فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
محمود براتی؛ مجید شریفی راد؛ سعیده سعیدی
چکیده
برای بررسی پروفایل شیمیایی و خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی ریشه و اندام‌های هوایی گونه مرتعی- دارویی افسنطین (Artemisia absinthium L.)، نمونهبرداری از ریشه و اندام‌های هوایی گیاه در سه مرحله فنولوژیک (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) انجام شد. میزان فنل و فلاونوئید، فعالیت زیستی عصاره اتانولی در مراحل مختلف فنولوژی، فعالیت ...
بیشتر
برای بررسی پروفایل شیمیایی و خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی ریشه و اندام‌های هوایی گونه مرتعی- دارویی افسنطین (Artemisia absinthium L.)، نمونهبرداری از ریشه و اندام‌های هوایی گیاه در سه مرحله فنولوژیک (رشد رویشی، گلدهی و بذردهی) انجام شد. میزان فنل و فلاونوئید، فعالیت زیستی عصاره اتانولی در مراحل مختلف فنولوژی، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، قدرت احیاءکنندگی آهن (FRAP)، فعالیت ضد باکتریایی، حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC) و فعالیت ضد التهابی بررسی شدند. بیشترین میزان فنل کل (2 ± 4/86 میلی‌گرم برابر اسید گالیک بر گرم وزن خشک گیاه) و فلاونوئید کل (3/1 ± 36.2 میلی‌گرم برابر کوئرستین بر گرم وزن خشک گیاه) در ریشه و در مرحله گلدهی گیاه وجود داشت. بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ها نشان داد که مرحله گلدهی گیاه از فعالیت آنتی‌اکسیدانی بالاتری برخوردار بود. حداقل مقدار IC50 (15.4 میکروگرم بر میلی‌لیتر) مربوط به عصاره ریشه در مرحله گلدهی گیاه بود و بالاترین میزان IC50 (271.65 میکروگرم بر میلی‌لیتر) برای عصاره اندام‌های هوایی در مرحله رویشی بود. در بررسی فعالیت آنتی‌باکتریایی عصاره‌ها، عصاره ریشه مربوط به مرحله گلدهی گیاه از بالاترین فعالیت ضد باکتریایی برخوردار بود و بیشترین قطر هاله عدم رشد (22 میلی‌متر) برای این عصاره در برابر باکتری استافیلوکوکوس اورئوس مشاهده گردید. حداقل غلظت مهار (18.7 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) و حداقل غلظت کشندگی (37.5 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) این عصاره در برابر باکتری‌های استافیلوکوکوس اورئوس و باسیلوس سرئوس ثبت شد. باکتری‌های ویبریوکلرا (حداقل غلظت مهار 37.5 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر و حداقل غلظت کشندگی 75 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) و اشریشیاکلی (حداقل غلظت کشندگی 75 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر و حداقل غلظت کشندگی 150 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) در برابر عصاره مذکور حساسیت کمتری نشان دادند. همچنین نتایج نشان داد که گونه مورد مطالعه در مرحله گلدهی دارای بیشترین فعالیت ضد التهابی است و عصاره بدست آمده از ریشه گیاه در تمام مراحل فنولوژی از فعالیت ضد التهابی بالاتری نسبت به اندام‌های هوایی گیاه برخوردار است. براساس این نتایج، گیاه افسنطین و به‌طور خاص مرحله گلدهی آن دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی مناسبی است و می‌توان آن را به‌عنوان جایگزینی مناسب برای آنتی‌اکسیدان‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها و ضد التهاب‌های مصنوعی مد نظر قرار داد.
مریم ایروانی؛ رویا مهین پور؛ زهره زهرائی؛ زینب طلوعی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.642.102.4.1576.1606 انواع گونه‌های جنس مریم‌گلی به‌دلیل وجود ترکیب‌های مؤثر و فعال در آنها برای پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها در طب سنتی استفاده می‌شوند. در این پژوهش ترکیب‌های شیمیایی اسانس بخش‌های هوایی چهار گونه از جنس Salvia شامل دو جمعیت از گونه Salvia limbata C. A. Mey.، دو جمعیت از Salvia reuterana Boiss. و یک جمعیت ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.642.102.4.1576.1606 انواع گونه‌های جنس مریم‌گلی به‌دلیل وجود ترکیب‌های مؤثر و فعال در آنها برای پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها در طب سنتی استفاده می‌شوند. در این پژوهش ترکیب‌های شیمیایی اسانس بخش‌های هوایی چهار گونه از جنس Salvia شامل دو جمعیت از گونه Salvia limbata C. A. Mey.، دو جمعیت از Salvia reuterana Boiss. و یک جمعیت از هریک از گونه‌هایSalvia syriaca L. وSalvia ceratophylla L.از منطقه کاشان مطالعه شد. گیاهان مورد مطالعه در زمان گلدهی از مناطق مختلف کاشان جمع‌آوری شدند. اسانس‌گیری به‌وسیله دستگاه کلونجر انجام شد. آنالیز ترکیب‌های شیمیایی اسانس این گونه‌ها با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی به‌همراه طیف‌سنج جرمی (GC-MS) انجام شد. در این مطالعه بازده اسانس بین 0.15 تا 0.32 درصد وزنی- وزنی متغیر بود. اسپاتولنول ترکیب عمده اسانس گونه S. syriaca با 16.8% و S. ceratophylla با 27.2% بود. اسکلارئول نیز ترکیب عمده گیاه S. reuterana از مرق و دره به‌ترتیب با 21.2% و 11.5% و بتا-پینن با 20.4% و 13.8% به‌ترتیب از ترکیب‌های عمده گیاه S. limbata از قزاآن و دره بودند. تنوع کمّی و کیفی مشاهده شده در ترکیب‌های مؤثر اسانس شش گونه مورد مطالعه می‌تواند به‌علت عوامل مختلف اکولوژیکی، ژنتیکی، جغرافیایی و فاکتورهای تغذیه‌ای باشد. بنابراین برای استفاده بهینه از مواد مؤثر این گیاه در علوم دارویی و علوم مرتبط با آن نیاز به مطالعات گسترده‌تری بین گونه‌های مختلف این جنس در مناطق مختلف است.
فاطمه عسکری؛ مهدی میرزا؛ مصطفی گلی پور؛ سمیه فکری قمی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1.93.1.1576.32 جنس بومادران (Achillea) در ایران 19 گونه گیاه علفی، چندساله و بیشتر معطر دارد. این جنس از خانواده کاسنی دارای خصوصیات گیاهی پیچیده‌ای است. کامازولن ترکیب عمده موجود در اسانس گل و برگ Achilleamillefolium L. subsp. elbursensis گزارش شده که در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و دارویی کاربرد دارد. با توجه به اینکه این زیرگونه ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.1.93.1.1576.32 جنس بومادران (Achillea) در ایران 19 گونه گیاه علفی، چندساله و بیشتر معطر دارد. این جنس از خانواده کاسنی دارای خصوصیات گیاهی پیچیده‌ای است. کامازولن ترکیب عمده موجود در اسانس گل و برگ Achilleamillefolium L. subsp. elbursensis گزارش شده که در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی و دارویی کاربرد دارد. با توجه به اینکه این زیرگونه انحصاری ایران است و در مورد کشت این گونه هیچ تحقیقی انجام نشده است، مطالعه مقدماتی در مورد نحوه کشت و تأثیر آن بر روی مواد مؤثره انجام شد. بدین‌منظور، بذر گیاه بومادران البرزی در مهرماه 1395 از تنها رویشگاه آن در دیزین جمع‌آوری شد. در ابتدای اسفندماه در گلخانه کشت گردید و اواسط فروردین 1396 گیاهچه‌ها به مزرعه منتقل شدند. در مردادماه بوته‌ها گل داده و اندام هوایی برای استخراج اسانس در دو سال متوالی جمع‌آوری شدند. برای مقایسه با نمونه‌های طبیعی، اندام هوایی بومادران در مردادماه 1396 در مرحله گلدهی از دیزین جمع‌آوری شد. اندام‌های گیاه شامل برگ و گل‌آذین در آزمایشگاه خشک و به‌وسیله آسیاب پودر شدند. روغن‌های اسانسی به روش تقطیر با آب بدست آمد و توسط GC-FID و GC/MS مورد تجزیه قرارگرفتند. بازده (وزنی/وزنی) اسانس آبی‌رنگ برگ و گل‌آذین بومادران رویشگاه به‌ترتیب 0.11% و 0.53% و بومادران کشت شده به همان ترتیب در سال 1396 برابر 0.28% و 0.50% و در سال 1397 برابر 0.26% و 1.30% بود. کامازولن به‌عنوان بیشترین درصد ترکیب اسانس برگ و گل‌آذین بومادران رویشگاه به‌ترتیب 5.7% و 52.5% بود. مقدار آن به همان ترتیب در نمونه‌های بومادران کشت شده سال اول 50.6% و 67.1% و در سال دوم 59.6% و 71.3% بود. کاریوفیلن الکل، کاریوفیلن اکساید، کامفور، بورنئول و بتا-اودسمول دیگر ترکیب‌های شاخص بودند. کامازولن یک ترکیب مهم و اساسی در این گونه است که در تمام اندام هوایی نمونه کشت شده وجود داشت، در حالی که فقط در گل‌آذین نمونه رویشگاه یافت شد.
جمال حسنی؛ مهدی میرزا
چکیده
این تحقیق به‌منظور بررسی کمّیت و کیفیت روغن اسانسی گونه‌های آویشن (Thymus) در رویشگاه‌های طبیعی استان کردستان در سال 1389 انجام شد. برای انجام این تحقیق 6 گونه آویشن (T. daenensis، T. fedtschenkoi، T. pubescens، T. fallax، T. kotschyanus، T. transcaucasicus) در رویشگاه‌های مختلف شناسایی و برای اسانس‌گیری استفاده شد. استخراج روغن اسانسی به روش تقطیر با آب (سیستم کلونجر) و ترکیب‌های ...
بیشتر
این تحقیق به‌منظور بررسی کمّیت و کیفیت روغن اسانسی گونه‌های آویشن (Thymus) در رویشگاه‌های طبیعی استان کردستان در سال 1389 انجام شد. برای انجام این تحقیق 6 گونه آویشن (T. daenensis، T. fedtschenkoi، T. pubescens، T. fallax، T. kotschyanus، T. transcaucasicus) در رویشگاه‌های مختلف شناسایی و برای اسانس‌گیری استفاده شد. استخراج روغن اسانسی به روش تقطیر با آب (سیستم کلونجر) و ترکیب‌های آن با سیستمهای گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. نتایج نشان داد که بیش از 30 ترکیب شیمیایی متفاوت در روغن اسانسی گونه‌های آویشن وجود دارند که تیمول، کارواکرول، ژرانیول، آلفا-ترپینئول و لینالول مهمترین ترکیب‌های گونه‌های مورد بررسی بودند. بازده روغن اسانسی T. fallax 3.05%، T. daenensis 2.53%، T. pubescens 2.38%، T. transcaucasicus 1.51%، T. fedtschenkoi 1.31% و گونه T. kotschyanus نیز 1.05% بود. مقدار تیمول در گونه‌های T. Fedtschenkoi، T. daenensis، T. pubescens و T. kotschyanus به‌ترتیب 70.6، 62.2، 27. و 1.5 درصد و مقدار کارواکرول در روغن اسانسی گونه‌های T. daenensis، T. fedtschenkoi و T. pubescens به‌ترتیب 4.8، 3.43 و 0.74 درصد بود.
وحید روشن؛ عاطفه بهمن زادگان جهرمی؛ فرانه زارعیان؛ احمد حاتمی؛ لادن جوکار
چکیده
Marrubium astracanicum Jacq. (فراسیون) گیاهی از خانواده نعناعیان یا Lamiaceae می‌باشد. در این تحقیق 5 جمعیت از گونه فراسیون (مناطق دراک، غرب دشت ارژن، بوانات- سیمکان (لاک‌پشتی)، پاسارگاد (قرق ابوالمهدی) و صدرا) جمع‌آوری شدند. پس از خشک کردن نمونه‌های گیاهی، از قسمت‌های هوایی آنها با استفاده از روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده ...
بیشتر
Marrubium astracanicum Jacq. (فراسیون) گیاهی از خانواده نعناعیان یا Lamiaceae می‌باشد. در این تحقیق 5 جمعیت از گونه فراسیون (مناطق دراک، غرب دشت ارژن، بوانات- سیمکان (لاک‌پشتی)، پاسارگاد (قرق ابوالمهدی) و صدرا) جمع‌آوری شدند. پس از خشک کردن نمونه‌های گیاهی، از قسمت‌های هوایی آنها با استفاده از روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد و ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس با دستگاه‌های کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) و کروماتوگرافی گازی (GC)، شناسایی و تعیین مقدار گردید. عصاره متانولی به روش خوابانیدن در حلال تهیه و با کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) برای ترکیب‌های پلی‌فنولی آنالیز شد. بازده اسانس‌ها از 21/0% تا 34/0% برحسب وزن خشک گیاه (وزنی/وزنی) بدست آمد. ترکیب‌های عمده اسانس ان-دکان، ان-دودکان، جرماکرن دی، ان-هگزادکانوئیک اسید، بتا-کاریوفیلن، بی سیکلوجرماکرن، فیتول، ان-تری کوزان، ان-پنتا کوزان، ان-هنئی کوزان و کاریوفیلن اکسید بودند. دوازده ترکیب عمده با استفاده از نرم‌افزار Minitab V.14 مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با وجود اختلاف ارتفاع و آب و هوا، منطقه صدرا از نظر ترکیب‌های شیمیایی قرابت بیشتری به دو منطقه دراک و لاک‌پشتی بوانات دارد. استانداردهای گالیک اسید، کوئرستین، کاتچین، کافئیک اسید و کلروجنیک اسید در طول موج‌های 280 و 320 نانومتر بررسی شدند. میزان این پلی‌فنل‌ها در مناطق مختلف متفاوت بودند. نتایج ما نشان داد که ارتفاع و شرایط آب و هوایی در هر یک از این مناطق باعث تغییر در ترکیب‌های پلی‌فنولی می‌شود.
فاطمه عسکری؛ مهدی میرزا؛ مهردخت نجف پور نوایی؛ شهلا احمدی
چکیده
هر دو گونه Centaurea pterocaula Trautv. و C. urvillei DC. subsp. deinacantha نوعی گل‌گندم هستند. هدف از این مطالعه تعیین ترکیب‌های شیمیایی در روغن‌های اسانسی گونه‌های مذکور برای استفاده در مواد غذایی، لوازم آرایشی- بهداشتی و دارویی بود. گیاهان C. urvillei و C. pterocaula در مرحله گلدهی از ارومیه (دره قاسملو) و زنجان در سال‌های 1389 و 1390 جمع‌آوری شدند. اندام‌های گیاه شامل ...
بیشتر
هر دو گونه Centaurea pterocaula Trautv. و C. urvillei DC. subsp. deinacantha نوعی گل‌گندم هستند. هدف از این مطالعه تعیین ترکیب‌های شیمیایی در روغن‌های اسانسی گونه‌های مذکور برای استفاده در مواد غذایی، لوازم آرایشی- بهداشتی و دارویی بود. گیاهان C. urvillei و C. pterocaula در مرحله گلدهی از ارومیه (دره قاسملو) و زنجان در سال‌های 1389 و 1390 جمع‌آوری شدند. اندام‌های گیاه شامل ساقه و برگ و گل‌آذین در آزمایشگاه خشک شدند و به ذرات ریزی تبدیل شدند. روغن‌های اسانس به روش تقطیر با آب بدست آمد و توسط GC-FID و GC/MS مورد تجزیه قرارگرفتند. بازده اسانس ساقه همراه برگ و گل‌آذین گونه C. pterocaula (براساس وزن خشک گیاه) به‌ترتیب 0.06% و 0.09% بود. بیشترین درصد ترکیب‌های اسانس ساقه همراه برگ و گل‌آذین به‌ترتیب جرماکرن‌دی (20.4% و 5.4%)، تیمول (10.6% و 8/3%)، سیپرن (3.5% و 11.5%)، اسپاتولنول (7.7% و 4.9%)، کاریوفیلن اکسید (6.8% و 13.4%) و ترانس-کاریوفیلن (4.9% و 8.1%) بودند. بازده اسانس ساقه همراه برگ و گل‌آذین C. urvillei (براساس وزن خشک گیاه)، به‌ترتیب 023/0%، 065/0% بود. بیشترین درصد ترکیب‌های اسانس ساقه همراه برگ، بنزیل بنزوات (38.7%)، کاریوفیلن اکسید (17.9%) و بتا-اودسمول (19.8%) بوده و بیشترین درصد ترکیب‌های اسانس گل‌آذین، کاریوفیلن اکسید (25.7%)، اسپاتولنول (14.8%) و اودسما-4(15)-7-دی ان-1-بتا-اُل (0/21%) بوده‌است.
محمدامین سلطانی‌پور؛ سیدمحسن حسام‌زاده حجازی؛ پریسا جنوبی؛ مهدی میرزا
چکیده
گیاه مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo)، گونه‌ای دارویی، انحصاری و در معرض انقراض است که از ارتفاع 520 تا 1450 متر از سطح دریا در شیب‌های بسیار تند صخره‌ها و کوهستان‌ها در جنوب کشور پراکنش دارد. این گونه در درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال، نفخ، دل درد و ترشی معده، سوزش معده و سرماخوردگی کاربرد دارد و برگ تازه له شده برای بهبود ...
بیشتر
گیاه مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo)، گونه‌ای دارویی، انحصاری و در معرض انقراض است که از ارتفاع 520 تا 1450 متر از سطح دریا در شیب‌های بسیار تند صخره‌ها و کوهستان‌ها در جنوب کشور پراکنش دارد. این گونه در درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال، نفخ، دل درد و ترشی معده، سوزش معده و سرماخوردگی کاربرد دارد و برگ تازه له شده برای بهبود سردرد و التیام زخم و همچنین به‌عنوان خنکی مصرف می‌شود. به‌منظور بررسی تنوع اسانس در افراد جمعیت‌های گونه، اندام‌های هوایی پنج فرد (بوته) در مرحله گلدهی از یازده رویشگاه آن در استان هرمزگان جمع‌آوری و به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا برای مدت سه ساعت اسانس‌گیری شد. ترکیب‌های شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. بازده خشک اسانس، هم در رویشگاه‌های مختلف و هم در افراد مختلف یک رویشگاه متفاوت بود. بیشترین بازده خشک اسانس در منطقه آبماه با میانگین 9/5% و کمترین آن در منطقه سیرمند با میانگین 9/1% بود. همچنین بیشترین بازده خشک اسانس در فرد دوم از منطقه آبماه با 9/7% و کمترین آن در فرد سوم در منطقه سیرمند با 9/0% بود. تعداد 25 ترکیب شیمیایی در اسانس برگ گیاه مورخوش در مرحله گلدهی در افراد مختلف رویشگاه‌های متفاوت شناسایی شد. مقایسه افراد داخل یک جمعیت نشان داد که افراد یک جمعیت در داشتن ترکیب‌های شیمیایی تنوع نشان می‌دهند. از میان ترکیب‌های شیمیایی موجود در اسانس 55 فرد مورد مطالعه، ترکیب‌های لینالول (۸/71%-۴/42%)، کامفور (9/40%-2/17%)، نرول (۷/5%-۴/0%) و بورنئول (9/4%-9/0%) به‌طور گسترده تنوع نشان دادند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌های شیمیایی با نرم‌افزار PCA نشان داد که افراد جمعیت‌های مختلف گونه مورخوش در دو گروه قرار می‌گیرند. در گروه اول 12 فرد که درصد دو ترکیب اصلی لینالول و کامفور به هم نزدیک بود قرار گرفتند و 43 فرد بعدی در گروه دوم که درصد دو ترکیب اصلی یادشده از هم دور بود قرار گرفتند.
برزو یوسفی؛ حمیدرضا قاسمپور؛ بایزید یوسفی؛ سیدرضا طبایی عقدایی؛ کامکار جایمند
چکیده
گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) یک گونه مهم دارویی و صنعتی است. برای رسیدن به تولید اسانس بیشتر و با کیفیت بهتر، شناسایی اکسشن‌های برتر این گیاه و روابط ژنتیکی آنها اهمیت زیادی دارد. برای بررسی دقیق روابط بین ژنوتیپ‌های مختلف این گونه و تنوع در ترکیب‌های شیمیایی اسانس، استفاده از آنالیزهای آماری چند متغیره می‌تواند مفید باشد. در این ...
بیشتر
گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) یک گونه مهم دارویی و صنعتی است. برای رسیدن به تولید اسانس بیشتر و با کیفیت بهتر، شناسایی اکسشن‌های برتر این گیاه و روابط ژنتیکی آنها اهمیت زیادی دارد. برای بررسی دقیق روابط بین ژنوتیپ‌های مختلف این گونه و تنوع در ترکیب‌های شیمیایی اسانس، استفاده از آنالیزهای آماری چند متغیره می‌تواند مفید باشد. در این مطالعه 25 اکسشن مختلف گل‌محمدی از استان کرمانشاه و سایر نواحی ایران جمع‌آوری و در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی کشت شدند. با روش تقطیر با آب از گلبرگ‌های آنها اسانس استخراج شد و با استفاده از گازکروماتوگرافی و کروماتوگرافی گازی همراه با طیف‌سنج جرمی، ترکیب‌های شیمیایی اسانس شناسایی و مقدار (درصد) هر ترکیب اندازه‌گیری شد. ترکیب‌های شیمیایی اسانس با استفاده از تجزیه خوشه‌ای (کمّی و کیفی) و تجزیه تابع تشخیص به شکل کیفی و با استفاده از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی و تجزیه همبستگی به شکل کمّی، ارزیابی شدند. با توجه به نتایج تجزیه خوشه‌ای، اکسشن‌ها در 4 گروه مجزا قرار گرفتند. تجزیه تابع تشخیص، نتایج تجزیه خوشه‌ای را تأیید کرد. نتایج تجزیه به مؤلفه‌ها نیز اکسشن‌ها را در 4 گروه قرار داد و نشان داد که 4 روند متفاوت برای ترکیب‌های شیمیایی اسانس در بین اکسشن‌ها وجود داشت. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که 2 ترکیب مهم اسانس گل‌محمدی، ژرانیول و سیترونلول که از ترکیب‌های مهم عامل افزایش کیفیت اسانس گل‌محمدی بودند، با یکدیگر و با ترکیب‌های سیترونلیل استات و ژرانیال ارتباط مثبت معنی‌دار داشتند.
حسین بتولی؛ عبدالرسول حقیر ابراهیم‌آبادی؛ بهرام محمودی؛ اسماء مازوچی
چکیده
جنس وشا (Dorema D. Don.) متعلق به خانواده چتریان (Umbelliferea)، دارای گونه‌های دارویی بسیار ارزشمندی است که تاکنون در حدود 16 گونه از این جنس در جهان و 6 گونه از ایران گزارش شده‌‌است. در این تحقیق ترکیب‌های شیمیایی اسانس اندام‌های رویشی و زایشی گیاه وشا (Dorema ammomiacum D. Don.) منطقه شهسواران کاشان مورد بررسی قرار گرفته‌‌است. این گونه انحصاری نواحی ...
بیشتر
جنس وشا (Dorema D. Don.) متعلق به خانواده چتریان (Umbelliferea)، دارای گونه‌های دارویی بسیار ارزشمندی است که تاکنون در حدود 16 گونه از این جنس در جهان و 6 گونه از ایران گزارش شده‌‌است. در این تحقیق ترکیب‌های شیمیایی اسانس اندام‌های رویشی و زایشی گیاه وشا (Dorema ammomiacum D. Don.) منطقه شهسواران کاشان مورد بررسی قرار گرفته‌‌است. این گونه انحصاری نواحی نیمه‌خشک ایران و افغانستان بوده و در اراضی قلوه‌سنگی و صخره‌ای دارای رویشگاه‌های طبیعی می‌باشد. ساقه، برگ، میوه و ریشه گونه یادشده در بهار سال 1390 جمع‌آوری و در شرایط آزمایشگاه خشک شد و به روش تقطیر و استخراج با بخار همزمان با حلال آلی (SDE) اسانس‌گیری شدند. برای شناسایی ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس، از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل‌‌شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. ١8 ترکیب در اسانس ساقه و برگ خشک گیاه شناسایی شد که اجزای اصلی آن، شامل: ترانس- نرولیدول (7/١١%)، ترانس، ترانس- فارنزیل‌استون (۹/٨%)، فیتول (۹/٨%)، دی-ان-بوتیل فتالات (9/٦%)، ۲-ترانس-تری‌دکن-١-ال (1/٦%) و آلفا-فارنزول (5/٥%) بودند. ١٣ ترکیب در اسانس ساقه و برگ تازه گیاه شناسایی شد که اجزای اصلی آن، شامل: فیتول (2/١٥%)، ترانس- نرولیدول (6/١٤%)، آلفا-فارنزول (١٤%)، ۲-ترانس-تری‌دکنول (8/١۲%) و تترا‌دکانال (٦/٥%) بودند. ١2 ترکیب در اسانس میوه گیاه شناسایی شد که اجزای اصلی آن، شامل: آلفا-فارنزول (2/41%)، بتا-بیزابولن (13%)، آلفا-بیزابولول (4/٦%) و سیس- فارنزال (٥/٥%) بودند. تعداد ١2 ترکیب شیمیایی در اسانس ریشه گیاه شناسایی شد که اجزای اصلی آن، شامل: بتا-بیزابولن (1/٥٦%)، الیمایسن (٢/١٢%) و تری‌دکانال (١/٦%) بودند. بیشترین درصد اسانس اندام‌های ریشه و میوه گیاه وشا منطقه شهسواران کاشان، مربوط به سزکوئی‌ترپن‌ها بودند.
حسین بتولی؛ جواد صفائی قمی؛ طیبه احمدی
چکیده
جنس زیتون تلخ (Melia L.) متعلق به خانواده سنجد تلخ (Meliaceae)، دارای گونه‌های درختی متعددی است که تاکنون بالغ بر 15 گونه از این جنس در جهان و 2 گونه از ایران گزارش شده‌‌است. در این تحقیق ترکیب‌های شیمیایی اسانس اندام‌های زایشی گونه زیتون تلخ (Melia azedarach L.) کاشته شده در باغ گیاه‌شناسی کاشان مورد بررسی قرار گرفت. سرشاخه‌های گلدار و میوه‌های رسیده ...
بیشتر
جنس زیتون تلخ (Melia L.) متعلق به خانواده سنجد تلخ (Meliaceae)، دارای گونه‌های درختی متعددی است که تاکنون بالغ بر 15 گونه از این جنس در جهان و 2 گونه از ایران گزارش شده‌‌است. در این تحقیق ترکیب‌های شیمیایی اسانس اندام‌های زایشی گونه زیتون تلخ (Melia azedarach L.) کاشته شده در باغ گیاه‌شناسی کاشان مورد بررسی قرار گرفت. سرشاخه‌های گلدار و میوه‌های رسیده این گیاه در بهار سال 1388 جمع‌آوری و در شرایط آزمایشگاه خشک شدند و به روش تقطیر و استخراج با بخار همزمان با حلال آلی (Simultaneous steam distillation extraction) اسانس‌گیری شدند. برای شناسایی ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس، از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل شده به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. بازدهی اسانس گل‌ها و میوه‌ها به‌ترتیب 02/0% و 01/0% وزنی/وزنی بدست آمد. 10 ترکیب شیمیایی در اسانس سرشاخه‌های گلدار گیاه و 35 ترکیب در اسانس میوه گیاه زیتون تلخ شناسایی گردید. اجزای اصلی اسانس گل‌ها شامل: ترانس-نرولیدول (9/38%)، بی‌سیکلوژرماکرن (2/8%) و ویریدیفلورول (1/8%) بودند. بیشترین ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس میوه‌های گیاه شامل: آرومادندرن (9/21%)، بی‌سیکلوژرماکرن (7/13%)، گلوبولول (1/8%)، اسپاتولنول (5/6%)، آلو-آرومادندرن (7/4%) و بتا-کاریوفیلن (7/4%) بودند. بخش عمده ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس گل‌ها، سسکوئی‌ترپن‌های اکسیژن‌دار بودند. در حالی‌که بیشترین قسمت اصلی ترکیب‌های شیمیایی اسانس میوه‌ها، مربوط به سسکوئی‌ترپن‌های هیدروکربنی بود و اثری از مونوترپن‌های هیدروکربنی در اندام‌های زایشی گیاه دیده نشد.
