بیوتکنولوژی
نفیسه نعمت شاهی؛ پروانه ابریشم چی؛ طیبه رجبیان؛ سیّدعلیرضا سلامی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.801.103.5.1578.46مریمگلی با نام علمی Salvia leriifolia Benth. از گیاهان دارویی بومی ایران است که خواص دارویی آن به حضور ترکیبهای فنلی، بهویژه اسیدهای فنلی نسبت داده شده است. این پژوهش، تأثیر سن (فنولوژی) را بر بیان ژن و فعالیت آنزیمهای بیوسنتزی اسیدهای فنلی مورد بررسی قرار داد. بذرهای گیاه از شهرستان تربتحیدریه ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1399.36.801.103.5.1578.46مریمگلی با نام علمی Salvia leriifolia Benth. از گیاهان دارویی بومی ایران است که خواص دارویی آن به حضور ترکیبهای فنلی، بهویژه اسیدهای فنلی نسبت داده شده است. این پژوهش، تأثیر سن (فنولوژی) را بر بیان ژن و فعالیت آنزیمهای بیوسنتزی اسیدهای فنلی مورد بررسی قرار داد. بذرهای گیاه از شهرستان تربتحیدریه (خراسان رضوی) جمعآوری و در گلخانه کاشته شد. نمونهبرداری از برگها، در مراحل 8، 16 و 24 برگی از دوره رشد انجام شد. محتوای فنل، فلاونوئید و اسید فنلی تام به روش اسپکتروفتومتری و پروفایل اسیدهای فنلی، با استفاده از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) تعیین شد. فعالیت فنیلآلانین آمونیالیاز (PAL) و تیروزین آمینوترانسفراز (TAT) به روش اسپکتروفتومتری و رزمارینیک اسید سنتاز (RAS) با HPLC اندازهگیری شد. بیان نسبی ژنهای ذکرشده، با روش RT-PCR کمّی بررسی شد. نتایج حکایت از افزایش معنیدار (0.05≥p ) محتوای انواع ترکیبهای فنلی و فعالیت آنزیم/ژنهای TAT و RAS همراه با افزایش سن داشت. در مرحله 24 برگی، مقدار کل فنل، فلاونوئید و اسید فنلی بهترتیب 3.47، 2.80 و 7.78 برابر مرحله 8 برگی بود. محتوای رزمارینیک اسید و کافئیک اسید (بهترتیب 0.69 و mg/g DW 0.36 در مرحله 8 برگی)، طی رشد رویشی بهترتیب 3.41 و 4.05 برابر شد. لیتوسپرمیک اسید و سالوینولیک اسیدها (mg/g DW 0.06-0.01 در مرحله 8 برگی)، سهم کمتری از کل اسیدهای فنلی را داشتند. مقدار آنها نیز با افزایش سن، بین 2 تا 10 برابر افزایش یافت. همچنین، یک همبستگی مثبت و قوی میان سن گیاه با تجمع اسیدهای فنلی و میان سن و فعالیت آنزیم/ژنهای TAT و RAS مشاهده شد. این امکان وجود دارد که آنزیم TAT (در مقایسه با PAL) نقش اصلی را در بیوسنتز RA داشته باشد.
مجید دشتی؛ مهدی میرزا؛ محمد کافی؛ حسین توکلی
چکیده
بهمنظور مطالعه تأثیر تنش کمبود آب بر عملکرد کمّی و ترکیبهای اسانس گیاه دارویی نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی انجام شد. تیمارهای مختلف آبیاری براساس میزان تبخیر و تعرق واقعی در 4 سطح به میزان 100% (آبیاری کامل)، 6/66% (تنش متوسط)، 3/33% (تنش شدید) و بدون آبیاری (شاهد) در قالب طرح بلوک کامل ...
بیشتر
بهمنظور مطالعه تأثیر تنش کمبود آب بر عملکرد کمّی و ترکیبهای اسانس گیاه دارویی نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی انجام شد. تیمارهای مختلف آبیاری براساس میزان تبخیر و تعرق واقعی در 4 سطح به میزان 100% (آبیاری کامل)، 6/66% (تنش متوسط)، 3/33% (تنش شدید) و بدون آبیاری (شاهد) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار اعمال گردید. نتایج نشان دادند که درصد اسانس برگهای سبز و ساقه گلدهنده در تیمارهای تنش شدید و بدون آبیاری بهطور معنیداری (05/0≥p) بیشتر از تیمار آبیاری کامل بود. بالاترین عملکرد ماده خشک برگ و ساقه گلدهنده در تیمار آبیاری کامل و کمترین مقدار آن در تیمار شاهد مشاهده شد. تنش آب عملکرد اسانس برگ و ساقه گلدهنده را بهطور معنیداری کاهش داد، اما عملکرد اسانس تحت تأثیر تنش آبی متوسط قرار نگرفت. نتایج همچنین نشان دادند که ترکیبهای اصلی اسانس در کلیه سطوح تنش کمبود آب شامل 8،1-سینئول، بتا-پینن و بورنئول بودند که در مجموع نزدیک به 50% از کل اجزای اسانس برگهای سبز را در تیمار آبیاری کامل شامل شدند. با افزایش شدت تنش آب، میزان این ترکیبها بهتدریج در اسانس افزایش یافته، بهطوری که در تیمار بدون آبیاری، ترکیبهای فوق بهترتیب به میزان 1/21، 7 و 3/15 درصد در برگهای سبز، و 39، 12 و 55 درصد در ساقه گلدهنده در مقایسه با تیمار آبیاری کامل افزایش یافته و ترکیبهای سدرن-13-اُل و دلتا-کادینن در تیمار بدون آبیاری بهترتیب به میزان 5/58% و 46% در برگهای سبز و 52% و 14% در ساقه گلدهنده کاهش نشان دادند.
مرتضی یوسفی؛ وحیده ناظری؛ مهدی میرزا
چکیده
در این پژوهش بهمنظور بررسی تأثیر برخی از عوامل محیطی بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه نوروزک (Salvia leriifolia Benth.)، دوازده جمعیت از این گیاه از مناطق مختلف رویشگاهی آن جمعآوری شد. اسانسگیری به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر طبق فارموکوپه بریتانیا از سرشاخههای گلدار خشک شده انجام شد. ترکیبهای شیمیایی اسانسها با استفاده از دستگاههای ...
بیشتر
در این پژوهش بهمنظور بررسی تأثیر برخی از عوامل محیطی بر کمّیت و کیفیت اسانس گیاه نوروزک (Salvia leriifolia Benth.)، دوازده جمعیت از این گیاه از مناطق مختلف رویشگاهی آن جمعآوری شد. اسانسگیری به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر طبق فارموکوپه بریتانیا از سرشاخههای گلدار خشک شده انجام شد. ترکیبهای شیمیایی اسانسها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) جداسازی، شناسایی و تعیین مقدار گردیدند. بهمنظور بررسی اثر برخی عوامل محیطی بر میزان اسانس و ترکیبهای اصلی سازنده تیپهای شیمیایی از تجزیه همبستگی کانونیک توسط نرمافزار آماری SAS v. 9.1 استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد که میانگین بازده اسانس 5/1-7/0 درصد بهترتیب مربوط به جمعیت طبس سبزوار و بجستان بود. در مجموع، در اسانسهای مورد مطالعه 22 ترکیب شناسایی شد که از میان این ترکیبها سه ترکیب جونیپر کامفور (9/39-12%)، 1،8-سینئول (21-6/3%)، بتا-پینن (1/18-7/8%) و آلفا-پینن (10-4/4%) در میان جمعیتهای مختلف از غلظت بالایی برخوردار بودند. تجزیه همبستگی چندگانه بین 8 ترکیب شیمیایی و 9 عامل محیطی نشان داد که شش متغیر اول کانونیک دارای همبستگی کانونیک قابل توجه و معنیدار بودند. ضرایب همبستگی کانونیک اولین متغیر نشان داد که میزان بالای آلفا-پینن و بتا-پینن و درصد کم دلتا-کادینول با مقدار کم کلسیم و پتاسیم خاک رابطه مستقیم و مثبتی دارند. به عبارت دیگر، کاشت گیاه نوروزک در خاکهای غنی از کلسیم و پتاسیم باعث افزایش دلتا-کادینول موجود در اسانس شده و در عین حال میزان آلفا-پینن و بتا-پینن موجود در اسانس را کاهش میدهد.
اعظم منفرد
چکیده
بهمنظور کسب دانش از رفتار گیاهان در محیط آلوده (خاک، آب و هوا) به عناصر معدنی، از اندام هوایی سه گیاه خودرو (از خانواده لابیاته)، به نامهای علمی Eremostachys macrophylla Monthbr & Auch.، Salvia leriifolia Benth. و Teucrium polium L. و نامهای فارسی بهترتیب سنبل بیابانی، مریمگلی و کلپوره از شهر کاشمر (استان خراسان رضوی، منطقه آلوده به معدن آهن، دهزمان) جمعآوری ...
بیشتر
بهمنظور کسب دانش از رفتار گیاهان در محیط آلوده (خاک، آب و هوا) به عناصر معدنی، از اندام هوایی سه گیاه خودرو (از خانواده لابیاته)، به نامهای علمی Eremostachys macrophylla Monthbr & Auch.، Salvia leriifolia Benth. و Teucrium polium L. و نامهای فارسی بهترتیب سنبل بیابانی، مریمگلی و کلپوره از شهر کاشمر (استان خراسان رضوی، منطقه آلوده به معدن آهن، دهزمان) جمعآوری شدند و اسانس آنها با روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) تهیه و با دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی GC/MS تجزیه شدند. 21 ترکیب در اسانس گیاه سنبل بیابانی (اسانس بیرنگ با میانگین بازده 03/0% از 2 تکرار) شناسایی گردید که 92% کل اسانس را تشکیل میدادند. ترکیب عمده آلفا-پینن (1/60%) بود. در گونه مریمگلی 12 ترکیب (97% کل اسانس) شناسایی شد. ترکیبهای عمده عبارت از آرتمیزیا کتون (9/62%) و کوبنول (4/9%)، (از مجموعه 4/0%-اسانس بیرنگ با بوی نافذ و 3/0%- اسانس سبز کم رنگ- با 2بار تکرار) بودند. از گیاه کلپوره، 14 ترکیب (8/98% کل اسانس) شناسایی شد که ترکیبهای عمده 1،8-سینئول (7/21%)، سیس-کریزانتنول (8/13%)، کریزانتنون (6/13%) و 3-توجوپسانون (7/11%)، (از 2/0% اسانس زرد مایل به سبز رنگ) بودند. مقایسه درصد اسانسها و ترکیبها نشان داد که جنس گیاه سنبل بیابانی نسبت به دو جنس دیگر رفتار متفاوتی دارد. با توجه به منطقه جمعآوری یکسان، سه جنس متفاوت از یک خانواده و قدرت جذب متفاوت گیاهان از نظر برخی عناصر موجود در خاک و نیز تغییر در متابولیتهای ثانویه (در مسیر بیوسنتز)، انتظار میرفت نتایج کاملاً متفاوتی بروز نماید، اما در این تحقیق دو جنس اخیر رفتار نسبتاً مشابهی نسبت به محیط نشان دادند.
مرتضی یوسفی؛ وحیده ناظری؛ مهدی میرزا
چکیده
نوروزک با نام علمی Salvia leriifolia Benth. گیاه دارویی ارزشمندی از خانواده نعناع میباشد. بهمنظور بررسی تنوع موجود در نوروزک 180 نمونه گیاهی متعلق به 12 جمعیت از این گیاه از سه استان خراسان جنوبی، خراسان رضوی و سمنان جمعآوری شد. برای بررسی صفات ظاهری نمونههای جمعآوری شده، در فصل گلدهی و بذردهی از هر رویشگاه، 15 نمونه گیاهی کامل انتخاب ...
بیشتر
نوروزک با نام علمی Salvia leriifolia Benth. گیاه دارویی ارزشمندی از خانواده نعناع میباشد. بهمنظور بررسی تنوع موجود در نوروزک 180 نمونه گیاهی متعلق به 12 جمعیت از این گیاه از سه استان خراسان جنوبی، خراسان رضوی و سمنان جمعآوری شد. برای بررسی صفات ظاهری نمونههای جمعآوری شده، در فصل گلدهی و بذردهی از هر رویشگاه، 15 نمونه گیاهی کامل انتخاب و 33 صفت رویشی و زایشی با پنج تکرار برای هر صفت بررسی شد. بهمنظور استخراج اسانس، سرشاخههای گلدار گیاه در فصل گلدهی تهیه گردید. مقایسه میانگین دادههای کمّی با استفاده از نرمافزار SAS و براساس آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال 5% (05/0 > p) انجام شد. گروهبندی صفات اندازهگیری شده با استفاده از نرمافزار SPSS به روش Ward انجام گردید. نتایج نشان داد که این گیاه در ارتفاع 1533-1000 متر از سطح دریا رویش داشته و با متوسط دمای سالیانه 23-15 درجه سانتیگراد و میزان بارش 194-80 میلیمتر در سال میتواند به رشد مطلوب ادامه دهد. مهمترین صفات ریختشناسی از قبیل ارتفاع گیاه، طول و عرض برگ بهترتیب در دامنه 8/35-9/18، 29/15-59/6 و 7/29-2/18 سانتیمتر متغیر بود. بیشترین و کمترین مقدار اسانس با مقدار 37/1 و 69/0 درصد بهترتیب مربوط به جمعیتهای نجمآباد و طبس سبزوار بود. نتایج حاصل از گروهبندی صفات نشان داد که جمعیتهای مورد مطالعه براساس محل جمعآوری به سه گروه مجزا تقسیم شدند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که دو جمعیت نجمآباد و بجستان به دلیل داشتن صفات مطلوب مورفولوژیکی و همچنین میزان اسانس فراوان، گیاهان مناسب برای کارهای اصلاحی و اهلیسازی این گونه میباشند و در ضمن حفاظت از این رویشگاههای مطلوب یکی از اولویتهای مهم میباشد.
فاطمهالسادات سری؛ عباس قمریزارع؛ شکوفه شهرزاد؛ محبتعلی نادریشهاب؛ سپیده کلاتهجاری
چکیده
نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) گیاهی متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) میباشد. این گیاه از نظر دارویی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در طبیعت جوانهزنی بذر این گیاه به سختی صورت میگیرد که موجب در معرض انقراض قرار گرفتن آن شدهاست. این پژوهش ضمن بررسی علت پایین بودن جوانهزنی بذر، عوامل مؤثر بر تحریک جوانهزنی را مورد بررسی قرار ...
بیشتر
نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) گیاهی متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) میباشد. این گیاه از نظر دارویی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در طبیعت جوانهزنی بذر این گیاه به سختی صورت میگیرد که موجب در معرض انقراض قرار گرفتن آن شدهاست. این پژوهش ضمن بررسی علت پایین بودن جوانهزنی بذر، عوامل مؤثر بر تحریک جوانهزنی را مورد بررسی قرار خواهد داد. تیمارهای مختلف فیزیکی- شیمیایی شامل خراشدهی پوسته بذر، خراشدهی پوسته بذر و آب جاری، قرار دادن بذور نرمال زیر آب جاری، حذف کامل پوسته بذر و کشت مغز بذر، ایجاد ترک در پوسته بذر و تیمار بذر نرمال با اسید سولفوریک بود. بذرها در سال 1388 از ایستگاه آبخوانداری واقع در شهر سبزوار جمعآوری شدند. سترون کردن بذرها با محلول HgCl2w/v 1/0% انجام شد و اثر چهار تیمار دمایی C˚4+، C˚20+، C˚25+ و قرارگیری بذرها به مدت یک هفته در دمای C˚4+ و سپس انتقال به دمای C˚25+ بر جوانهزنی بذر این گیاه بررسی گردید. در هیچ یک از تیمارهای شاهد، خراشدهی مکانیکی، آب جاری و تیمار با اسید سولفوریک، جوانهزنی حاصل نشد. اختلاف معنیداری در جوانهزنی بذر در تیمارهای خراشدهی پوسته بذر و آب جاری و برش با اسکالپل و ایجاد شکاف در بذر بجز بذرهایی که پوستبرداری شده بودند مشاهده نشد. تیمار حذف کامل پوسته بذر و قرارگیری بذرها در دمای C˚4 بهمدت یک هفته و سپس نگهداری آنها در دمای C˚25 بهترین نتیجه (100% جوانهزنی) را در بر داشت. حذف کامل پوسته بذر بهعنوان مانع فیزیکی همراه با سرمادهی اولیه روشی مؤثر برای جوانهزنی بذر این گونه شناخته شد.