زراعت و باغبانی
افشین توکلی؛ سمانه اسدی صنم؛ آرش روزبهانی
چکیده
سابقه و هدف: در تولید گیاهان دارویی، استفاده از گیاهانی که بتوانند با مصرف آب کمتر ماده مؤثره بیشتری تولید کنند دارای اهمیت است. آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) یکی از گونههای مناسب جنس آویشن (Thymus) برای کشت در شرایط دیم است. علاوه بر این، استفاده از رژیمهای آبیاری تکمیلی همراه با کاربرد ترکیبات تعدیلکننده تنش در مراحل مختلف رشد گیاه ...
بیشتر
سابقه و هدف: در تولید گیاهان دارویی، استفاده از گیاهانی که بتوانند با مصرف آب کمتر ماده مؤثره بیشتری تولید کنند دارای اهمیت است. آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) یکی از گونههای مناسب جنس آویشن (Thymus) برای کشت در شرایط دیم است. علاوه بر این، استفاده از رژیمهای آبیاری تکمیلی همراه با کاربرد ترکیبات تعدیلکننده تنش در مراحل مختلف رشد گیاه بهعنوان برنامهای مناسب برای مصرف بهینه آب و دستیابی به تولید پایدار در شرایط دیم است. هدف از این آزمایش، ارزیابی تأثیر رژیمهای مختلف آبیاری تکمیلی بههمراه محلولپاشی سدیم، نیتروپروساید (SNP) بهعنوان رهاکننده نیتریکاکساید (NO)، کائولین و پتاسیم بر عملکرد و برخی ویژگیهای بیوشیمیایی T. daenensis در شرایط دیم بود.مواد و روشها: این آزمایش به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور- ایستگاه تحقیقات مراتع همند (دماوند) در سالهای زراعی 1399-1397 بهمدت سه سال اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل آبیاری تکمیلی بهعنوان عامل اصلی در سه سطح شاهد (عدم آبیاری)، یک و دو نوبت آبیاری و محلولپاشی مواد تعدیلکننده تنش بهعنوان عامل فرعی با سه ترکیب سدیم نیتروپروساید (SNP) بهعنوان دهنده نیتریک اکساید (NO) (200 میکرومولار)، کائولین (5%) و پتاسیم (75 کیلوگرم در هکتار از منبع سولفات پتاسیم (K2SO4)) بود. کشت بهصورت غیرمستقیم و از طریق نشاء انجام شد. برای تهیه نشاء، بذرها در اواخر شهریور در سینیهای کشت در گلخانه کاشته شدند. پس از رسیدن گیاهچهها به مرحله 8 تا 10 برگی، با پایش بارشهای مؤثر در اواسط آبان به مزرعه منتقل شدند. آبیاری تکمیلی و تیمارهای مختلف محلولپاشی برگی در دو نوبت در زمان پیش از گلدهی و 10% گلدهی انجام شد. در راستای افزایش عملکرد اقتصادی، در سال سوم رشد گیاه، تیمارها اعمال شدند. پس از اعمال تیمارها، نمونهبرداری از سرشاخه گلدار گیاه برای اندازهگیری مالوندیآلدهید (MDA) انجام شد. پس از اندازهگیری ویژگیهای مورفولوژیک (ارتفاع بوته و قطر تاجپوشش) در مرحله گلدهی کامل، برداشت از شاخساره گیاه برای تعیین عملکرد ماده خشک در سطح مترمربع و هکتار انجام شد. درصد و عملکرد اسانس، میزان فنل و فلاونوئید کل و فعالیت آنتیاکسیدانی تعیین گردید.نتایج: نتایج مقایسه میانگین دادهها نشان داد که با افزایش تعداد آبیاری تکمیلی، قطر تاجپوشش، ارتفاع گیاه و عملکرد ماده خشک در سطح مترمربع و هکتار افزایش یافتند. بیشترین ارتفاع (31.6 سانتیمتر)، تحت رژیم دوبار آبیاری تکمیلی همراه با محلولپاشی کائولین و کمترین مقدار آن (19.3 سانتیمتر)، در تیمار شاهد در شرایط بدون آبیاری مشاهده شد. همچنین کاربرد کائولین همراه با رژیم دوبار آبیاری تکمیلی، بیشترین عملکرد ماده خشک در سطح مترمربع (77.2 گرم) و هکتار (771.4 کیلوگرم) را بهدنبال داشت. علاوه بر این، میزان MDA در رژیم دوبار آبیاری تکمیلی همراه با محلولپاشی کائولین (1.22 میکرومول در گرم ماده تر) کمتر بود. محلولپاشی کائولین، پتاسیم و SNP در شرایط دیم (بدون آبیاری)، موجب افزایش معنیدار درصد اسانس (بهترتیب با 1.8، 1.7 و 1.6 درصد) در مقایسه با تیمار شاهد (1.4%) شد، در حالی که بیشترین عملکرد اسانس در هکتار مربوط به رژیم دوبار آبیاری تکمیلی همراه با محلولپاشی پتاسیم به مقدار10.6 کیلوگرم در هکتار بود. در محلولپاشی با پتاسیم در رژیمهای بدون آبیاری و یکبار آبیاری تکمیلی، بهترتیب بیشترین محتوای فنل و فلاونوئید کل اندازهگیری شد. بیشترین مقدار فعالیت آنتیاکسیدانی در شرایط بدون آبیاری و بدون محلولپاشی (شاهد) بدست آمد.نتیجهگیری: براساس نتایج این آزمایش، آبیاری تکمیلی موجب بهبود ویژگیهای مورفولوژیک و عملکرد ماده خشک در سطح مترمربع و هکتار گردید. از سوی دیگر، محلولپاشی با ترکیبات تعدیلکننده تنش بهویژه کائولین و پتاسیم همراه با رژیمهای آبیاری تکمیلی موجب افزایش عملکرد اسانس در هکتار شد. درمجموع، براساس نتایج این آزمایش، استفاده از رژیمهای آبیاری تکمیلی با توجه به منابع آبی در دسترس بههمراه محلولپاشی کائولین و یا پتاسیم در تولید T. daenensis در شرایط دیم، پیشنهاد میشود.
سمانه اسدی صنم؛ محسن زواره؛ همتاله پیردشتی؛ فاطمه سفیدکن؛ قربانعلی نعمتزاده؛ ابوذر هاشمپور
چکیده
با هدف بررسی اثر تاریخ کشت و دوره غرقاب خاک بر ظرفیت آنتیاکسیدانی گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea (L.) Moench)، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی پژوهشکده ژنتیک و زیستفناوری طبرستان-دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1391 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه تاریخ ...
بیشتر
با هدف بررسی اثر تاریخ کشت و دوره غرقاب خاک بر ظرفیت آنتیاکسیدانی گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea (L.) Moench)، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی پژوهشکده ژنتیک و زیستفناوری طبرستان-دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1391 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه تاریخ کشت (10 تیر، 9 مرداد و 8 شهریور 1391) و سه دوره غرقاب (بدون غرقاب بهعنوان شاهد، 3 روز غرقاب و 5 روز غرقاب) بودند که بهترتیب در کرتهای اصلی و فرعی در نظر گرفته شدند. پس از پایان مدت غرقاب، مقدار مالوندیآلدهید (MDA) و اکسیداسیون پروتئین برگها، فعالیت آنزیمهای سوپراکسیددیسموتاز (SOD)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، پراکسیداز (POD) و کاتالاز (CAT)، میزان فنل و فلاونوئید کل و درصد بازدارندگی رادیکال آزاد DPPH اندازهگیری شدند. نتایج آزمایش افزایش معنیدار مقدار MDA را در برگ سرخارگل نشان داد که بیشترین مقدار آن در غرقاب 5 روزه و در تاریخ کشت 8 شهریور بدست آمد. در این تاریخ کشت، پروتئین کل 5 روز پس از غرقاب نسبت به شاهد 90% کاهش یافت. بیشترین فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی SOD و APX در سرخارگلهای کشت شده در تاریخ 10 تیر و در 3 روز پس از غرقاب بدست آمد، در حالیکه بیشترین فعالیت آنزیم POD و CAT مربوط به سرخارگلهای نشاء شده در تاریخ 9 مرداد بود. غرقاب 5 روزه سرخارگلها، میزان فنل و فلاونوئید کل گیاهان نشاء شده در تاریخ 10 تیر را افزایش داد. بیشترین درصد بازدارندگی رادیکال آزاد DPPH (1/79%)، در 5 روز پس از غرقاب و در تاریخ کشت 8 شهریور بدست آمد. بهطور کلی، با توجه به یافتههای این آزمایش میتوان گفت که گیاه سرخارگل به تنش غرقاب تحمل نسبتاً خوبی دارد.