همکاری با انجمن علمی گیاهان دارویی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

2 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

چکیده

به‌منظور بررسی تأثیر دور آبیاری، کود نیتروژن و تراکم بوته بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و بازدهی مصرف آب شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.)، آزمایشی به‌صورت کرت‌های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان درمیان در سال 1389 انجام شد. عامل اصلی آبیاری شامل دورهای آبیاری 5 و 10 روز، عامل فرعی کود نیتروژن در سه سطح شامل مقادیر صفر (شاهد)، 75 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و عامل فرعی فرعی تراکم در سه سطح شامل تراکم‌های 22، 33 و 66 بوته در مترمربع تعیین گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که دور آبیاری بر صفات طول غلاف و بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس، مقدار نیتروژن مصرفی بر صفات تعداد شاخه اصلی در بوته، طول غلاف، عملکرد دانه، شاخص کلروفیل، بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس و تراکم بوته بر صفات تعداد شاخه اصلی در بوته و قطر طوقه معنی‌دار شد. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که افزایش دور آبیاری از 5 به 10 روز باعث کاهش 8/7 درصدی در طول غلاف گردید، اما بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس به‌ترتیب 5/40% و 5/47% افزایش یافت. افزایش مصرف نیتروژن از صفر به 150 کیلوگرم در هکتار، تعداد شاخه اصلی، طول غلاف، شاخص کلروفیل، عملکرد دانه، بازدهی مصرف آب برای تولید دانه و بیوماس را به‌ترتیب 5/23، 4/26، 2/23، 1/67، 3/72 و 5/71 درصد افزایش داد. همچنین با افزایش تراکم از 22 به 66 بوته در مترمربع، تعداد شاخه اصلی و قطر طوقه به‌ترتیب 9/7% و 2/11% کاهش یافت. در مجموع براساس نتایج این تحقیق می‌توان تیمار دور آبیاری 10 روز به همراه مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و ترجیحاً تراکم 66 بوته در مترمربع را برای زراعت شنبلیله در منطقه درمیان توصیه نمود.

کلیدواژه‌ها

- انصاری‌نیا، ا.، 1389. بررسی تأثیر سطوح آبیاری و نیتروژن بر عملکرد و صفات زراعی آفتابگردان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاداسلامی واحد بیرجند.
- حمزه‌یی، ر.، توکل افشاری، ‌‌ر.، مجنون‌حسینی، ن. و شریفی عاشورآبادی، ا.، 1385. بررسی تأثیر تراکم بوته و سطوح نیتروژن بر عملکرد کمّی و کیفی گیاه دارویی بابونه آلمانی (Matricaria Chamomilla L.). علوم کشاورزی ایران
(ویژه زراعت، اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی زراعی)، 37(3): 553-545.
- رضایی، ع. و سلطانی، ا.، 1375. زراعت سیب‌زمینی (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 179 صفحه.
- شخمگر، م.، 1388. تأثیر دور آبیاری و کود نیتروژن برخصوصیات کمّی و کیفی شنبلیله. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاداسلامی واحد بیرجند.
- طالقانی، د.، 1377. مطالعه کارآیی مصرف آب و نیتروژن در شرایط مطلوب و تنش در دو آرایش کاشت چغندر قند. رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
- مودی، ح.، 1378. اثر تراکم گیاهی و نیتروژن بر عملکرد و اجزاء عملکرد سیاهدانه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد.
 
- Akbarinia, A., Khosravifard, M., Sharifi Ashoorabadi, E. and Babakhanlou, P., 2005. Effect of Irrigation intervals on yield and agronomic characteristics of black cumin (Nigella sativa). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plant Reserch, 21(1): 65-73.
- Antolin, M.C., Yoller, J. and Sancchez-Diaz, M., 1995. Effects of temporary drought on nitratefed and nitrogen-fixing alfalfa plants. Plant Science, 107(2): 159-165.
- Butrus, L.E. and Nimal, M.N., 1981. Potato and sugarbeet yield and water use efficiency under different irrigation systems and water stress. Agronomy Abstracts. 73rd annual meeting American Society of Agronomy, Madison, Wisconsin, 10-17 January: 209.
- Cassman, K.G., Kropff, M.J. and Yan, Z.D., 1994. A conceptual framework for nitrogen management of irrigated rice in high yield environments: 81-96. Virmani, S.S., (Ed.).Hybrid Rice Technology: New Developments and Future Prospects: Selected Papers from the International Rice Research Conference. International Rice Research Institute, 296p.
- Ghanbari, A.A. and Taheri Mazandarani, M., 2003. Effects of sowing date and plant density on yield of pinto bean. Seed and Plant Journal, 19(4): 483-496.
- Ghanadi, A., 2005. Iranian Herbal pharmacopeia. Ministry of Health, Iran, 497-505.
- Gowda, M.C., Halesh, D.P. and Farooqi, A.A., 2006. Effect of dates of sowing and spacing on growth of fenugreek (Trigonella foenum-gracum L.). Biomedicine, 1(2): 141-146.
- Hasanzadeh, E., Rezazadeh, Sh.A., Shamsa, S.F., Doulatabadi, R. and Zarin Ghalam Moghadam, J., 2010. Review on phytochemistry and therapeutic properties of fenugreek (Trigonella foenum-graceum). Journal of Medicinal Plants, 9(34): 1-17.
- Khan, M.M.A., 1993. Nitrogen application ameliorates the productivity of Nigella sativa L.: 287-290. In: Govil, J.N., Singh, V.K. and Hashmi, Sh., (Eds.). Medicinal Plant: New Vistas of Research (Glimpses in Plant Research). Today & Tomorrow's Printers and Publishers, 570p.
- Lebaschy, M.H. and Sharifi Ashoorabadi, E., 2004. Growth indices of some medicinal plants under differents water stresses. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 20(3): 249-261.
- Moosavi, S.G.R., 2012. Effect of sowing date and plant density on yield and yield components of roselle. Journal of Medicinal Plants Research, 6(9): 1627-1632.
- Safikhani, F., Heydarye Sharifabadi, H., Syadat, A., Sharifi Ashoorabadi, E., Seyednedjad, M. and Abbaszadeh, B., 2007. The effect of drought on yield and morphologic characteristics of Deracocephalum moldavica L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 23(2): 183-194.
- Salehi Surmaghi, M.H., 2008. Medicinal Plants and Herbal Therapy (Vol 1). Tehran University Publication, Tehran, Iran, 253p.
- Seghatoleslami, M.J. and Ahmadi Bonakdar, Kh., 2010. The effect of sowing date and plant density on yield and yield components of fenugreek (Trigonella foenum gracum L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plant Reserch, 26(2): 265-289.
- Sharma, S.K., 2000. Response of nitrogen and spacing on fenugreek seed production. Horticultural Journal, 13(2): 39-42.
- Singh, S., Buttar, G.S., Singh, S.P. and Brar, D.S., 2005. Effect of different dates of sowing and row spacings on yield of fenugreek (Trigonella foenum-gracum). Journal of Medicinal and Aromatic Plant Sciences, 27(4): 629-630.
- Zarco-Tejada, P.J., Miller, J.R., Mohammad, G.H., Noland, T.L. and Sampson, P.H., 2009. Chlorophyll fluorescence effects on vegetation apparent reflectance: II. laboratory and airborne canopy-level measurements with hyperspectral data. Remote Sensing of Environment, 74(3): 596-608.
- Vafabakhsh, J., Nassiri Mahallati, M., Koocheki, A and Azizi, M., 2009. Effects of water deficit on water use efficiency and yield of Canola cultivars (Brassica napus L.). Journal of Iranian Field Crop Research, 17(1): 285-292.