis, Edits., P. Sandra and C. Bicchi, Chapter 8, pp 259-274, Dr Alfred Huethig Verlag, New York (1987).