حسین آذرنیوند؛ منصوره قوام عربانی؛ فاطمه سفیدکن؛ علی طویلی
چکیده
بومادران (Achillea millefolium L. subsp. Millefolium) یکی از گونههای با ارزش دارویی و صنعتی موجود در مراتع ایران و متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) است. این گیاه بهطور خودرو در دشتها، کنار جادهها و نواحی کوهستانی میروید. از نظر درمانی التیامدهنده جراحات بوده و به علت دارا بودن تانن و مواد تلخ و عطری بر روی سلسله اعصاب و قلب اثرگذار است. همچنین بررسیهای ...
بیشتر
بومادران (Achillea millefolium L. subsp. Millefolium) یکی از گونههای با ارزش دارویی و صنعتی موجود در مراتع ایران و متعلق به خانواده کاسنی (Asteraceae) است. این گیاه بهطور خودرو در دشتها، کنار جادهها و نواحی کوهستانی میروید. از نظر درمانی التیامدهنده جراحات بوده و به علت دارا بودن تانن و مواد تلخ و عطری بر روی سلسله اعصاب و قلب اثرگذار است. همچنین بررسیهای جدید در مورد این گیاه خاصیت ضد سرطانی آن را به اثبات رسانده است. به منظور نمونهبرداری از این گیاه در هنگام گلدهی در اوایل تیرماه 1386 در رویشگاه سیاهبیشه واقع در استان مازندران و با توجه به حضور و فراوانی گیاه، 2 طبقه ارتفاعی با فاصله 100 متر از هم انتخاب گردید. سرشاخه و برگ گیاه مورد نظر و نیز نمونه خاک پای بوته در هر طبقه ارتفاعی در طول یک ترانسکت 100 متری از سه نقطه بهطور تصادفی جمعآوری شد. سپس از هر نمونه گیاهی خشک شده در هوای آزاد، به مقدار 80 گرم به روش تقطیر با آب به مدت 2 ساعت اسانسگیری انجام و به منظور تعیین مقدار و شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. نتایح حاصل از تجزیه واریانس بازده اسانس، عدم وجود اختلاف معنیدار بین طبقات ارتفاعی از نظر بازده اسانس گل و وجود اختلاف معنیدار در سطح 1 درصد از نظر بازده اسانس برگ را به وضوح نشان داد و بیشترین میزان بازده اسانس برگ (1/0%) متعلق به ارتفاع 2100 متری بود. از بین ویژگیهای خاک و ارتفاع تنها میان میزان نیتروژن خاک و این کمیت ارتباط معنیداری وجود داشت. نتایج بدست آمده نشان داد که بین میزان نیتروژن و بازده اسانس برگ همبستگی منفی وجود دارد. مهمترین ترکیبهای اسانس گل در نمونههای ارتفاع 2100 متر و 2200 متر بهترتیب 8،1-سینئول (4/14% و 2/8%)، سیس-کادین-4-اِن-7-اُل (6/4% و 15%)، ترانس-کاریوفیلن (5/5% و 8/4%)، گاما-مورولن (4/4% و 2/5%) و کامفور (6/2% و 1/4%) بودند. ترکیبهای اصلی موجود در اسانس نمونههای برگ دو ارتفاع 2100 متری و 2200 متری بهترتیب 8،1-سینئول (6/5% و 7/4%)، گلوبولول (6/7% و 7/8%)، ترانس-کاریوفیلن (5% و 2/3%)، سیس-کادین-4-اِن-7-اُل (5/25% و 4/0%)، ترانس-سسکوئی لاوانولول (3/2% و 8/12%) و ترانس سسکویی لاواندولیل استات (4/2% و 1/8%) بودند.
سیروس صابرآملی؛ شعبانعلی نوروزی؛ ارسلان شکرچیان؛ محمد اکبرزاده؛ محمدرضا کدوری
دوره 23، شماره 4 ، بهمن 1386، ، صفحه 532-543
چکیده
این پژوهش با هدف شناسایی گونههای اسانسدار تیره نعناع و بررسی خصوصیات اکولوژیک رویشگاههای آنها در استان کرمان صورت گرفت. در طی نمونهبرداریهای صحرایی و با استفاده از منابع کتب فلور و با توجه به معطر بودن، گونههای اسانسدار تیره نعناع (Labiatae) جمعآوری و شناسایی شد. خصوصیات اکولوژیک گونهها از قبیل بارندگی، دما، تبخیر، نوع اقلیم، ...
بیشتر
این پژوهش با هدف شناسایی گونههای اسانسدار تیره نعناع و بررسی خصوصیات اکولوژیک رویشگاههای آنها در استان کرمان صورت گرفت. در طی نمونهبرداریهای صحرایی و با استفاده از منابع کتب فلور و با توجه به معطر بودن، گونههای اسانسدار تیره نعناع (Labiatae) جمعآوری و شناسایی شد. خصوصیات اکولوژیک گونهها از قبیل بارندگی، دما، تبخیر، نوع اقلیم، ارتفاع از سطح دریا، بافت خاک، اجتماعات گیاهی غالب رویشگاهها، نوع رویشگاه، شکل زیستی گونه و جهت شیب رویشگاه استخراج و بررسی شد. در طی این بررسیها 51 گونه گیاه اسانسدار از 17 جنس، جمعآوری و شناسایی شد. بیشترین گونهها مربوط به جنسهای Nepetaو Salvia بودند. کامفیتها و تروفیتها بیشترین درصد گونهها را شامل میشدند. بیشترین حضور گونهها در اقلیمهای نیمهخشک سرد، نیمهخشک گرم و خشک بیابانی سرد بود. بیشترین پراکنش گونهها در ارتفاعات بین 2000 تا 3000 متر بالاتر از سطح دریا است. گونههای Ziziphora tenuir L.، Teucrium polium L.، Nepeta glomerulosa Boiss.وMentha longifolia (L.) Hudson نسبت به سایر گونهها در اقلیمهای متعدد و متنوعتری پراکنش دارند که نشاندهنده سازگاری اکولوژیکی بیشتر این گونهها در رویشگاههای مختلف است.
عباس زارعزاده؛ محمدباقر رضایی؛ علی میرحسینی؛ مهدی شمسزاده
دوره 23، شماره 3 ، آبان 1386، ، صفحه 432-442
چکیده
در این تحقیق به منظور شناسایی و بررسی اکولوژیک گیاهان اسانسدار استان یزد، گیاهان اسانسدار تیره نعناع در مناطق مختلف استان شناسایی و فاکتورهای اکولوژیک شامل مشخصات خاک، طول و عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، جهت شیب، اقلیم، میانگین بارندگی سالیانه، میانگین درجه حرارت سالیانه، گونههای همراه، گونه یا گونههای غالب، ...
بیشتر
در این تحقیق به منظور شناسایی و بررسی اکولوژیک گیاهان اسانسدار استان یزد، گیاهان اسانسدار تیره نعناع در مناطق مختلف استان شناسایی و فاکتورهای اکولوژیک شامل مشخصات خاک، طول و عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، جهت شیب، اقلیم، میانگین بارندگی سالیانه، میانگین درجه حرارت سالیانه، گونههای همراه، گونه یا گونههای غالب، محل پراکنش، بهترین رویشگاه از لحاظ فراوانی و تراکم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از 71 گونه اسانسدار خودروی استان، 34 گونه (9/47 درصد) متعلق به 15 جنس مربوط به تیره نعناع میباشد. از میان جنسها، بیشترین تعداد گونه مربوط به جنس Nepeta با 9 گونه و Salvia با 7 گونه میباشد. از نظر شکل زیستی 9/52 درصد گونهها همیکریپتوفیت، 8/11 درصد کریپتوفیت، 6/20 درصد تروفیت، 8/11 درصد کاموفیت و 9/2 درصد فانروفیت میباشند و همیکریپتوفیتها با 9/52 درصد مهمترین شکل زیستی گیاهان اسانسدار این تیره را تشکیل میدهند. بیشتر گونههای تیره نعناع در استان یزد جزء گونههای همراه در تیپهای گیاهی مختلف میباشد. بیشترین فراوانی گونههای اسانسدار تیره نعناع در مناطق کوهستانی و ارتفاعات و در اقلیمهای نیمه خشک سرد، مدیترانهای فراسرد و خشک سرد مشاهده میشوند.
محمدامین سلطانی پور؛ رحمان اسدپور
دوره 22، شماره 4 ، بهمن 1385، ، صفحه 332-340
چکیده
گونه دارویی Tanacetum fruticulosum Ledeb. از زمانهای قدیم به صورت سنتی در برطرف شدن دلدرد، شکم درد و نفخ مصرف می شده است. به منظور شناخت برخی خصوصیات اکولوژیکی این گونه درمنه جهت معرفی به منظور کشت انبوه آن در اراضی زراعی و استفاده در صنایع دارویی و همچنین جلوگیری از تخریب رویشگاههای طبیعی گونه، این بررسی در سال 1382 در استان هرمزگان انجام شد. مشخصات ...
بیشتر
گونه دارویی Tanacetum fruticulosum Ledeb. از زمانهای قدیم به صورت سنتی در برطرف شدن دلدرد، شکم درد و نفخ مصرف می شده است. به منظور شناخت برخی خصوصیات اکولوژیکی این گونه درمنه جهت معرفی به منظور کشت انبوه آن در اراضی زراعی و استفاده در صنایع دارویی و همچنین جلوگیری از تخریب رویشگاههای طبیعی گونه، این بررسی در سال 1382 در استان هرمزگان انجام شد. مشخصات اقلیمی، زمین شناسی، ژئومورفولوژی، تیپ های اراضی، گیاهان همراه، تیپ رویشگاه و نقشه پراکنش همراه اندازه گیری متغیرهای رویشی، تجزیه فیزیکی و شیمیایی خاک برای گیاه در رویشگاه آن انجام گرفت. این گونه در شیب شمالی کوه باغ چنار و گدارشاه از توابع فارغان شهرستان حاجی آباد در شمال استان، در ارتفاع 2400-2000 متر از سطح دریا پراکنش دارد. اقلیم محل پراکنش گونه خشک بیابانی معتدل است. خاک دارای بافت لومی با 8.2-8.06=pH و 1.06-0.58=Ec میلی موس بر سانتیمتر می باشد. تیپ رویشگاه ارس- بادام است و بیش از 40 گونه گیاهی از جمله گونه های توربید، خنجک، بادام تلخ، زیتون، بنه، کلپوره، تنگرس و گون در محدوده رویشی آن پراکنش دارند. مقایسه میانگین های متغیرهای رویشی اندازه گیری شده بین دو رویشگاه نشان داد که دو منطقه از نظر کلیه متغیرهای اندازه گیری شده تفاوت معنی دار دارند و منطقه گدارشاه از وضعیت مناسبتری نسبت به منطقه باغ چنار برخوردار است.
محمدامین سلطانی پور؛ پرویز باباخانلو
چکیده
بررسی اکولوژیک گیاهان اسانسدار استان هرمزگان از سال 1374 به مدت دو سال در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان انجام شد. با استفاده از منابع موجود و افراد آگاه و مطلع نسبت به جمعآوری گیاهان اسانسدار استان اقدام و اطلاعاتی از قبیل نام فارسی، نام محلی، نام علمی، نام خانواده، محل پراکنش، وضعیت رویشگاه، ارتفاع از سطح ...
بیشتر
بررسی اکولوژیک گیاهان اسانسدار استان هرمزگان از سال 1374 به مدت دو سال در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان انجام شد. با استفاده از منابع موجود و افراد آگاه و مطلع نسبت به جمعآوری گیاهان اسانسدار استان اقدام و اطلاعاتی از قبیل نام فارسی، نام محلی، نام علمی، نام خانواده، محل پراکنش، وضعیت رویشگاه، ارتفاع از سطح دریا، اقلیم، متوسط بارندگی سالانه و درجه حرارت متوسط محل رویش و گیاهان همراه برای کلیه گیاهان یادداشت گردید. در پایان بررسی در مجموع 113 گونه مربوط به 70 جنس و 31 خانواده شناسایی گردید که تعداد 80 گونه بومی استان و تعداد 79 گونه دارای استفادههای درمانی رایج و سنتی بودند. این گیاهان در مناطق مختلف ساحلی، استپی گرم شمال و ارتفاعات و کوههای بالنسبه بلند استان از ارتفاع 10 تا 3000 متر از سطح دریا در اقلیمهای مختلف گرم و نیمه خشک، گرم و نیمه خشک بیابانی، گرم و خشک بیابانی و گرم و خشک، با متوسط بارندگی 300-150 میلیمتر و درجه حرارت متوسط 5/27 - 5/17 درجه سانتیگراد پراکنش دارند. تعداد 26 گونه از گیاهان اسانس دار استان به شکل درخت، 9 گونه حالت درختچهای، 24 گونه حالت بوتهای و 54 گونه به شکل علفی دیده میشوند. تعداد 31 گونه از این گیاهان از گونههای دارویی پر مصرف در بین مردم هستند، تعداد 15 گونه در منابع به آنها اشاره نشده یا کمتر به آنها اشاره شده است و تعداد 12 گونه به صورت سنتی به کشورهای حوزه خلیج فارس و دریای عمان صادر می شود.
محمدامین سلطانی پور؛ رحمان اسدپور
چکیده
گونه آویشن استکو با نام علمی Gontscharovia popovii (B. Fedtsch. & Gontsch.) Boriss از زمانهای قدیم به صورت سنتی در درمان بیماریهای تب، سرماخوردگی، استخوان درد و نفخ مصرف می شود. به منظور شناخت برخی خصوصیات اکولوژیکی گونه آویشن استکو جهت معرفی به منظور کشت انبوه آن در اراضی زراعی و استفاده در صنایع دارویی و همچنین جلوگیری از تخریب رویشگاههای طبیعی گونه، ...
بیشتر
گونه آویشن استکو با نام علمی Gontscharovia popovii (B. Fedtsch. & Gontsch.) Boriss از زمانهای قدیم به صورت سنتی در درمان بیماریهای تب، سرماخوردگی، استخوان درد و نفخ مصرف می شود. به منظور شناخت برخی خصوصیات اکولوژیکی گونه آویشن استکو جهت معرفی به منظور کشت انبوه آن در اراضی زراعی و استفاده در صنایع دارویی و همچنین جلوگیری از تخریب رویشگاههای طبیعی گونه، این بررسی در سال 1382 در استان هرمزگان انجام شد. مشخصات اقلیمی، زمین شناختی، ژئو مورفولوژیکی، تیپهای اراضی، گیاهان همراه، تیپ رویشگاه و نقشه پراکنش همراه اندازه گیری متغیرهای رویشی، تجزیه فیزیکی و شیمیایی خاک برای گیاه در رویشگاه آن انجام گرفت. این گونه در شیب شمالی کوه بخون از توابع فارغان شهرستان حاجی آباد در شمال استان، در ارتفاع 1900 متر از سطح دریا پراکنش دارد. اقلیم محل پراکنش گونه گرم و خشک بیابانی است. خاک دارای بافت لومی با 7.79=PH و 1.18=EC میلی موس بر سانتیمتر می باشد. تیپ رویشگاه گونه ارس – بادام است و بیش از 30 گونه گیاهی از جمله گونه های توربید، خنجک، بادام تلخ، زیتون، بنه، کلپوره، تنگرس و گون در محدوده رویشی آن پراکنش دارند.
رحمان اسدپور؛ محمدامین سلطانی پور
چکیده
آویشن شیرازی از زمانهای قدیم به صورت سنتی در درمان ناراحتیهایی چون اسهال شدید، سرماخوردگی، نفخ، سردرد، زخم، تب، حساسیتهای پوستی، چربی و قند خون مصرف میشود. به منظور شناخت برخی ویژگیهای اکولوژیکی گونه دارویی آویشن شیرازی (Zataria multiflora) جهت معرفی به منظور کشت انبوه آن در اراضی زراعی و استفاده در صنایع دارویی و همچنین جلوگیری از تخریب ...
بیشتر
آویشن شیرازی از زمانهای قدیم به صورت سنتی در درمان ناراحتیهایی چون اسهال شدید، سرماخوردگی، نفخ، سردرد، زخم، تب، حساسیتهای پوستی، چربی و قند خون مصرف میشود. به منظور شناخت برخی ویژگیهای اکولوژیکی گونه دارویی آویشن شیرازی (Zataria multiflora) جهت معرفی به منظور کشت انبوه آن در اراضی زراعی و استفاده در صنایع دارویی و همچنین جلوگیری از تخریب رویشگاههای طبیعی گونه، این بررسی از سال 1379 به مدت دو سال در استان هرمزگان انجام شد. مشخصات اقلیمی، زمینشناختی، ژئو مورفولوژیکی، تیپهای اراضی، گیاهان همراه، تیپ رویشگاه و نقشه پراکنش برای تمام مناطق پراکنش و اندازه گیری مؤلفههای مؤلفههای رویشی، تجزیه فیزیکی و شیمیایی خاک و مطالعه فنولوژی در سه منطقه احمدی، بادافشان و تنگ زاغ انجام گرفت. این گونه از شمالی ترین نقطه استان تا نزدیکترین منطقه به خلیج فارس (آبگرم گنو) و از غربی ترین نقطه در کوه چاه شنبه گاوبندی تا منطقه بشاگرد (کوه شنگ خمینی شهر) در شرق استان، از ارتفاع 250 تا 1850 متر پراکنش دارد. اقلیم محل پراکنش گونه گرم و نیمه خشک و گرم و نیمه خشک بیابانی است. 57.6 درصد از رویشگاههای گونه دارای رخساره کوهستان و 54.6 درصد آنها دارای سازندهای آهکی هستند. خاک دارای بافت لومی شنی با 8.4-7.9= pH و 1.05-0.58=EC میلی موس بر سانتیمترمی باشد. در رویشگاههای مختلف این گونه بیش از 150 گونه گیاهی شناسایی شد که گونه های ناگرد، بادام تلخ، کسور، بنه، کلپوره، تنگرس و گون در تمام رویشگاهها مشترک بودند.
محمدامین سلطانی پور
دوره 20، شماره 4 ، بهمن 1383، ، صفحه 547-560
چکیده
در این تحقیق ده گونه مهم و شاخص اسانس دار استان هرمزگان از خانواده نعناع (Labiatae) به نامهای اسطوخدوس راست (Lavadula stricta) ، پونه کوهی (Mentha mozaffariani)، مریم گلی مصری (Salvia aegyptiaca) ، مریم گلی کاروندری (Salvia mirzayanii)، مریم گلی خلیجی ( salvia santolinifolia)، مریم گلی جنوبی (Salvia sharifii)، کلپوره (Teucrium pollium) ،مریم نخودی بلوچستانی(Teucrium stocksianum) ، آویشن شیرازی (Zataria multiflora) و مورخوش ...
بیشتر
در این تحقیق ده گونه مهم و شاخص اسانس دار استان هرمزگان از خانواده نعناع (Labiatae) به نامهای اسطوخدوس راست (Lavadula stricta) ، پونه کوهی (Mentha mozaffariani)، مریم گلی مصری (Salvia aegyptiaca) ، مریم گلی کاروندری (Salvia mirzayanii)، مریم گلی خلیجی ( salvia santolinifolia)، مریم گلی جنوبی (Salvia sharifii)، کلپوره (Teucrium pollium) ،مریم نخودی بلوچستانی(Teucrium stocksianum) ، آویشن شیرازی (Zataria multiflora) و مورخوش (Zhumeria majdae) مورد بررسی اکولوژیکی قرار گرفتند. عوامل مختلفی همچون مشخصات رویشگاهی ، مناطق پراکنش، فرم ظاهری ، اسم محلی، اسم فارسی ، ارتفاع از سطح دریا، اقلیم، بارندگی، درجه حرارت، جهت شیب، درصد شیب، گیاهان همراه ، بافت، PH و EC خاک ، ترکیبهای شاخص و مصارف درمانی سنتی برای هر گونه تعیین گردید. اکثر گونه ها به صورت بوته ای بوده و اندام مورد مصرف آنها بیشتر برگ است که به صورت جوشانده، دم کرده و پودر شده جهت درمان ناراحتیهای گوارشی، درد مفاصل، تب، سردرد، سرماخوردگی، مسکن درد و التیام زخمها مصرف می شوند. ترکیبهای شاخص این گیاهان بیشتر لیالول، لیمونن و مشتقات آنها میباشند که به سبب بوی خوش و خاصیت آرامبخشی اسانس می باشد. این گیاهان جملگی در نواحی کوهستانی استان پراکنده هستند، ولی در عین حال برخی ار آنها در ارتفاعات پایینتر دشتها و تپه ها نیز دیده می شوند. دامنه ارتفاعی رویشگاهها بین 10 تا 2100 متر از سطح دریا متغیر است. بافت خاک رویشگاهها لومی شنی و لومی است و PH خاک بین 7.32 تا 8.5 و EC خاک بین 0.130 تا 1.357 میلی موس بر سانتیمتر متغیر است. بافت خاک رویشگاهها لومی شنی و لومی است و PH خاک بین 7.32 تا 8.5 و EC خاک بین 0.130 تا 1.357 میلی موس بر سانتیمتر متغیر است . اقلیم محل پراکنش گونه ها به روش دومارتن گرم و فراخشک، گرم و نیمه خشک بیابانی و گرم و خشک بیابانی است. متوسط درجه حرارت بین 17.5 تا 27.5 درجه سانتیگراد و متوسط بارندگی سالانه بین 150 تا 350 میلیمتر متغیر است، ولی برای اکثر گونه ها متوسط بارندگی سالانه 150 تا 200 میلیمتر می باشد. گونه ها بیشتر در صخره های پرشیب اراضی سنگلاخی با خاک بسیار کم در درز و شکاف صخره ها رویش دارند و هیچ کدام از آنها پراکنش وسیعی برای تشکیل تیپ ندارند.
جمال حسنی
دوره 20، شماره 1 ، اردیبهشت 1383، ، صفحه 1-18
چکیده
استفاده از گیاهان اسانس دار در ایران از سابقه ای بسیار طولانی برخوردار است و با توجه به اهمیت این گیاهان ضرورت دارد تا مطالعات جامعی در مورد آنها انجام شود. در استان کردستان گونه های متنوعی از گیاهان اسانس دار می رویند. در این مطالعه دو جنس از گیاهان معطر شامل Thymus وZiziphora به منظور شناسایی گونه ها، زیرگونه ها و بررسی ویژگیهای اکولوژیکی ...
بیشتر
استفاده از گیاهان اسانس دار در ایران از سابقه ای بسیار طولانی برخوردار است و با توجه به اهمیت این گیاهان ضرورت دارد تا مطالعات جامعی در مورد آنها انجام شود. در استان کردستان گونه های متنوعی از گیاهان اسانس دار می رویند. در این مطالعه دو جنس از گیاهان معطر شامل Thymus وZiziphora به منظور شناسایی گونه ها، زیرگونه ها و بررسی ویژگیهای اکولوژیکی رویشگاههای آنها مورد بررسی قرار گرفتند. بدین منظور ابتدا با مراجعه به منابع علمی شامل بانکهای اطلاعاتی، کتابها و هرباریوم، اطلاعات مورد نیاز در مورد گیاهان اسانس دار به ویژه جنسهای مورد نظر بدست آمد. پراکنش آنها در نقاط مختلف استان، شامل محل پراکنش، ارتفاع محل رویش از سطح دریا ، درصد و جهت شیب، جنس خاک، گونه های همراه و فنولوژی گیاه ثبت شد . نتایج بدست آمده نشان داد که گونه های جنسThymus شامل , kotschyanus, fallax, eriocalyx transcaucasicus, pubescens و daenensis با دو زیر گونه به نامهای daenensis و lancifolia در مناطق مختلف استان در 1560 تا 2200 متر ارتفاع از سطح دریا و به نحو عمده در شیبهای شمال و شمالغربی رویش دارند. گونه چند ساله clinopodioides متعلق به جنس Ziziphora در دامنه ارتفاعی 1450 تا 2000 متر از سطح دریا در نقاط مختلف استان و اغلب همراه گونه های Thymus دیده می شود. گونه های یکساله این جنس در مناطق مختلف استان در کنار جاده ها و داخل مزارع رویش دارند. به طور کلی گیاهان فوق جزو پوشش طبیعی مراتع هستند و به لحاظ تاج پوشش گسترده و وسیعی که دارند علاوه بر نقش دارویی و معطر بودن در حفاظت خاک نیز از اهمیت خاصی برخوردار می باشند . بنابراین ضروری است تا در حفظ و نگهداری آنها کوشش لازم بعمل آید.