عذرا عطائی عظیمی؛ بابک دلنواز هاشملویان
چکیده
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.266.94.2.1575.1610 در مطالعات یاخته‌شناسی، برای تفکیک اجزای سلول‌ها که شفاف هستند از رنگ‌ها استفاده می‌شود. بیشتر رنگ‌های مورد استفاده سنتزی بوده به انسان و محیط صدمه می‌زنند. در حالی‌که رنگ‌های با منشأ گیاهی ایمن هستند. از دوران باستان، در ایران از ریشه‌های گیاه روناس (Rubia tinctorum L.) که سرشار از رنگ‌های طبیعی ...
بیشتر
شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.266.94.2.1575.1610 در مطالعات یاخته‌شناسی، برای تفکیک اجزای سلول‌ها که شفاف هستند از رنگ‌ها استفاده می‌شود. بیشتر رنگ‌های مورد استفاده سنتزی بوده به انسان و محیط صدمه می‌زنند. در حالی‌که رنگ‌های با منشأ گیاهی ایمن هستند. از دوران باستان، در ایران از ریشه‌های گیاه روناس (Rubia tinctorum L.) که سرشار از رنگ‌های طبیعی هستند در صنایع نساجی استفاده می‌شده است. در این پژوهش رنگ‌های ریشه‌های روناس در انتهای سه فصل بهار، تابستان و پاییز با سه حلال آب، اتانول و اسید ضعیف جدا و انواع رنگ‌های آنها با کروماتوگرافی کاغذی جدا شد. از روناس رنگ استوروناسین تهیه و برای رنگ‌آمیزی سلول‌های روپوست و نگهبان روزنه، گرده‌های گل و مطالعه تقسیم میتوز سلول‌های گیاهی استفاده شد. نتایج نشان داد که بهترین حلال برای جداسازی رنگ‌های روناس، آب است. نتایج کروماتوگرافی نشان داد که نوع و تعداد رنگ‌ها، در عصاره آبی ریشه روناس در سه فصل مشابه است ولی میزان برخی از آن ها در آخر تابستان بیشتر به دست آمد. رنگ های محلول در الکل بیشتر در عصاره اتانولی ریشه در آخر بهار مشاهده شدند. از عصاره اسیدی تنها یک رنگ زرد جدا شد که احتمالا آلیزارین باشد. رنگ آمیزی سلول ها با استوروناسین در همه موارد نشان داد که این رنگ قابل مقایسه و حتی بهتر از استوکارمن است. این رنگ، هسته و کروموزوم ها را در یک زمینه شفاف به رنگ قهوه ای در آورد. به طور کلی نتایج نشان داد که این رنگ می تواند جایگزین رنگ های سنتزی در آزمایشگاه های آموزشی و تحقیقاتی یاخته شناسی گیاهی شود.
بابک دلنواز هاشملویان؛ عذرا عطائی عظیمی؛ مهدی سلیمی؛ علیرضا عمان؛ ابوالفضل ناظمی؛ انوش اقدامی
چکیده
نواری گلی (Catharanthus roseus L.)، یکی از گیاهان دارویی مهم در دنیاست که بومی ماداگاسکار می‌باشد. آلکالوئیدهای این گیاه تقسیم میتوز را مهار می‌کنند. از جنس نواری (Vinca) تنها گونه نواری علفی (Vinca herbaceae L.) در مناطق شمال ایران می‌روید. در این پژوهش آلکالوئیدهای نواری گلی و نواری علفی جدا و اثر ضدمیتوزی آنها بر سلول‌های مریستم ریشه پیاز بررسی شد. آلکالوئیدهای ...
بیشتر
نواری گلی (Catharanthus roseus L.)، یکی از گیاهان دارویی مهم در دنیاست که بومی ماداگاسکار می‌باشد. آلکالوئیدهای این گیاه تقسیم میتوز را مهار می‌کنند. از جنس نواری (Vinca) تنها گونه نواری علفی (Vinca herbaceae L.) در مناطق شمال ایران می‌روید. در این پژوهش آلکالوئیدهای نواری گلی و نواری علفی جدا و اثر ضدمیتوزی آنها بر سلول‌های مریستم ریشه پیاز بررسی شد. آلکالوئیدهای دو گونه نواری با حلال‌های مختلف الکل، اتر و کلروفرم به روش جداسازی مرحله‌ای جدا و با استفاده از دستگاه تبخیر در خلأ خشک شدند. پیاز‌های یک اندازه بعد از سه روز قرار گرفتن در آب مقطر ریشه‌دار شدند. ریشه‌های این پیازها به مدت 8 و 24 ساعت در معرض مقادیر صفر، 0.2، 0.4 و 0.6 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر آلکالوئید هر گونه قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل مشاهدات با نرم‌افزار Minitab و آزمون Tukey انجام شد. مطالعه اثر آلکالوئیدهای نواری گلی و نواری علفی بر میتوز سلول‌های مریستم ریشه پیاز نشان داد که آلکالوئیدهای هر دو گونه اثر ضدمیتوزی داشته و باعث جلوگیری و کاهش تقسیم سلولی می‌شوند. آلکالوئیدهای هر دو گونه بر مراحل تقسیم میتوز سلول‌ها اثر داشته و کروموزوم‌ها را در پروفاز ایستا نگه داشته و باعث فشردگی کروموزوم‌ها می‌شوند. مقایسه آنالیز واریانس و میانگین داده‌ها، در برخی موارد برای هر دو گونه تفاوت معنی‌دار با شاهد (تیمار غلظت صفر آلکالوئید) داشت. آلکالوئیدهای هر دو گونه باعث فشردگی و جدایی کروموزوم‌ها، مشابه اثر کلشی‌سین شدند. آلکالوئیدهای نواری گلی و علفی را می‌توان مثل کلشی‌سین برای پژوهش‌های سیتولوژی گیاهی استفاده کرد ولی نواری گلی بهتر از نواری علفی بود.
عذرا عطائی عظیمی؛ بابک دلنواز هاشملویان؛ مهدی سلیمی؛ علیرضا عمان؛ ابوالفضل ناظمی؛ انوش اقدامی
چکیده
درمنه خزری (Artemisia annua L.) و درمنه جارویی (Artemisia scoparia Waldst. & Kit.) دو گیاه مهم دارویی هستند که در بسیاری از مناطق دنیا و ایران انتشار دارند. مالاریا یک بیماری واگیر در انسان و جانوران است که علت آن انگل تک‌یاخته‌ای آغازی پلاسمودیوم (Plasmodium) است. در این پژوهش ترکیب‌های ترپنوئیدی و آرتمیزنین از اندام‌های هوایی و ریشه این دو گونه درمنه استخراج ...
بیشتر
درمنه خزری (Artemisia annua L.) و درمنه جارویی (Artemisia scoparia Waldst. & Kit.) دو گیاه مهم دارویی هستند که در بسیاری از مناطق دنیا و ایران انتشار دارند. مالاریا یک بیماری واگیر در انسان و جانوران است که علت آن انگل تک‌یاخته‌ای آغازی پلاسمودیوم (Plasmodium) است. در این پژوهش ترکیب‌های ترپنوئیدی و آرتمیزنین از اندام‌های هوایی و ریشه این دو گونه درمنه استخراج شد. میزان ترپنوئیدها و آرتمیزنین به روش اسپکتروفتومتری سنجش و ترکیب‌های ترپنی با روش‌های کروماتوگرافی لایه نازک و گاز کروماتوگرافی جرمی شناسایی شدند. در نهایت اثر ضد مالاریای عصاره‌ها، با اندازه‌گیری اثر بازدارنده این عصاره‌ها بر تشکیل بتا-هماتین (همازواین) در شرایط درون شیشه، اندازه‌گیری شد. نتایج سنجش نشان داد که ظاهراً همه عصاره‌ها دارای آرتمیزنین هستند ولی کروماتوگرافی لایه نازک و جرمی نشان داد که عصاره استونیتریلی (آرتمیزنینی) درمنه خزری دارای آرتمیزنین و چندین نوع ترپنوئید و عصاره درمنه جارویی با تعداد زیادی ترپنوئید، فاقد آرتمیزنین است. بررسی خاصیت ضد مالاریایی براساس اثر بازدارنده عصاره‌ها بر تشکیل همازواین در شرایط درون شیشه، نشان داد که عصاره استونیتریلی و آبی اندام‌های هوایی و ریشه درمنه خزری و عصاره آرتمیزنینی اندام‌های هوایی درمنه جارویی اثر ضدمالاریا دارند. اثر بازدارنده عصاره استونیتریلی اندام‌های هوایی درمنه خزری دو برابر عصاره استونیتریلی اندام‌های هوایی درمنه جارویی و ریشه و عصاره آبی اندام‌های هوایی درمنه خزری بود. عصاره استونیتریلی درمنه خزری دارای آرتمیزنین بود. اثر بازدارنده باقی عصاره‌ها بر تشکیل همازواین نشان‌دهنده اثر ضدمالاریایی ترپن‌های دیگر موجود در این عصاره‌ها بود. اثر بازدارنده همه عصاره‌ها بجز عصاره آبی اندام‌های هوایی و عصاره استونیتریلی ریشه درمنه جارویی از اثر بازدارنده کلروکوئین فسفات بیشتر بود.
