به‌زراعی و به‌نژادی
سعید رشوند؛ علی اشرف جعفری؛ علیرضا فخرواعظی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.277.106.2.1576.41جنس لالمنتیا (Lallemantia Fisch. et Mey.) یکی از مهمترین جنس‌های دارویی در ایران هست که به‌دلیل اثرات ارزشمند دارویی موردتوجه جامعه انسانی ایران قرار گرفته است. مطالعه حاضر با هدف احیاء و اهلی‌سازی برخی اکوتیپ‌های وحشی گونه‌های جنس بالنگو یا تخم شربتی (Lallemantia spp.) انجام‌شد. بذور ۱۹ اکوتیپ وحشی شامل ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.277.106.2.1576.41جنس لالمنتیا (Lallemantia Fisch. et Mey.) یکی از مهمترین جنس‌های دارویی در ایران هست که به‌دلیل اثرات ارزشمند دارویی موردتوجه جامعه انسانی ایران قرار گرفته است. مطالعه حاضر با هدف احیاء و اهلی‌سازی برخی اکوتیپ‌های وحشی گونه‌های جنس بالنگو یا تخم شربتی (Lallemantia spp.) انجام‌شد. بذور ۱۹ اکوتیپ وحشی شامل نه اکوتیپ از گونه L. royleana (Benth.) Benth.، پنج اکوتیپ از گونه L. iberica (M.Bieb.) Fisch. & C.A. Mey. و پنج اکوتیپ از گونه L. peltata (L.) Fisch. & C.A. Mey. از بانک ژن منابع طبیعی ایران تهیه شدند. بذرها در سال زراعی ۱۳۹7 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین کاشته شدند. صفات مورد بررسی شامل وزن خشک کل بوته، عملکرد بذر، ارتفاع گیاه، قطر تاج پوشش و صفات فنولوژیکی روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی بذر بود. ابتدا تجزیه واریانس بین گونه‌ها و سپس تجزیه واریانس آشیانه‌ای بین اکوتیپ‌های داخل هر گونه انجام شد. مقایسه میانگین صفات مختلف در بین اکوتیپ‌های داخل هرگونه به روش توکی انجام شد. در این مطالعه براساس تجزیه خوشه‌ای و نمودار بای‌پلات، اکوتیپ‌ها در سه خوشه مجزا قرار گرفتند. اکوتیپ‌های خوشه یک که متعلق به L. iberica بود نسبت به اکوتیپ‌های دو خوشه دیگر از میزان عملکرد بذر بیشتری برخوردار بودند. در L. iberica بیشترین وزن بذر متعلق به اکوتیپ آزادشهر (4.5 گرم در بوته) با میزان تولید 375 کیلوگرم در هکتار برآورد گردید. در نهایت، اکوتیپ‌های برتر از لحاظ عملکرد بذر در کلاس a، شناسایی شدند و در فرآیند تکثیر و صدور گواهی محدود بذر قرار گرفتند.
بیوتکنولوژی
رقیه فتحی؛ مهدی محب الدینی؛ اسماعیل چمنی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.1005.104.6.1576.1610مرزه تابستانی (Satureja hortensis L.) گیاهی معطر از تیره نعناعیان بوده و با داشتن ترکیب‌هایی ازجمله تیمول و کارواکرول به‌عنوان ترکیب‌های آنتی‌اکسیدان و آنتی‌میکروب، در صنایع غذایی و دارویی استفاده می‌شود. در این پژوهش تنوع صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی در بین تودههای ایرانی و خارجی مرزه که ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.1005.104.6.1576.1610مرزه تابستانی (Satureja hortensis L.) گیاهی معطر از تیره نعناعیان بوده و با داشتن ترکیب‌هایی ازجمله تیمول و کارواکرول به‌عنوان ترکیب‌های آنتی‌اکسیدان و آنتی‌میکروب، در صنایع غذایی و دارویی استفاده می‌شود. در این پژوهش تنوع صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی در بین تودههای ایرانی و خارجی مرزه که در شرایط مزرعه کشت شده بود، بررسی شد. بذر تودههای مختلف در سال 1398 در شهر اردبیل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت گردید. صفات مورد بررسی، تعداد میانگره، تعداد شاخه، تعداد روز تا جوانه‌زنی بذر، نسبت طول به عرض برگ، قطر طوقه، وزن خشک اندام هوایی، وزن تر برگ، تعداد گل در هر بوته، طول دم‌گل‌آذین، وزن هزاردانه، وزن خشک گل، تعداد روز تا رسیدن بذرها، محتوای کلروفیل a، b و کاروتنوئید و فلاونوئید بودند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بیشترین تعداد میانگره (10.33)، تعداد شاخه (24.43) و وزن خشک گل (3.33 میلی‌گرم) در توده خوزستان بود. بیشترین میزان همبستگی بین وزن خشک اندام هوایی و وزن هزاردانه (92/0r=) مشاهده شد. تجزیه خوشه‌ای، تودههای مورد بررسی را در چهار گروه طبقه‌بندی نمود. گروه اول شامل تودههای آذربایجان‌غربی، قزوین، تهران، کردستان، لرستان، خراسان رضوی و ایتالیا، گروه دوم شامل تودههای تاجیکستان، مجارستان، ارمنستان، رومانی، رومانی 2، خوزستان، یونان، روسیه، گرجستان و خراسان شمالی بود. گیلان و یزد و همچنین ازبکستان به‌ترتیب در گروه سوم و چهارم قرار گرفتند. تجزیه به عامل‌ها نشان داد که 7 عامل توانستند 86.59% از واریانس کل را توجیه کنند. براساس نتایج این تحقیق، تودههای مختلف ایرانی و خارجی مرزه دارای تنوع ژنتیکی بالایی بوده و این تنوع می‌تواند در برنامه‌های اصلاحی استفاده شود. در مجموع، تودههای خوزستان، یونان و ازبکستان از نظر عملکرد توصیه می‌شود.
مهدی متقی؛ پروین صالحی شانجانی؛ علی اشرف جعفری؛ مهدی میرزا؛ محمدرضا بی همتا
چکیده
در این مطالعه، صفات مورفولوژیک، فنولوژیک و مولکولی برای آنالیز تنوع در میان جمعیت‌های مختلف بابونه زاگرسی (Anthemis haussknechtii Boiss. & Reut.) شش استان مرکزی و غرب کشور، مورد استفاده قرار گرفتند. آنالیز تنوع صفات مورفولوژیک و فنولوژیک نشان داد که در میان جمعیت‌ها، همه صفات تحت ارزیابی دارای تفاوت معنی‌داری بودند. حداکثر ضرایب تنوع‌پذیری متعلق ...
بیشتر
در این مطالعه، صفات مورفولوژیک، فنولوژیک و مولکولی برای آنالیز تنوع در میان جمعیت‌های مختلف بابونه زاگرسی (Anthemis haussknechtii Boiss. & Reut.) شش استان مرکزی و غرب کشور، مورد استفاده قرار گرفتند. آنالیز تنوع صفات مورفولوژیک و فنولوژیک نشان داد که در میان جمعیت‌ها، همه صفات تحت ارزیابی دارای تفاوت معنی‌داری بودند. حداکثر ضرایب تنوع‌پذیری متعلق به درصد اسانس (45.76%)، تعداد ساقه گلده (38.76%) و قطر گل (32.86%) بود. در آنالیز ISSR، 6 آغازگر انتخابی، 55 نوار تولید کردند که 38 نوار (69.1%) چندشکل بودند. دامنه فاصله ژنتیکی میان جمعیت‌ها از 0.009 تا 0.439 بود. مطابق دندروگرام حاصل از UPGMA، در میزان شباهت 0.66، جمعیت‌ها به دو گروه اصلی تقسیم شدند. گروه‌بندی جمعیت‌ها براساس نشانگرهای مولکولی، مطابق گروه‌بندی جغرافیایی آنها بود. از میان جمعیت‌های مورد مطالعه، جمعیت ایلام برای مناطق گرمسیر با شرایط آبی مناسب، جمعیت‌های اردکان و خرم‌آباد برای بهره‌برداران تجاری و مراکز تحقیقاتی و جمعیت میبد برای کشت در مناطق خشک و نیمه‌خشک قابل توصیه می‌باشند. دامنه وسیع تنوع ژنتیکی مشاهده شده در این مطالعه می‌تواند به‌عنوان یک منبع ژنی در دسترس برای اصلاح بابونه از طریق برنامه‌های گزینش و دورگ‌گیری مورد توجه قرار گیرد. برنامه‌های مناسب به‌منظور حفظ این تنوع، برای استفاده در برنامه‌های اصلاحی آینده باید در نظر گرفته شوند.
رضا شاه‌حسینی؛ علیرضا بابائی؛ مسعود میرمعصومی؛ رضا امیدبیگی
چکیده
عناب (Ziziphus jujuba Mill.) یکی از گیاهان دارویی حاوی موسیلاژ است که در زمینه‌های دارویی، پزشکی، بهداشتی و صنعتی کاربرد دارد. در ارزیابی گیاهان دارویی، متابولیت‌های ثانویه می‌توانند به‌عنوان یک نشانگر ارزشمند مفید واقع شوند. در این آزمایش بهینه‌سازی روش استخراج موسیلاژ بر مبنای روش Karawya و Patumi و مقایسه مقدار موسیلاژ در اکوتیپ‌های ...
بیشتر
عناب (Ziziphus jujuba Mill.) یکی از گیاهان دارویی حاوی موسیلاژ است که در زمینه‌های دارویی، پزشکی، بهداشتی و صنعتی کاربرد دارد. در ارزیابی گیاهان دارویی، متابولیت‌های ثانویه می‌توانند به‌عنوان یک نشانگر ارزشمند مفید واقع شوند. در این آزمایش بهینه‌سازی روش استخراج موسیلاژ بر مبنای روش Karawya و Patumi و مقایسه مقدار موسیلاژ در اکوتیپ‌های مختلف عناب مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور تعداد 25 اکوتیپ عناب از نقاط مختلف کشور جمع‌آوری گردید. پژوهش در دو آزمایش مجزا در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار در آزمایشگاه ژنتیک و فیزیولوژی گیاهی دانشگاه تهران در سالهای 1388 و 1389 اجرا شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که روش استخراج گرم، روش مناسبتری برای استخراج موسیلاژ می‌باشد. همچنین نتایج نشان داد که بین اکوتیپ‌ها از لحاظ مقدار موسیلاژ استحصالی اختلاف معنیدار وجود دارد. البته دامنه تغییرات موسیلاژ بین اکوتیپ‌ها از 96/28% تا 58/11% تبیین گردید. اکوتیپ‌های کاسوا از قم و کلاله از مازندران دارای بیشترین میزان موسیلاژ بودند. بهطور کلی، نتایج این پژوهش علاوه بر انتخاب بهترین اکوتیپ‌ها برای مصارف دارویی، می‌تواند زمینه مناسبی برای به‌نژادی این گیاه دارویی ارزشمند فراهم کند.
مرتضی یوسفی؛ وحیده ناظری؛ مهدی میرزا
چکیده
نوروزک با نام علمی Salvia leriifolia Benth. گیاه دارویی ارزشمندی از خانواده نعناع می‌باشد. به‌منظور بررسی تنوع موجود در نوروزک 180 نمونه گیاهی متعلق به 12 جمعیت از این گیاه از سه استان خراسان جنوبی، خراسان رضوی و سمنان جمع‌آوری شد. برای بررسی صفات ظاهری نمونه‌های جمع‌آوری شده، در فصل گلدهی و بذردهی از هر رویشگاه، 15 نمونه گیاهی کامل انتخاب ...
بیشتر
نوروزک با نام علمی Salvia leriifolia Benth. گیاه دارویی ارزشمندی از خانواده نعناع می‌باشد. به‌منظور بررسی تنوع موجود در نوروزک 180 نمونه گیاهی متعلق به 12 جمعیت از این گیاه از سه استان خراسان جنوبی، خراسان رضوی و سمنان جمع‌آوری شد. برای بررسی صفات ظاهری نمونه‌های جمع‌آوری شده، در فصل گلدهی و بذردهی از هر رویشگاه، 15 نمونه گیاهی کامل انتخاب و 33 صفت رویشی و زایشی با پنج تکرار برای هر صفت بررسی شد. به‌منظور استخراج اسانس، سرشاخه‌های گلدار گیاه در فصل گلدهی تهیه گردید. مقایسه میانگین داده‌های کمّی با استفاده از نرم‌افزار SAS و براساس آزمون چند دامنه‌ای دانکن در سطح احتمال 5% (05/0 > p) انجام شد. گروه‌بندی صفات اندازه‌گیری شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS به روش Ward انجام گردید. نتایج نشان داد که این گیاه در ارتفاع 1533-1000 متر از سطح دریا رویش داشته و با متوسط دمای سالیانه 23-15 درجه سانتی‌گراد و میزان بارش 194-80 میلی‌متر در سال می‌تواند به رشد مطلوب ادامه دهد. مهمترین صفات ریخت‌شناسی از قبیل ارتفاع گیاه، طول و عرض برگ به‌ترتیب در دامنه 8/35-9/18، 29/15-59/6 و 7/29-2/18 سانتی‌متر متغیر بود. بیشترین و کمترین مقدار اسانس با مقدار 37/1 و 69/0 درصد به‌ترتیب مربوط به جمعیت‌های نجم‌آباد و طبس سبزوار بود. نتایج حاصل از گروه‌بندی صفات نشان داد که جمعیت‌های مورد مطالعه براساس محل جمع‌آوری به سه گروه مجزا تقسیم شدند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که دو جمعیت نجم‌آباد و بجستان به دلیل داشتن صفات مطلوب مورفولوژیکی و همچنین میزان اسانس فراوان، گیاهان مناسب برای کارهای اصلاحی و اهلی‌سازی این گونه می‌باشند و در ضمن حفاظت از این رویشگاه‌های مطلوب یکی از اولویت‌های مهم می‌باشد.
سیدرضا طبائی عقدائی؛ محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند
چکیده
ژنوتیپهای گل محمدی (Rosa damascena Mill) از مناطق مرکزی کشور جمع‌آوری و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. نمونه‌های مربوط به 6 استان از نظر درصد و عملکرد اسانس و نیز از نظر تعداد اجزاء مختلف گل (گلبرگ، پرچم و مادگی) در سالهای1380 تا 1382 مورد ارزیابی قرار گرفتند. براساس نتایج بدست ...
بیشتر
ژنوتیپهای گل محمدی (Rosa damascena Mill) از مناطق مرکزی کشور جمع‌آوری و در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. نمونه‌های مربوط به 6 استان از نظر درصد و عملکرد اسانس و نیز از نظر تعداد اجزاء مختلف گل (گلبرگ، پرچم و مادگی) در سالهای1380 تا 1382 مورد ارزیابی قرار گرفتند. براساس نتایج بدست آمده، بیشترین درصد و عملکرد اسانس استخراج شده به روش تقطیر با آببه ترتیب از نمونه‌های اصفهان7 (0.05 درصد) و یزد1 (1338.09 گرم در هکتار) در سال 1381 مشاهده گردید. در سال 1380 نیز بیشترین درصد اسانس در نمونه‌های یزد2 (0.03 درصد) و اصفهان 6(0.029 درصد) مشاهده شد. اما در سال 1382 نمونه‌های تهران (0.016 درصد) و اصفهان8 (0.015 درصد) بیشترین درصد اسانس را نشان دادند. در سالهای 1380 و 1382 نمونه‌های یزد2 (468.60 گرم در هکتار) و سمنان1 (249.50 گرم در هکتار) به ترتیب بیشترین عملکرد اسانس را داشتند. براساس میانگین سالهای مختلف، نمونه‌های یزد1 (0.020 درصد) و اصفهان1 (0.019 درصد) بیشترین درصد اسانس را نشان دادند. همچنین نمونه یزد1 با تولید 632.33 گرم در هکتار، بیشترین عملکرد اسانس در سالهای مختلف را به خود اختصاص داد. ژنوتیپهای مختلف از نظر اجزاء گل اختلاف نشان دادند. بیشترین تعداد گلبرگ در هر یک از سالهای مورد مطالعه در نمونه جمع‌آوری شده از استان تهران مشاهده شد. همچنین این نمونه بیشترین تعداد مادگی در سالهای 82-81 و نیز بالاترین میانگین 3 سال از صفت مذکور را دارا بود. نمونه اصفهان10 نیز در میان ژنوتیپهای مورد بررسی بیشترین متوسط تعداد پرچم را در سالهای مذکور نشان داد.براساس نتایج حاصل از این بررسی، توانمندی متفاوتی میان ژنوتیپهای تحت مطالعه از نظر تولید اسانس وجود داشت. همچنین ژنوتیپهای گل محمدی مناطق مرکزی ایران از نظر اجزاء گل نیز تنوع نشان دادند. از این‌رو با توجه به اهمیت اسانس به‌عنوان ارزشمندترین فرآورده گل محمدی، گزینش ژنوتیپها در جهت ایجاد و معرفی ارقام برتر، به ویژه از نظر کمیت و کیفیت اسانس، در اصلاح گل محمدی امکان‌پذیر و در برنامه‌های به‌نژادی این گیاه از اولویت خاصی برخوردار می‌باشد.
سیدرضا طیائی عقدائی؛ محمدباقر رضایی؛ کامکار جایمند
دوره 20، شماره 4 ، بهمن 1383، ، صفحه 533-545
چکیده
گل محمدی (Rosa damascena Mill. ) برخی از مناطق غربی کشور، در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت گردید. تعداد هفت ژنوتیپ از نظر تعداد اجزاء مختلف گل (گلبرگ، پرچم و مادگی) در سالهای 1383-1382مورد ارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپها برای تعداد گلبرگ، تعداد پرچم و تعداد مادگی اختلاف معنی‌داری نشان دادند، ...
بیشتر
گل محمدی (Rosa damascena Mill. ) برخی از مناطق غربی کشور، در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی کشت گردید. تعداد هفت ژنوتیپ از نظر تعداد اجزاء مختلف گل (گلبرگ، پرچم و مادگی) در سالهای 1383-1382مورد ارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپها برای تعداد گلبرگ، تعداد پرچم و تعداد مادگی اختلاف معنی‌داری نشان دادند، و مقایسه میانگینها، ژنوتیپها را برای هریک از صفات فوق به ترتیب در 7، 8 و 8 (در سال1382 ) و 6، 8 و 7 (در سال1383 ) گروه مجزا قرار داد. همچنین نمونه های مورد بررسی از نظر محصول گل، درصد و عملکرد اسانس در سال 1382 مورد ارزیابی قرار گرفتند، کهاز نظر میزان اسانس اختلاف قابل ملاحظه‌ای را نشان دادند. بر اساس نتایج بدست آمده آذربایجان غربی با 39/6158 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد گل را نشان داد. اما، از نظر درصد اسانس استخراج شده به روش تقطیر با آب، بیشترین مقدار (0.025 درصد) در ژنوتیپ کردستان و کمترین میزان (0.008درصد) در ژنوتیپ آذربایجان غربی مشاهده شد. بدین ترتیب با منظور نمودن پارامترهای فوق، گل محمدی با مبدا کردستان با میزان تقریبی 729.01 گرم در هکتار، بیشترین عملکرد اسانس و پس از آن ژنوتیپ زنجان با 0.015 درصد اسانس، عملکردی را در حدود 32 .610گرم در هکتار از خود نشان دادند. در صورتی که علیرغم عملکرد نسبی زیاد گل در ژنوتیپهای آذربایجان غربی و ایلام، عملکرد اسانس کمتری در آنها مشاهده گردید. با توجه به اهمیت اسانس به عنوان مهمترین فرآورده در کشت وکار و تجارت گل محمدی، گزینش ژنوتیپها در جهت تولید ارقام پر محصول، به ویژه از نظر کمیت و کیفیت اسانس، در اصلاح ژنتیکی گل محمدی از اولویت خاصی برخوردار می‌باشد.
سیدرضا طبائی عقدائی؛ محمدباقر رضایی؛ اکبر نجفی آشتیانی
دوره 19، شماره 4 ، بهمن 1382، ، صفحه 349-366
چکیده
گونه‌های مختلف نعناع (Mentha spp..)، از مهمترین گیاهان دارویی هستند که در نقاط مختلف جهان کشت می‌گردند. شوری آب و خاک از عوامل موثر در کاهش رشد و تولید گیاه می‌باشد که گزینش و استفاده از ژنوتیپهای متحمل، گسترش کشت و تولید این گیاه را در شرایط شور فراهم می‌نماید. این پژوهش در گلخانه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع به اجرا در‌آمد. ...
بیشتر
گونه‌های مختلف نعناع (Mentha spp..)، از مهمترین گیاهان دارویی هستند که در نقاط مختلف جهان کشت می‌گردند. شوری آب و خاک از عوامل موثر در کاهش رشد و تولید گیاه می‌باشد که گزینش و استفاده از ژنوتیپهای متحمل، گسترش کشت و تولید این گیاه را در شرایط شور فراهم می‌نماید. این پژوهش در گلخانه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع به اجرا در‌آمد. در این آزمایش واکنش ژنوتیپهای سه گونه نعناع در مقابل شوری از نظر قدرت ریشه زایی و سایر مؤلفه‌های رشدی گیاه در یک آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. قلمه‌های 6 ژنوتیپ نعناع شامل ژنوتیپهای شماره 28 و 3 Mentha piperita L.)، 6) و 31 ( .M. aquatica. L)، و 11 و 17 (.M. spicata. L) در محلولهای صفر، 50، 100، 150 و 200 میلی‌مولار رویانده شدند. درصد ریشه‌زایی، حداکثر طول ریشه، متوسط طول ریشه، شادابی، تولید جوانه در داخل محلول نمک، حداکثر طول سرشاخه و تولید جوانه در سرشاخه، 14، 21 و 28 روز پس از کشت، اندازه‌گیری شدند و داده‌های مربوط مورد تجزیه آماری قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان دهنده کاهش مؤلفه‌های فوق در اثر افزایش غلظت NaCl می‌باشند. با این وجود، تنوع قابل ملاحظه‌ای در واکنش به شوری مشاهده شد. تفاوتهای معنی‌داری از نظر خصوصیات مختلف، به ویژه درصد ریشه‌زایی در میان ژنوتیپهای تحت تنش شوری مشاهده شد که ژنوتیپ شماره 6 در مقایسه با سایر ژنوتیپها، بیشترین ریشه زایی را تحت غلظت 200mM نمک از خود نشان داد. همچنین همبستگی مثبت و معنی‌داری بین ریشه‌زایی و سایر صفات اندازه گیری شده و نیز میان کلیه صفات وجود داشت. وجود تنوع در ژنوتیپهای تحت بررسی، از نظر مؤلفه‌های رشد در واکنش به شوری و نیز همبستگی میان صفات نشان می‌دهد که با گزینش ژنوتیپهای نعناع در جهت افزایش مقاومت به شوری، می‌توان ارقام متحمل به تنش را جهت کشت در مناطق شور اصلاح نمود.
