محصولات فرعی و روشهای بهره برداری آنها
وحیده عبداللهی؛ حسین ارزانی؛ محمدعلی زارع چاهوکی؛ سید حمید موحد محمدی؛ غلامرضا هادربادی؛ جواد معتمدی
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.30.105.1.1575.1606بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر مبنای اصول اکولوژیک، یکی از جنبههای استفادههای چندمنظوره از مراتع است. از اینرو، قابلیت مراتع کوهستانی درمیان در شرق کشور، برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور، علاوهبر شاخصهای اکولوژیکی، شاخصهای ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1400.37.30.105.1.1575.1606بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر مبنای اصول اکولوژیک، یکی از جنبههای استفادههای چندمنظوره از مراتع است. از اینرو، قابلیت مراتع کوهستانی درمیان در شرق کشور، برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور، علاوهبر شاخصهای اکولوژیکی، شاخصهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی مرتبط با دانش بومی نیز مدنظر قرار گرفت. در این ارتباط، آماربرداری از پوشش گیاهی، در داخل 60 پلات دو مترمربعی که به فواصل 20 متر از یکدیگر در امتداد ترانسکتهای200 متری مستقر شده بودند، انجام شد و سهم گونههای دارویی در ترکیب گیاهی محاسبه گردید. محدودیتها و پتانسیلهای منطقه نیز برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، از دیدگاه بهرهبرداران و کارشناسان، با طراحی مجموعه سؤالات، در قالب طیف لیکرت ارزیابی شد. از تلفیق نقشهها در محیط GIS و بر مبنای رویکرد عامل محدودکننده فائو، نقشه نهایی شایستگی برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی بر اساس درجات شایستگی خوب، متوسط، کم و غیرشایسته تهیه گردید. نتایج نشان داد که 50.11%(6367.83 هکتار) و 49.89% (6341.44 هکتار) از مراتع، بهترتیب دارای شایستگی متوسط و کم برای بهرهبرداری بودند. درصد پوشش تاجی، بیشترین سهم محدودکنندگی شایستگی تیپهای گیاهی را داشت که در این شرایط، جهت حفاظت خاک و بهبود وضعیت مرتع، برداشت گیاهان دارویی، کمتر توصیه میشود. خرید تضمینی گیاهان دارویی از بهرهبرداران و ارائه آموزشهای لازم به آنها در مورد جنبههای مختلف این حرفه، نیز منجر به افزایش قابلیت این نوع بهرهبرداری در مراتع خواهد شد. بر همین اساس، در طراحی دستورالعمل تعیین شایستگی مراتع برای بهرهبرداری از گیاهان دارویی، باید به آنها توجه بیشتری شود.
محمدعلی زارع چاهوکی؛ محبوبه عباسی
چکیده
هدف از این مطالعه مدلسازی مطلوبیت رویشگاه گونه Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen. با استفاده از روش تحلیل عاملی آشیان بومشناختی بود. این مدل در نرمافزار Biomapper اجرا شد. لایههای اطلاعاتی بکار برده شده شامل نقشه حضور گونه و نقشههای متغیرهای خاکی (درصد سنگریزه، اسیدیته، هدایت الکتریکی، درصد آهک، ماده آلی، نیتروژن، پتاسیم، فسفر، عمق خاک، درصد ...
بیشتر
هدف از این مطالعه مدلسازی مطلوبیت رویشگاه گونه Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen. با استفاده از روش تحلیل عاملی آشیان بومشناختی بود. این مدل در نرمافزار Biomapper اجرا شد. لایههای اطلاعاتی بکار برده شده شامل نقشه حضور گونه و نقشههای متغیرهای خاکی (درصد سنگریزه، اسیدیته، هدایت الکتریکی، درصد آهک، ماده آلی، نیتروژن، پتاسیم، فسفر، عمق خاک، درصد شن، رس و سیلت) و نقشههای متغیرهای توپوگرافی منطقه (شیب، جهت و ارتفاع) بودند. صحت مدل با استفاده از شاخص بویس مقدار 89% بدست آمد؛ این نشان میدهد که دقت نتایج مدل بالاست. ضریب کاپای بدستآمده از بررسی میزان تطابق نقشه پیشبینی با واقعیت زمینی 73/0 بدست آمد که در سطح خوب میباشد. همچنین، نتایج نشان داد که گونه T. kotschyanus خاکهایی بامیزان اسیدیته 8-5/7، هدایت الکتریکی 25/0-20/0 دسیزیمنس بر متر و میزان آهک کمتر از 5/21% را ترجیح میدهد. همچنین رویشگاه مطلوب این گونه در ارتفاع بیش از 2000 متر از سطح دریا و در دامنههای شمالی و شرقی قرار دارد. بهعلاوه اینکه نتایج این بررسی نشان داد که گونه T. kotschyanus، گونهای تخصصی در منطقه مورد مطالعه است که دارای آشیان بومشناختی بهنسبت محدودی است و تمایل به زندگی را در شرایط رویشگاهی خاص خودش دارد.
آزاده عصارزاده؛ حسین آذرنیوند؛ فاطمه سفیدکن؛ حسین ارزانی؛ محمدعلی زارع چاهوکی
چکیده
اسانس حاصل از اندام هوایی گیاه درمنه دشتی (Artemisia sieberi Besser) در دو منطقه قرق و چرا، از نظر میزان و درصد ترکیبهای شیمیایی موجود در آن مورد بررسی قرار گرفت. بهمنظور نمونهبرداری از این گیاه در فصل ابتدای گلدهی در مهرماه 1389 در رویشگاههای احمدآباد در شهرستان دامغان واقع در استان سمنان دو منطقه قرق و چرا در مجاورت یکدیگر انتخاب ...
بیشتر
اسانس حاصل از اندام هوایی گیاه درمنه دشتی (Artemisia sieberi Besser) در دو منطقه قرق و چرا، از نظر میزان و درصد ترکیبهای شیمیایی موجود در آن مورد بررسی قرار گرفت. بهمنظور نمونهبرداری از این گیاه در فصل ابتدای گلدهی در مهرماه 1389 در رویشگاههای احمدآباد در شهرستان دامغان واقع در استان سمنان دو منطقه قرق و چرا در مجاورت یکدیگر انتخاب شدند. در هر یک از مکانها، 5 نمونه گیاهی از سرشاخههای گلدار گیاه بهصورت تصادفی جمعآوری شد. پس از خشک شدن نمونههای گیاهی در هوای آزاد، استخراج اسانس به روش تقطیر با آب انجام گردید. اسانس استخراج شده توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) بررسی و بعد اجزای آن شناسایی گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بازده اسانس، عدم وجود اختلاف معنیدار بین مناطق قرق و چرا را نشان داد. در منطقه قرق کامفور (0/48%)، 1،8-سینئول (0/16%)، کامفن (3/10%) و در منطقه چرا کامفور (8/51%)، کامفن (9/10%) و 1،8-سینئول (5/9%) از ترکیبهای عمده بودند. نتایج حاصل از آنالیز دادهها به کمک نرمافزار SPSS نشان داد که درصد ترکیب توجا-2و4 (10) دیان در سطح 05/0 و آلفا-ترپینئول در سطح 01/0 در دو سایت مطالعاتی تفاوت معنیداری را نشان دادند. سایر ترکیبها در دو منطقه قرق و چرا، تفاوت معنیداری را نشان ندادند. همچنین مقایسه ارزش اقتصادی اسانس در یک هکتار و کل منطقه قرق و چرا نشان داد که چرا باعث کاهش بازده اقتصادی اسانس شد.