حسین جهان تیغی؛ محمد مقدم؛ محرم ولی زاده
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.98.93.1.1576.1606 تأثیر بارز گیاهان دارویی در پیشگیری و درمان بیماریهای مختلف، گرایش روزافزون جوامع انسانی را به سوی آنها سوق داده است. انار شیطان (Tecomella undulate (Roxb.) seem.) از تیره پیچاناری (Bignoniaceae) علاوهبر کاربردهای متعدد زینتی، صنعتی و آگروفارستری، بهدلیل برخورداری از مواد مؤثره کارآمدی همانند لاپاکول که ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.98.93.1.1576.1606 تأثیر بارز گیاهان دارویی در پیشگیری و درمان بیماریهای مختلف، گرایش روزافزون جوامع انسانی را به سوی آنها سوق داده است. انار شیطان (Tecomella undulate (Roxb.) seem.) از تیره پیچاناری (Bignoniaceae) علاوهبر کاربردهای متعدد زینتی، صنعتی و آگروفارستری، بهدلیل برخورداری از مواد مؤثره کارآمدی همانند لاپاکول که تأثیر اثبات شدهای در درمان بیماریهای مهم شامل سرطان، ایدز، مالاریا و غیره دارد، از گونههای ارزشمند دارویی مناطق خشک محسوب میشود. در این تحقیق ابتدا رویشگاههای انار شیطان در استان شناسایی و بعد خصوصیات اقلیمی، خاکشناسی، فنولوژی، گونههای همراه و برخی ویژگیهای مورفولوژیک گیاه تعیین شد. ارزیابیها نشان داد این گیاه دارای 6 رویشگاه کوچک و کمجمعیت از دو مورفوتیپ زرد و نارنجی در منطقه بلوچستان میباشد که از نظر ارتفاع در دامنه 830-480 متر از سطح دریا، اغلب در مسیر آبراههها و حاشیه رودخانههای فصلی در جهات مختلف و عمدتاً کمشیب واقع شدهاند. شرایط اقلیمی حاکم بر رویشگاهها از نوع بیابانی گرم و بافت خاک آنها سبک تا متوسط با واکنش قلیایی میباشد. علاوهبر تفاوتهای فنولوژیک، اختلاف معنیداری بین رویشگاهها از نظر صفات مورفولوژیک و شاخصهای رشدی مشاهده شد که میتواند ناشی از عوامل ژنتیکی، محیطی و یا هر دو باشد. نتایج این پژوهش با توجه به کاهش جمعیت روزافزون گیاه تحت تأثیر عوامل مختلف مخصوصاً خشکسالیهای ممتد ناشی از تغییر اقلیم، نشاندهنده آن است که انار شیطان در این استان در آستانه انقراض محلی قرار دارد و لزوم اتخاذ تدابیر فوری در راستای حفاظت، احیاء و اهلیسازی آن کاملاً محرز است.
هاشم کنشلو؛ محمدیوسف آچاک؛ غلامرضا دمیزاده
چکیده
بهمنظور بررسی مراحل تقویم حیاتی گونه گزروغن (Moringa peregrine (Forssk.) Fiori.) با خصوصیات اقلیمی و تأثیر فیزیوگرافی بر تغییر این رفتارها، تحقیقات گستردهای در رویشگاههای گزروغن در جنوب شرق ایران طی سالهای 1387 تا 1390 انجام شد. پس از شناسایی رویشگاههای گزروغن در استانهای هرمزگان و بلوچستان، در هر استان شش رویشگاه شاخص انتخاب و در هر رویشگاه، ...
بیشتر
بهمنظور بررسی مراحل تقویم حیاتی گونه گزروغن (Moringa peregrine (Forssk.) Fiori.) با خصوصیات اقلیمی و تأثیر فیزیوگرافی بر تغییر این رفتارها، تحقیقات گستردهای در رویشگاههای گزروغن در جنوب شرق ایران طی سالهای 1387 تا 1390 انجام شد. پس از شناسایی رویشگاههای گزروغن در استانهای هرمزگان و بلوچستان، در هر استان شش رویشگاه شاخص انتخاب و در هر رویشگاه، سه پایه میانسال علامتگذاری شدند. مراحل فنولوژی (رشد رویشی، گلدهی، تشکیل میوه، رسیدن بذر، کمون و رشد مجدد) در دورههای 15 روزه اندازهگیری گردید. تجزیه و تحلیل آمار هواشناسی و تاریخهای وقوع فنولوژی نشان داد که عوامل اقلیمی ازجمله بارندگی (میانگین و پراکنش)، میانگین دمای سالیانه و دوره خشکی در رفتارهای اکولوژیکی گزروغن تأثیرگذار است. در شرایط عادی در رویشگاههای طبیعی با متوسط ارتفاع 700-600 متر از سطح دریا، گزروغن با سپری شدن دوره سرما، رشد رویشی را از اوایل بهمن آغاز نموده و از اوایل اسفند گلهای صورتی تا سفید به تعداد زیاد در انتهای شاخههای جوان ظاهر شده و دوران گلدهی تا اوایل فروردین ادامه مییابد. از اواسط فروردین، نیامهای سبز رنگ میوه ظاهر شده و بهتدریج رشد نموده و در خرداد شروع به رسیدن مینمایند که در این زمان از انتها شروع به شکافتن غلاف و ریزش بذرها مینمایند. برگچههای گزروغن دارای عمر کوتاهی بوده و با گرم شدن هوا در اردیبهشت ماه شروع به ریزش میکنند. با رشد میوهها و بروز تنش خشکی، برگها از اواخر اردیبهشت شروع به ریزش نموده که تا آخر خرداد ادامه مییابد. از اوایل تیر گزروغن وارد کمون شده و در آبان با کاهش شدت گرما، رشد رویشی خود را آغاز مینماید. در اوایل آذر اندامهای گل ظاهر شده که با کاهش دما، فرصت تلقیح بدست نیامده و برگها و گلها در اثر کاهش دما در اواخر آذر ریزش مینمایند. در این زمان گزروغن وارد کمون زمستانه میشود. بررسیها نشان داد که جهت جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، عرض جغرافیایی و ترسالی مراحل فنولوژی را در گزروغن تحت تأثیر قرار داده و انرژی گرمایی مورد نیاز برای رسیدن دانه نباید از 2470 درجه روز رشد کمتر باشد.
محمد فتاحی؛ وحیده ناظری؛ فاطمه سفیدکن؛ ذبیحاله زمانی
چکیده
بررسی روابط بین یک گونه و محیط زنده و غیرزنده اطراف آن در رویشگاههای طبیعی اطلاعات باارزشی را از لحاظ تکثیر، اهلی کردن و اصلاح گیاهان فراهم میکند. به این منظور آتاکولوژی گیاه بادرنجبویه دنایی (Dracocephalum kotschyi Boiss.) در 12 رویشگاه بررسی شد. مناطق رویش گیاه با استفاده از فلورا ایرانیکا و کمک اهالی محلی مشخص گردید. خصوصیات هر رویشگاه ...
بیشتر
بررسی روابط بین یک گونه و محیط زنده و غیرزنده اطراف آن در رویشگاههای طبیعی اطلاعات باارزشی را از لحاظ تکثیر، اهلی کردن و اصلاح گیاهان فراهم میکند. به این منظور آتاکولوژی گیاه بادرنجبویه دنایی (Dracocephalum kotschyi Boiss.) در 12 رویشگاه بررسی شد. مناطق رویش گیاه با استفاده از فلورا ایرانیکا و کمک اهالی محلی مشخص گردید. خصوصیات هر رویشگاه با استفاده از وضعیت توپوگرافی و اقلیمی تعیین گردید. همچنین فنولوژی گیاه و گیاهان همراه با گیاه مورد مطالعه در مناطق مختلف تعیین شد. سایر صفات بررسی شده عمدتاً صفات رویشی و زایشی گیاه بوده و ارتفاع گیاهان، قطر در منطقه یقه و تاج پوشش گیاه نیز در محل اندازهگیری شد. همچنین شایستگی گیاهان (براساس تعداد بذر تولید شده در گیاه، تعداد ساقههای گلدار، پتانسیل بالفعل و بالقوه تولید بذر گیاهان) در مناطق مختلف تعیین گردید. منظور از شایستگی، توانایی گیاه در تولید بذر بهعنوان یکی از روشهای تولیدمثل میباشد. برآورد حاصل از دادههای اقلیمی از محلهای موجود حکایت از این داشت که این گیاه نیازمند رشد در مناطق صخرهای مرتفع، هوای خنک در تابستان و رطوبت نسبی بالا میباشد. همچنین شایستگی گیاهان و وضعیت رشد گیاهان در مناطق مختلف متفاوت بود که میتواند به علت تغییرات اقلیمی یا ژنتیکی باشد. نتایج پژوهش حاضر، با توجه به تعداد کم گیاهان و در معرض انقراض بودن این گونه در زیستگاههای طبیعی آن، نشاندهنده ضرورت حفاظت و بعد اصلاح و اهلی کردن آن میباشد.
رضا امیدبیگی؛ ابوالفضل علیرضالو
دوره 26، شماره 4 ، بهمن 1389، ، صفحه 521-530
چکیده
کرچک (Ricinus communis L.) یکی از گیاهان دارویی مورد استفاده در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی کشورهای توسعهیافته است. روغن بدست آمده از دانههای این گیاه جزو باارزشترین مواد با اثر مسهل و ملین در پزشکی میباشد. هدف از انجام پژوهش حاضر،بررسی اثر هفت ناحیه مختلف کشت بر میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب آن و امکان افزایش کمّیت و کیفیت ...
بیشتر
کرچک (Ricinus communis L.) یکی از گیاهان دارویی مورد استفاده در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی کشورهای توسعهیافته است. روغن بدست آمده از دانههای این گیاه جزو باارزشترین مواد با اثر مسهل و ملین در پزشکی میباشد. هدف از انجام پژوهش حاضر،بررسی اثر هفت ناحیه مختلف کشت بر میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب آن و امکان افزایش کمّیت و کیفیت روغن کرچک بود. نتایج نشان داد که تغییر ناحیه کاشت، اثر معنیداری بر میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب کرچک داشته و بین اقلیمهای مختلف نیز تفاوت معنیداری در سطح احتمال 1% وجود دارد. بیشترین میزان روغن از غرب تهران (52%) و مرند (51%) گزارش شدند. براساس نتایج حاصل از تجزیه اسیدهای چرب در دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC)، هشت اسید چرب عمده در بذر گیاه کرچک مشاهده شد. ریسینولئیک اسید (18:1Δ9c-12OH) عمدهترین اسید چرب (72/85% تا 94/88%) در روغن کرچک بود. بیشترین میزان ریسینولئیک اسید از منطقه ارومیه (94/88%) و کمترین آن از منطقه شبستر (72/85%) گزارش شد. سایر اسیدهای چرب شناسایی شده در مناطق مختلف، شامل لینولئیک اسید (25/2% تا 73/4%)، پالمتیک اسید (9/0% تا 13/2%)، اولئیک اسید (05/3% تا 22/4%)، استئاریک اسید (55/0% تا 54/1%)، لینولنیک اسید (35/1% تا 88/2%)، دیهیدروکسی استئاریک اسید (51/0% تا 85/0%) و ایکوزانوئیک اسید (86/0%) بودند. بنابراین نتایج این مطالعه نشان داد که میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب روغن کرچک تحت تأثیر آب و هوای محل کشت قرار داشت.
کرچک (Ricinus communis L.)