فیتوشیمی (استخراج، شناسایی و اندازه گیری مواد موثره)
وحید عبدوسی؛ بهاره توکلی؛ علی مهرآفرین؛ حسنعلی نقدی بادی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.178.105.1.1576.1606به‌منظور ارزیابی صفات کمّی و کیفی گیاه خوشاریزه عطری (Echinophora platyloba DC.) تحت تأثیر روش‌های مختلف خشک کردن تحقیقی در قالب طرح کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1398 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل گیاه تازه، خشک کردن گیاه در سایه و آفتاب، آون 45، 55 و 65 درجه سلسیوس، آون خلأ 45، 55 و 65 درجه سلسیوس، میکروویو 200، ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.178.105.1.1576.1606به‌منظور ارزیابی صفات کمّی و کیفی گیاه خوشاریزه عطری (Echinophora platyloba DC.) تحت تأثیر روش‌های مختلف خشک کردن تحقیقی در قالب طرح کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1398 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل گیاه تازه، خشک کردن گیاه در سایه و آفتاب، آون 45، 55 و 65 درجه سلسیوس، آون خلأ 45، 55 و 65 درجه سلسیوس، میکروویو 200، 400 و 600 وات بودند. به این منظور بخش هوایی گیاه در خرداد ماه از ارتفاعات شهرستان تویسرکان جمع‌آوری شد و تحت تأثیر روش‌های مختلف خشک کردن قرار گرفت. اسانس‌گیری به‌وسیله دستگاه کلونجر انجام شد و بعد اجزای اسانس به‌وسیله دستگاه گازکروماتوگرافی جرمی مشخص شدند. یافتههای این تحقیق نشان داد که روش‌های مختلف خشک کردن گیاه خوشاریزه عطری تأثیر معنی‌داری بر درصد اسانس و تمامی اجزای اسانس داشت و روش میکروویو 400 وات دارای بیشترین میزان بازده اسانس بود، ولی روش مناسبی برای حفظ ترکیبهای مؤثره در این گیاه نبود. روش خشک کردن در سایه با وجود طولانی بودن مدت زمان خشک کردن، مناسبترین روش در حفظ ترکیبهای شیمیایی اسانس در گیاه خوشاریزه عطری بود. دامنه تغییرات درصد اسانس در این تحقیق بین 0.39-0.06% بود. طبق نتایج بدست آمده دامنه تغییرات عمده اسانس گیاه خوشاریزه عطری ازجمله ترانس بتا-اوسیمن 57.52-34.16%، آلفا-فلاندرن 16.52-8.87%، سیس اوسیمن 4.57-1.69%، بتا-فلاندرن 9.24-2.08%، پی‌سیمن 5.05-1.53%، بتا-پینن 1.94-0.73%، آلفا-پینن 5.15-1.83%، ولوتون 3.78-0.39%، ترانس کاروئول 1.92-0.38%، لینالول 3.57-0.72% و دی جرماکرن 4.91-1.67% بود.
زهرا حیدری؛ علیرضا یاوری؛ لیلا جعفری؛ حسن مومیوند
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.627.102.4.1605.46 Salvia sharifii Rech.F. & Esfand. یکی از گونه‌های دارویی انحصاری در ایران و متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) می‌باشد. در این پژوهش، اندامهای مختلف (گل، برگ و ساقه) این گونه مریم‌گلی در اسفند سال 1396 از منطقه بخون استان هرمزگان جمع‌آوری گردیده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیبهای شیمیایی موجود در آنها مورد ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.627.102.4.1605.46 Salvia sharifii Rech.F. & Esfand. یکی از گونه‌های دارویی انحصاری در ایران و متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) می‌باشد. در این پژوهش، اندامهای مختلف (گل، برگ و ساقه) این گونه مریم‌گلی در اسفند سال 1396 از منطقه بخون استان هرمزگان جمع‌آوری گردیده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیبهای شیمیایی موجود در آنها مورد مطالعه قرار گرفتند. اسانس نمونه‌ها به‌روش تقطیر با آب استخراج و ترکیبهای شیمیایی آنها با دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC-MS) شناسایی شد. عملکرد اسانس اندامهای مختلف گل، برگ و ساقه به‌ترتیب 1.38، 1.14 و 0.84 درصد (وزنی/ وزنی) بدست آمد. اجزای شیمیایی شناسایی شده در گل، برگ و ساقه به‌ترتیب 45، 42 و 43 ترکیب بود. نتایج آنالیز ترکیبهای اسانس نشان داد که لینالول (38.7%)، هگزیل ایزووالرات (13.8%)، هگزیل کاپریلات (6.2%)، هگزیل ایزوبوتیرات (4.6%)، هگزیل-2-متیل بوتیرات (4.4%)، ترانس-کاریوفیلن (3.8%) و ان-هگزیل هگزانوات (3.7%) اجزای اصلی اسانس گل بودند. در اسانس برگ لینالول (17.0%)، هگزیل کاپریلات (11.1%)، آلفا- هومولن (7.8%)، ترانس-کاریوفیلن (6.2%)، اسکلارئول اکسید (5.9%)، نوتکاتون (3.7%)، هگزیل ایزو والرات (3.5%) و آگاروسپیرول (3.0%) بیشترین ترکیبهای اسانس را به خود اختصاص دادند. در اسانس ساقه ترکیبهای لینالول (18.7%)، اسکلارئول اکسید (8.0%)، آلفا-هومولن (7.5%)، ترانس-کاریوفیلن (7.2%)، هگزیل ایزو والرات (5.2%)، کاریوفیلن اکسید (5.0%)، ان-هگزیل هگزانوات (4.8%)، نوتکاتون (4.1%) و دی‌بوتیل فتالات (4.0%) به‌فراوانی وجود داشتند. ترکیب غالب و مشترک در اسانس اندامهای این گونه مریم‌گلی، لینالول بود که در اسانس گل بیشترین و در برگ کمترین مقدار مشاهده گردید. وجود تنوع شیمیایی در اسانس اندامهای مختلف این گیاه می‌تواند برای صنایع دارویی، غذایی و آرایشی بهداشتی و نیز به‌نژادگران گیاهان دارویی در انتخاب اندام مناسب برای مصرف و اهداف اصلاحی مورد توجه قرار گیرد.
صفیه بی نوا؛ علیرضا یاوری؛ مجید شکرپور
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.914.98.6.1576.41 گیاه مورتلخ (Salvia mirzayanii Rech. F. & Esfand.) یکی از گونه‌های دارویی تیره نعناع (Lamiaceae) است که تنها در ایران به‌صورت خودرو رشد می‌کند. در این پژوهش، اندامهای مختلف (برگ، گل، ساقه و گیاه کامل) گیاه مورتلخ در فروردین سال 1397 از منطقه خُنج استان فارس جمع‌آوری شده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیبهای شیمیایی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.914.98.6.1576.41 گیاه مورتلخ (Salvia mirzayanii Rech. F. & Esfand.) یکی از گونه‌های دارویی تیره نعناع (Lamiaceae) است که تنها در ایران به‌صورت خودرو رشد می‌کند. در این پژوهش، اندامهای مختلف (برگ، گل، ساقه و گیاه کامل) گیاه مورتلخ در فروردین سال 1397 از منطقه خُنج استان فارس جمع‌آوری شده و از نظر مقدار اسانس و تنوع ترکیبهای شیمیایی موجود در آنها مورد مطالعه قرار گرفتند. اسانس نمونه‌ها به روش تقطیر با آب استخراج و ترکیبهای شیمیایی آنها با دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC-MS) شناسایی گردید. عملکرد اسانس اندامهای مختلف برگ، گل، ساقه و گیاه کامل به‌ترتیب 3.2، 2.6، 0.4 و 2.3 درصد (وزنی به وزنی) بدست آمد. بیشترین اجزای شیمیایی شناسایی شده در گیاه کامل و گل (26 ترکیب) و کمترین آنها در ساقه (23 ترکیب) ملاحظه گردید. نتایج آنالیز ترکیبهای اسانس نشان داد که آلفا- ترپینیل استات، لینالول، 8،1-سینئول، بتا-اودِسمول، دلتا-کادینن و آلفا-ترپینئول اجزای اصلی اسانس برگ بودند. ترکیبهای عمده اسانس گل شامل دلتا-کادینن، آلفا-ترپینیل استات، لینالول، بتا-اودسمول و گاما-کادینن بودند. در اسانس ساقه ترکیبهای آلفا-ترپینیل استات، لینالول، لینالول استات، 8،1-سینئول و آلفا-ترپینئول به فراوانی دیده شد. در اسانس گیاه کامل دلتا-کادینن، آلفا-ترپینیل استات، لینالول، 8،1-سینئول، گاما-کادینن و آلفا-ترپینئول بیشترین ترکیبهای اسانس را به خود اختصاص دادند. وجود تنوع شیمیایی در اسانس گیاه کامل و اندامهای مختلف این گیاه می‌تواند برای صنایع دارویی، غذایی و آرایشی بهداشتی و نیز به‌نژادگران گیاهان دارویی در انتخاب اندام مناسب برای مصرف و اهداف اصلاحی مورد توجه قرار گیرد.
بهروز اسماعیل پور؛ حمیده فاطمی؛ معصومه مرادی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.601.96.4.1575.1610 تنش خشکی به‌عنوان یکی از مهمترین تنش غیرزیستی نقش زیادی در کاهش عملکرد گیاهان دارویی دارد. به‌منظور بررسی تأثیر نیتریک اکسید بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.) توده بومی شهرری در شرایط تنش خشکی آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.601.96.4.1575.1610 تنش خشکی به‌عنوان یکی از مهمترین تنش غیرزیستی نقش زیادی در کاهش عملکرد گیاهان دارویی دارد. به‌منظور بررسی تأثیر نیتریک اکسید بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.) توده بومی شهرری در شرایط تنش خشکی آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل تنش خشکی (شاهد (آبیاری کامل) و قطع آبیاری در مرحله ابتدای گلدهی و 50% گلدهی) و محلول‌پاشی نیتریک اکسید به‌صورت سدیم نیتروپروساید در غلظت‌های 0.5، 1 و 2 میلی‌مولار بودند. در تیمار شاهد نیز گیاهان با آب مقطر اسپری برگی شدند. نتایج نشان داد با افزایش شدت تنش خشکی ارتفاع بوته، وزن خشک گیاه، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کاروتنوئید و محتوای آب نسبی کاهش معنی‌داری یافت و میزان نشت الکترولیت، محتوای پرولین برگ و درصد اسانس افزایش یافت. محلول‌پاشی با نیتریک اکسید، باعث افزایش رشد گیاه ریحان در شرایط تنش خشکی شد و بیشترین بهبود رشد در اثر محلول‌پاشی غلظت 2 میلی‌مولار از نیتریک اکسید حاصل گردید. با افزایش تنش خشکی و غلظت نیتریک اکسید مقدار ترکیبهای اسانس افزایش یافت. عمده‌ترین ترکیبهای اسانس ریحان در این آزمایش شامل متیل کاویکول، لینالول، ژرانیال، ژرانیول، آلفا-پینن، بتا-پینن و میرسن بودند. به‌طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که محلول‌پاشی نیتریک اکسید در شرایط تنش خشکی با ایجاد تنظیم اسمزی، جلوگیری از تجزیه کلروفیل و حفظ محتوای آب برگ در بهبود رشد گیاه ریحان مؤثر می‌باشد.
مجتبی مومنی منفرد؛ محمد محمودی سورستانی؛ مریم ذوالفقاری؛ محمود ملک زاده
چکیده
به‌منظور ارزیابی عملکرد و اجزای اسانس 15 توده از گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 15 تیمار (توده) و 3 تکرار در مزرعه آزمایشی گروه علوم باغبانی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. توده‌ها شامل سبز یزد، سبز کانادا، سبز رامهرمز، سبز جهرم، سبز شیراز، سبز شهرری، سبز دشتستان، سبز نیشابور، بنفش ...
بیشتر
به‌منظور ارزیابی عملکرد و اجزای اسانس 15 توده از گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 15 تیمار (توده) و 3 تکرار در مزرعه آزمایشی گروه علوم باغبانی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. توده‌ها شامل سبز یزد، سبز کانادا، سبز رامهرمز، سبز جهرم، سبز شیراز، سبز شهرری، سبز دشتستان، سبز نیشابور، بنفش جهرم، بنفش شیراز، بنفش رامهرمز، بنفش دشتستان، گل خوشه‌ای، گل دم‌عقربی و تریزیفلورا بودند. صفات عملکرد برگ، میزان، عملکرد و اجزای اسانس اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین توده‌ها در صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 1% وجود دارد. بیشترین عملکرد برگ خشک در توده‌های گل خوشه‌ای و گل دم‌عقربی (613.60 و 550.33 گرم بر مترمربع) ثبت شد. بیشترین میزان اسانس در توده‌های تریزیفلورا، گل خوشه‌ای و گل دم‌عقربی (به‌ترتیب 3.16، 2.93 و 2.08 درصد) و بیشترین عملکرد اسانس نیز در توده‌های گل خوشه‌ای، تریزیفلورا و گل دم‌عقربی (به‌ترتیب 17.95، 14.72 و 11.42 گرم بر مترمربع) مشاهده شد. براساس نتایج آنالیز اسانس به‌وسیله دستگاه GC/MS، حدود 32 ترکیب در اسانس توده‌های مختلف ریحان شناسایی شد. ترکیبهای غالب اسانس توده‌ها شامل لینالول (0.1 تا 68.4%)، متیل کاویکول (صفر تا 55.3%)، ژرانیول (صفر تا 33.4%)، ژرانیال (صفر تا 43.1%)، لیمونن (صفر تا 18%)، کامفور (صفر تا 2.8%)، متیل اوژنول (0.4 تا 4.9%)، بتا-کاریوفیلن (صفر تا 4.6%) و کوبنول (صفر تا 6.2%) بودند. اسانس توده‌های بنفش جهرم، بنفش شیراز، بنفش رامهرمز، بنفش دشتستان و تریزیفلورا بیشترین میزان متیل کاویکول را داشتند. توده‌های گل خوشه‌ای، گل دم‌عقربی و سبز کانادا حاوی لینالول بالا و اسانس توده‌های سبز یزد، سبز رامهرمز، سبز جهرم و سبز نیشابور حاوی ژرانیول و ژرانیال بیشتری نسبت به سایر توده‌ها بودند. به‌طور کلی، نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که توده‌ها دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند که می‌توان از آنها در جهت تولید دارو، لوازم آرایشی-بهداشتی و استفاده در صنایع غذایی بهره برد.
محمدامین سلطانی‌پور؛ سیدمحسن حسام‌زاده حجازی؛ پریسا جنوبی؛ مهدی میرزا
چکیده
گیاه مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo)، گونه‌ای دارویی، انحصاری و در معرض انقراض است که از ارتفاع 520 تا 1450 متر از سطح دریا در شیب‌های بسیار تند صخره‌ها و کوهستان‌ها در جنوب کشور پراکنش دارد. این گونه در درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال، نفخ، دل درد و ترشی معده، سوزش معده و سرماخوردگی کاربرد دارد و برگ تازه له شده برای بهبود ...
بیشتر
گیاه مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo)، گونه‌ای دارویی، انحصاری و در معرض انقراض است که از ارتفاع 520 تا 1450 متر از سطح دریا در شیب‌های بسیار تند صخره‌ها و کوهستان‌ها در جنوب کشور پراکنش دارد. این گونه در درمان ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال، نفخ، دل درد و ترشی معده، سوزش معده و سرماخوردگی کاربرد دارد و برگ تازه له شده برای بهبود سردرد و التیام زخم و همچنین به‌عنوان خنکی مصرف می‌شود. به‌منظور بررسی تنوع اسانس در افراد جمعیت‌های گونه، اندامهای هوایی پنج فرد (بوته) در مرحله گلدهی از یازده رویشگاه آن در استان هرمزگان جمع‌آوری و به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا برای مدت سه ساعت اسانس‌گیری شد. ترکیبهای شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. بازده خشک اسانس، هم در رویشگاه‌های مختلف و هم در افراد مختلف یک رویشگاه متفاوت بود. بیشترین بازده خشک اسانس در منطقه آبماه با میانگین 9/5% و کمترین آن در منطقه سیرمند با میانگین 9/1% بود. همچنین بیشترین بازده خشک اسانس در فرد دوم از منطقه آبماه با 9/7% و کمترین آن در فرد سوم در منطقه سیرمند با 9/0% بود. تعداد 25 ترکیب شیمیایی در اسانس برگ گیاه مورخوش در مرحله گلدهی در افراد مختلف رویشگاه‌های متفاوت شناسایی شد. مقایسه افراد داخل یک جمعیت نشان داد که افراد یک جمعیت در داشتن ترکیبهای شیمیایی تنوع نشان می‌دهند. از میان ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس 55 فرد مورد مطالعه، ترکیبهای لینالول (۸/71%-۴/42%)، کامفور (9/40%-2/17%)، نرول (۷/5%-۴/0%) و بورنئول (9/4%-9/0%) به‌طور گسترده تنوع نشان دادند. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌های شیمیایی با نرم‌افزار PCA نشان داد که افراد جمعیت‌های مختلف گونه مورخوش در دو گروه قرار می‌گیرند. در گروه اول 12 فرد که درصد دو ترکیب اصلی لینالول و کامفور به هم نزدیک بود قرار گرفتند و 43 فرد بعدی در گروه دوم که درصد دو ترکیب اصلی یادشده از هم دور بود قرار گرفتند.
فاطمه عسکری؛ ولی‌الله مظفریان؛ اسلام پارسا
چکیده
گونه Centaurea zuvandica (Sosn.) Sosn. نوعی گل‌گندم چندساله است که در مناطق شمال و شمال‌غربی کشور پراکنش دارد. اندام هوایی گیاه در مرحله گلدهی در پایان خرداد 1390 از مناطق فیروزکوه، قائم‌شهر و جاده چالوس جمع‌آوری گردید. اندامهای گیاهان تفکیک شده و در دمای محیط خشک شده و بعد به ذرات کوچک آسیاب شدند. نمونه ساقه همراه برگ و گل‌آذین به تفکیک با روش ...
بیشتر
گونه Centaurea zuvandica (Sosn.) Sosn. نوعی گل‌گندم چندساله است که در مناطق شمال و شمال‌غربی کشور پراکنش دارد. اندام هوایی گیاه در مرحله گلدهی در پایان خرداد 1390 از مناطق فیروزکوه، قائم‌شهر و جاده چالوس جمع‌آوری گردید. اندامهای گیاهان تفکیک شده و در دمای محیط خشک شده و بعد به ذرات کوچک آسیاب شدند. نمونه ساقه همراه برگ و گل‌آذین به تفکیک با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. برای جداسازی و شناسایی ترکیبهای اسانس از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی GC و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده گردید. بازده اسانس اندامهای مختلف (بر پایه وزنی- وزنی خشک شده) بین 02/0% تا 07/0% بود. بیشترین درصد ترکیب‌ها عبارت از اسپاتولنول (حداکثر 8/28%)، تیمول (حداکثر 7/21%)، کاریوفیلن‌اکساید (حداکثر 9/20%)، لینالول (حداکثر 5/19%)، جرماکرن‌دی (حداکثر 3/16%) و کارواکرول (حداکثر 8/6%) بودند. با توجه به نتایج درمی‌یابیم که تنوع بسیاری در ترکیبهای اصلی اسانس سه رویشگاه و حتی اندامهای مختلف یک رویشگاه وجود دارد. وجود تیمول در اسانس ساقه و برگ (8/17% و 7/21%) و لینالول در اسانس گل‌آذین (5/19% و 7/9%) رویشگاه‌های جاده چالوس و فیروزکوه و عمده بودن کاریوفیلن‌اکساید (9/20%) در اسانس ساقه و برگ رویشگاه قائم‌شهر از ویژگی‌های گیاهان این رویشگاه‌ها است.
رمضان کلوندی؛ مهدی میرزا؛ مرتضی عطری؛ محسن حسام‌زاده حجازی؛ زیبا جمزاد؛ کیوان صفی‌خانی
چکیده
آویشن کرک‌آلود با نام علمی Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) می‌باشد. از میان گونه‌های مختلف جنس Thymus که در سراسر جهان پراکنش دارند، 18 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارند که از این تعداد 4 گونه اندمیک ایران است. برای بررسی تنوع اسانس در افراد جمعیت‌های گونه مورد مطالعه در ایران از روش D.S.S. (تعیین زیستگاه ویژه) استفاده ...
بیشتر
آویشن کرک‌آلود با نام علمی Thymus eriocalyx (Ronniger) Jalas متعلق به خانواده نعناعیان (Lamiaceae) می‌باشد. از میان گونه‌های مختلف جنس Thymus که در سراسر جهان پراکنش دارند، 18 گونه در کشور ایران رویش طبیعی دارند که از این تعداد 4 گونه اندمیک ایران است. برای بررسی تنوع اسانس در افراد جمعیت‌های گونه مورد مطالعه در ایران از روش D.S.S. (تعیین زیستگاه ویژه) استفاده شد. در این مطالعه اندامهای هوایی 5 فرد (بوته) از گونه مورد مطالعه در مرحله گلدهی از 10 زیستگاه ویژه جهت بررسی‌های شیمیایی جمع‌آوری (50 فرد در کل) و در دمای اتاق خشک گردیدند. استخراج اسانس از تمامی افراد به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه طرح کلونجر طبق فارماکوپه بریتانیا برای مدت 4 ساعت انجام شد. ترکیبهای شیمیایی اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. بالاترین بازده متوسط تولید اسانس توسط سرشاخه‌های گلدار افراد مورد مطالعه در سه بار تکرار بر حسب وزن خشک، متعلق به فرد اول از جمعیت Te2 (09/4%) و پایین‌ترین آن متعلق به فرد دوم از جمعیت Te10 (21/0%) بود. در مجموع در اسانس روغنی افراد 10 جمعیت مورد مطالعه 31 ترکیب شناسایی شد. مقایسه افراد داخل یک جمعیت، نشان داد که افراد یک جمعت در بین خودشان در داشتن ترکیبهای شیمیایی تنوع نشان می‌دهند. از میان ترکیبهای شیمیایی موجود در اسانس 50 فرد مورد مطالعه، ترکیبهای زیر به‌طور گسترده‌ای تنوع را آشکار کردند. پاراسیمن (%1/20-1/0)، 1،8-سینئول (%4/29-4/0)، گاما-ترپینن (%7/8-1/0)، لینالول (%3/82-1/0)، کامفور (%15-1/0)، بورنئول (%7/22-6/1)، ژرانیول (%6/74-1/0)، تیمول (%7/57-1/0)، ژرانیل-استات (%6/49-1/0)، کاریوفیلن-اکساید (%1/9-2/0)، لیمونن (%24-2/0) و آلفا-ترپینئول (%2/36-1/0). نتایج حاصل از آنالیز داده‌های شیمیایی با نرم‌افزار MVSP به روش PCO و UPGMA منجر به شناسایی 9 کموتیپ به شرح زیر برای گونه مورد مطالعه گردید که 7 کموتیپ از آنها به‌عنوان کموتیپ‌های جدید برای این گونه معرفی می‌شود. 1- ژرانیول/ ژرانیل‌استات، 2- ژرانیول، 3- لینالول/ ژرانیول/ژرانیل استات، 4-لینالول، 5-آلفا-ترپینئول/1،8-سینئول، 6- ژرانیل‌استات، 7- ژرانیول/تیمول/بورنئول/1،8-سینئول، 8- تیمول/لیمونن و 9- تیمول/پاراسیمن/بورنئول.
محدثه محبوبی؛ فاطمه قاضیان بیدگلی
چکیده
Artemisia aucheri Boiss. گیاهی بوتهای از خانواده Asteraceaeمی‌باشد که در سراسر ایران پراکنده است. این گیاه در طب سنتی ایران، به‌عنوان قابض، ضدعفونی کننده، ضد میکروب، ضد انگل و ضد مسمومیت بکار می‌رود. هدف از این مطالعه، ارزیابی خاصیت ضد میکروبی اسانس حاصل از اندام هوایی این گیاه، بر طیف وسیعی از میکروارگانیسمها شامل باکتریهای گرم منفی، گرم مثبت، ...
بیشتر
Artemisia aucheri Boiss. گیاهی بوتهای از خانواده Asteraceaeمی‌باشد که در سراسر ایران پراکنده است. این گیاه در طب سنتی ایران، به‌عنوان قابض، ضدعفونی کننده، ضد میکروب، ضد انگل و ضد مسمومیت بکار می‌رود. هدف از این مطالعه، ارزیابی خاصیت ضد میکروبی اسانس حاصل از اندام هوایی این گیاه، بر طیف وسیعی از میکروارگانیسمها شامل باکتریهای گرم منفی، گرم مثبت، قارچهای رشتهای و مخمر با استفاده از روش انتشار در آگار (دیسک دیفیوژن) و روش رقت‌سازی در لوله (میکروبراث دایلوشن) بود. شناسایی اجزای اسانس با استفاده از GC و GC/MS وجود 54 ترکیب را نشان داده که مجموعاً 98% از کل اسانس را تشکیل می‌دهند. ژرانیل استات (2/17%)، آلفا-سیترال (1/17%)، لینالول (7/12%)، ژرانیول (7/10%) و Z-سیترال (5/10%) از اجزای اصلی اسانس میباشند. نتایج مطالعات ضد میکروبی نشان داد که اثر ضد میکروبی اسانس درمنه کوهی با افزایش غلظت، افزایش مییابد. اسانس حاصل از اندام هوایی گیاه، اثر ضد قارچی بسیار خوبی نشان داد. اثر ضد قارچی اسانس از اثر ضد باکتریایی آن بیشتر بود. باکتریهای گرم منفی نسبت به باکتریهای مثبت مقاوم‌تر بودند. متوسط میانگین قطر هاله عدم رشد اسانس درمنه کوهی بر باکتریهای گرم مثبت و قارچها به‌ترتیب از اثر وانکومایسین و آمفوتریسینB بیشتر بود و این اثر در باکتریهای گرم منفی از جنتامایسین کمتر بود. مطالعات بیشتری لازم است تا کارایی اسانس در مقابل ایزولههای بالینی ارزیابی شود.
حمزه امیری؛ محمد هادی مشکات السادات؛ حسین لاری یزدی؛ اردشیر گودرزی
دوره 22، شماره 3 ، آبان 1385، ، صفحه 270-275
چکیده
Salvia reuteranaگیاهی علفی و پایا متعلق به تیره نعناع است که در بعضی از مناطق ایران از جمله استان لرستان به صورت وحشی می روید. بخش های هوایی این گیاه در مرحله پس از گلدهی از ارتفاعات شمال شهرستان الشتر واقع در استان لرستان در اوایل خرداد ماه 1384 جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در سایه، با روش تقطیر با آب (Hydro-distillation) مورد اسانس گیری قرار گرفت (بازده ...
بیشتر
Salvia reuteranaگیاهی علفی و پایا متعلق به تیره نعناع است که در بعضی از مناطق ایران از جمله استان لرستان به صورت وحشی می روید. بخش های هوایی این گیاه در مرحله پس از گلدهی از ارتفاعات شمال شهرستان الشتر واقع در استان لرستان در اوایل خرداد ماه 1384 جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در سایه، با روش تقطیر با آب (Hydro-distillation) مورد اسانس گیری قرار گرفت (بازده اسانس 8/0% بود). اسانس بدست آمده از این گیاه به وسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تجزیه گردید.46 ترکیب در اسانس این گیاه شناسایی گردیدکه 7/91% از کل اسانس را شامل می شود. جرماکرن D (5/27%)، بتا کاریوفیلن(5/15%)، لینالول (5/12%)، بی سیکلو جرماکرن (2/9%)، کاریوفیلن اکسید (3/6%) و اسپاتولنول (7/5%) ترکیبهای اصلی روغن اسانسی این گونه را تشکیل می دهند.
فاطمه سفیدکن
دوره 7، شماره 1 ، اردیبهشت 1380، ، صفحه 71-87
چکیده
اندامهای هوایی گیاه گشنیز Coriandrum sativum در دو مرحله (اوایل گلدهی و گلدهی کامل) و میوه آن از مزرعه گیاهان دارویی واقع در ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) جمع آوری گردید. از اندامهای هوایی به روش تقطیر با بخار آب و از میوه به روش تقطیر با آب اسانس گیری به عمل آمد. بازده اسانس برای سرشاخه گلدار در اوایل گلدهی 0.43% و در زمان گلدهی کامل 0.18% بود ...
بیشتر
اندامهای هوایی گیاه گشنیز Coriandrum sativum در دو مرحله (اوایل گلدهی و گلدهی کامل) و میوه آن از مزرعه گیاهان دارویی واقع در ایستگاه تحقیقاتی البرز (کرج) جمع آوری گردید. از اندامهای هوایی به روش تقطیر با بخار آب و از میوه به روش تقطیر با آب اسانس گیری به عمل آمد. بازده اسانس برای سرشاخه گلدار در اوایل گلدهی 0.43% و در زمان گلدهی کامل 0.18% بود و بازده اسانس حاصل از میوه 0.47% محاسبه گردید.ترکیبهای تشکیل دهنده اسانس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگراف (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد شناسایی کمی و کیفی قرار گرفتند. اسانس سرشاخه گلدار بیشتر حاوی آلدئیدهای C10-C16 بود. 20 ترکیب مختلف در اسانس میوه گشنیز شناسایی شد که از میان آنها لینالول به تنهایی 86.5% اسانس را تشکیل می داد. به علاوه اسانس میوه گشنیز 2.8% گاماتر ترپینن، 1.4% آلفا پینن و 1.2% ژرانیل استات داشت.
محمد مهدی برازنده
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1379، ، صفحه 115-127
چکیده
گیاه مورت (Myrtus communis L.) در مهرماه 1377 از باغ گیاه شناسی ملی ایران (موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع) جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در آزمایشگاه، از برگ آن به روش تقطیر با بخار آب اسانس گیری به عمل آمد. مقداراسانس بدست آمده از 85 گرم برگ خشک این گیاه ناچیز بود، به طوری که مجبور شدیم آن را از فاز آبی به وسیله نرمال هگزان جدا کنیم. همچنین ...
بیشتر
گیاه مورت (Myrtus communis L.) در مهرماه 1377 از باغ گیاه شناسی ملی ایران (موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع) جمع آوری گردید و پس از خشک شدن در آزمایشگاه، از برگ آن به روش تقطیر با بخار آب اسانس گیری به عمل آمد. مقداراسانس بدست آمده از 85 گرم برگ خشک این گیاه ناچیز بود، به طوری که مجبور شدیم آن را از فاز آبی به وسیله نرمال هگزان جدا کنیم. همچنین به منظور مقایسه ترکیبهای تشکیل دهنده گیاه تازه با گیاه خشک، برگ تازه مورد نیز به همان روش تقطیر با بخار آب مورد اسانس گیری قرار گرفت (بازده عمل در این مورد 0.45% نسبت به برگ تازه گیاه بود). ترکیبهای تشکیل دهنده هر دو اسانس به روش‌های گاز کروماتوگرافی مویی و گاز کروماتوگرافی مویی متصل به طیف سنج جرمی مورد شناسایی کمی و کیفی قرار گرفتند. از میان 32 ترکیب شناسایی شده در این دو اسانس که در مجموع 96.3 درصداز وزن اسانس برگ خشک و 96.1 درصد از وزن اسانس برگ تازه را تشکیل می دادند، به ترتیب ترکیبهای 1,8-cineole (23.4 و 17.9 درصد)،a-pinene (22.4 و 29.1درصد)،Limonene (19.2 و 21.5 درصد)Linalool (11.7 و 10.4 درصد) وLinalyl acetate (6.1 و 4.8 درصد) بیشترین میزان را به خود اختصاص دادند.
