الهام مدیری؛ فاطمه سفیدکن؛ زیبا جمزاد؛ اختر توسلی
چکیده
جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل 4 گونه (Z. persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z. clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخشهای هوایی پنج زیرگونه از گونه Z. clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمعآوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانسگیری از آن با روش تقطیر ...
بیشتر
جنس Ziziphora متعلق به خانواده نعنا، شامل 4 گونه (Z. persica Bunge.، Z. capitata L.، Z. tenuior L. و Z. clinopodioides Lam.)، پراکندگی وسیعی در ایران دارد. گونه Z. clinopodioides L. با نام فارسی کاکوتی کوهی منبع غنی از روغن اسانسی است. در این تحقیق بخشهای هوایی پنج زیرگونه از گونه Z. clinopodioides Lam. از نقاط مختلف جمعآوری گردیدند. پس از خشک کردن گیاه، اسانسگیری از آن با روش تقطیر با آب صورت گرفت. جداسازی و شناسایی ترکیبهای موجود در اسانس توسط کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) انجام شد. از نظر کمّی و کیفی اسانس زیرگونههای مختلف، با یکدیگر متفاوت هستند. در اسانس زیرگونه rigida جمعآوری شده از ارومیه و فارس 15 و 19 ترکیب شناسایی شد؛ ترکیب شاخص در هر دو پولگون بهترتیب با 8/46% و 1/36% بود. در اسانس زیرگونههای filicaulis از ارسباران، bungeana از تبریز و ronnigeri از ارومیه بهترتیب 15، 18 و 19 ترکیب شناسایی شد که پولگون، بهترتیب با 46%، 23% و 52% ترکیب شاخص بود. در اسانس زیرگونه pseudodasyantha جمعآوری شده از قزوین نرسیده به زشک و قزوین بهترتیب 14 و 16 ترکیب شناسایی شد. در گیاه اول پولگون (8/49%) و در گیاه دوم لیمونن (29%) ترکیبهای شاخص هستند. در اسانس زیرگونه مذکور از دو منطقه گرمابدره و شهرستانک بهترتیب 18 و 16 ترکیب شناسایی شد. ترکیبهای شاخص گاما-ترپینن (1/16%) در زیرگونه مربوط به گرمابدره و 1،8-سینئول (4/32%) در زیرگونه مربوط به شهرستانک میباشند.
زینب دهقان؛ فاطمه سفیدکن؛ غلامرضا بخشی خانیکی؛ رمضان کلوندی
چکیده
گیاهان خانواده لابیاته قرنهاست که در بیشتر کشورها بهعنوان چاشنی یا ادویه غذاها و همچنین بهعنوان دارو برای هضم غذا و مقابله با بیماریهای ویروسی استفاده میشوند. این خانواده در ایران 46 جنس و 410 گونه و زیرگونه دارد. یکی از گونههای ارزشمند و دارویی این خانواده Ziziphora clinopodioides Lam. است که دارای اسانسی است که حاوی پولگون است و از آن بهعنوان ...
بیشتر
گیاهان خانواده لابیاته قرنهاست که در بیشتر کشورها بهعنوان چاشنی یا ادویه غذاها و همچنین بهعنوان دارو برای هضم غذا و مقابله با بیماریهای ویروسی استفاده میشوند. این خانواده در ایران 46 جنس و 410 گونه و زیرگونه دارد. یکی از گونههای ارزشمند و دارویی این خانواده Ziziphora clinopodioides Lam. است که دارای اسانسی است که حاوی پولگون است و از آن بهعنوان آرامبخش، مقوی معده، در درمان سرماخوردگی، افسردگی، اسهال، سرفه، میگرن، تب و بهعنوان ضدعفونیکننده استفاده میشود. به منظور بررسی مقایسهای کمیت و کیفیت اسانس Ziziphora clinopodioides Lam.در رویشگاههای مختلف، تحقیق حاضر برای اولین بار در کشور انجام شد. بر این اساس سرشاخه گلدار گیاه، از 4 منطقه رویشی آن در دو استان غربی کشور (همدان و کردستان) در مرحله گلدهی کامل جمعآوری شد. مهمترین شرایط رویشگاهی مناطق (از قبیل ارتفاع، جهت و درصد شیب، طول و عرض جغرافیایی و همچنین خصوصیات خاک و گونههای همراه) ثبت گردید. از نمونههای جمعآوری شده از هر منطقه، در سه تکرار اسانسگیری بعمل آمد. بعد اسانسها توسط دستگاههای GC و GC/MS آنالیز شدند. مقایسه میانگین بازده اسانسها توسط آزمون مقایسهای چند دامنهای دانکن انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که شرایط رویشگاهی باعث اختلاف معنیدار در بازده اسانسها در سطح یک درصد شده است. همچنین شناسایی ترکیبهای موجود در اسانسها نشان داد که میزان ترکیبهای عمده اسانس (پولگون و 8،1-سینئول) و سایر ترکیبها در نمونههای مختلف متفاوت است که نشاندهنده تأثیر شرایط رویشگاهی بر کیفیت اسانس است.